Rijk de Gooyer
Van Wikipedia
Rijk de Gooyer (Utrecht, Utrecht 17 december 1925) is een Nederlands acteur die tevens naam heeft gemaakt als schrijver en columnist.
Inhoud |
[bewerk] Avonturier
De Gooyer werd geboren in een gereformeerd bakkersgezin en groeide op in zijn geboortestad Utrecht (in wijk C); hij was de helft van een twee-eiige tweeling.
Deels gedreven door de vrees dat hij zijn HBS-B-diploma niet zou gaan halen en daarmee zijn vader zou teleurstellen, zwom hij aan het einde van de Tweede Wereldoorlog samen met een vriend de Waal over naar het op dat moment al bevrijde zuidelijk deel van Nederland. Hij sloot zich aan bij het bevrijdingsleger, waar hij uiteindelijk, omdat hij redelijk Frans, Duits en Engels beheerste, werd opgeleid tot tolk. In die hoedanigheid was hij onder andere getuige van de bevrijding van het Duitse concentratiekamp Bergen-Belsen en bij de arrestatie van verschillende SS-ers en nazi-kopstukken, onder wie Heinrich Himmler. In 1968 verscheen bij uitgeverij Born de paperback Krentenbollen kogels en klatergoud, een biografie van Herman Pieter de Boer over de avonturen van Rijk.
[bewerk] Komiek
Na de oorlog werkte hij een blauwe maandag op de bakkerij waarvan zijn vader hoofd was. Vervolgens werd hij leerling-verslaggever bij de NCRV. Op een personeelsavond bleek zijn komisch talent. Hij speelde zich in de kijker door Johan Buziau te imiteren, hoewel hij deze komiek zelf nooit in actie had gezien; hij baseerde zich louter op de Buziau-imitatie van Toon Hermans. De NCRV zette hem in het vervolg op de radio in als komiek en als hoorspelacteur. Later zou hij ook voor de KRO- en de VARA-radio werken. Vooral het Utrechtse typetje Bartels werd beroemd. In 1948 belandde De Gooyer bij het ABC cabaret van Wim Kan. Hij was één seizoen aan het gezelschap verbonden. Kan zag in die ervaring aanleiding om zijn collega's te adviseren deze 'oproerkraaier' nooit in dienst te nemen.
In 1952 ontmoette hij Johnny Kraaykamp. Ze deelden een voorkeur voor practical jokes en andere ongein. De twee besloten samen te gaan optreden en maakten naam in het schnabbelcircuit als Johnny en Rijk. Rijk speelde de handige jongen (de aangever). Johnny de schlemiel. Bij de AVRO-televisie behaalden ze succes met hun "Johnny en Rijk-show".
[bewerk] Acteur
Van 1959 tot 1961 volgde De Gooyer een acteursopleiding in Berlijn. In die jaren zou hij volgens eigen zeggen voor de CIA hebben gewerkt als informant. Als filmacteur speelde De Gooyer in diverse speelfilms zoals Soldaat van Oranje, De Avonden, Hoogste Tijd en Madelief, krassen in het tafelblad.
In 1991 zond de VARA de televisie serie In voor en tegenspoed uit, waarin hij de rol van Fred Schuit speelt.
Ook maakte hij diverse reclamespotjes voor het Franse kaasmerk Paturain (met de kreet "Hier Rijk in Frankrijk") en verzekeringsmaatschappij Reaal. Samen met Maarten Spanjer maakte hij een spotje voor KPN.
[bewerk] Zanger
In 1964 had hij een hit met het lied Brief uit La Courtine, een door Eli Asser gemaakte bewerking van Allan Shermans "Hello Muddah, Hello Fadduh". De melodie die voor beide liederen werd gebruikt is de Urendans van Amilcare Ponchielli.
[bewerk] Giethoorner
Begin jaren zeventig kocht De Gooyer als tweede huis een boerderij in Giethoorn. Hij was trendsetter en werd gevolgd door Herman Pieter de Boer, Eelke de Jong en Peter van Straaten. De boerderij brandde na brandstichting af en werd daarna weer van de grond af opgebouwd.
[bewerk] Schrijver
Met Eelke de Jong begon hij een column in de Haagsche Post (Beste jongens), die hij later voortzette met Maarten Spanjer. Ook schreven ze samen het feuilleton De belevenissen van Koos Tak, door Theo van Gogh verfilmd als De Eenzame Oorlog Van Koos Tak.
[bewerk] Kroegtijger
Het tweede huis in Giethoorn groeide uit tot een eerste huis. Daarnaast had De Gooyer nog steeds een pied à terre in Amsterdam, waar hij een naam opbouwde als kroegtijger. Zowel in culturele kringen (Sociëteit De Kring) als onder de Amsterdamse penose (Barretje Hilton) voelde hij zich thuis. In het journalistencafé Scheltema behoorde hij tot de vaste clientèle. De Gooyers sarrende persoonlijkheid kreeg onder in vloed van jenever vaak onaangename trekjes. Hij werd regelmatig in cafés geweigerd wegens wangedrag. Urineren in het aquarium van de Oesterbar is een bekend voorbeeld, maar ook het uitlokken van vechtpartijen en het voeren van racistische scheldkanonnades. Vooral dat laatste beschouwde hij achteraf als onvergeeflijk. Hij zag zijn vatbaarheid voor een 'kwade dronk' als een van zijn slechte eigenschappen.
De laatste jaren woont De Gooyer in de Amsterdamse Nieuwmarktbuurt met zijn vriendin Nel. Vanwege een kwakkelende gezondheid is zijn carrière sinds mei 2005 op een laag pitje komen te staan.
[bewerk] Gouden Kalf-winnaar
De Gooyer won in zijn leven driemaal een Gouden Kalf. De eerste in 1982, voor zijn hele oeuvre. Volgens eigen zeggen had hij die al een jaar eerder kunnen winnen (bij de allereerste editie ooit), maar omdat hij weigerde op te komen dagen, ging de prijs naar Rutger Hauer. Zijn tweede (Hoogste tijd, 1995) wierp hij onderweg terug naar huis uit het raam van de televisietaxi van Maarten Spanjer, omdat hij naar eigen zeggen de uitreiking een armetierige vertoning vond. Ook de derde, in 1999 voor Madelief: Krassen in het tafelblad, werd het taxiraam uitgegooid, dit keer door Maarten Spanjer.
[bewerk] Trivia
- Als bakkersknecht betrapte De Gooyer de toen 12 jaar oude Anton Geesink op het gappen van een broodje, waarop De Gooyer hem een flink pak rammel gaf.
[bewerk] Filmografie
- Secret File, U.S.A. Televisieserie - Rol onbekend (1955)
- Het wonderlijke leven van Willem Parel (1955) - Rol onbekend
- Kleren maken de man (1957) - Peter
- Schachnovelle (1960) - Berger's secretaris
- Rififi in Amsterdam (1962) - De Bijenkorf
- Sabrina (Televisiefilm, 1963) - Rol onbekend
- De blanke slavin (1969) - Charles Dubois
- La douceur du village (1970) - Rol onbekend
- De inbreker (1972) - Glimmie
- Geen paniek (1973) - Rijk
- Naakt over de schutting (1973) - Rick Lemming
- Meisje van dertien (1974) - Rol onbekend
- The Wilby Conspiracy (1975) - Van Heerden
- Zwaarmoedige verhalen voor bij de centrale verwarming (1975) - Postbode
- Rufus (1975) - Rufus
- De ondergang van de Onan (Televisiefilm, 1976) - Dick Bakker
- Soldaat van Oranje (1977) - Gestapo-man Breitner
- Quitte of Dubbel (Televisiefilm, 1977) - Bob van Dijk
- Auf Achse Televisieserie - Van Haaren (Afl., Schwarze Fracht, 1978)
- De mantel der liefde (1978) - Cor
- De grens (1979) - Rol onbekend
- Nosferatu: Phantom der Nacht (1979) - Town official
- Grijpstra & De Gier (1979) - Henk Grijpstra
- The Lucky Star (1980) - Eerste Gestapo-officier
- Het verboden bacchanaal (1981) - Kerrie-Kees van Heesteren
- Een vlucht regenwulpen (1981) - Bovenmeester
- Rigor mortis (1981) - Walter de Beer
- Twee vorstinnen en een vorst (1981) - Laernoes
- Hoge hakken, echte liefde (1981) - Semijns Roggeveen/Arie Snoek
- Sabine (1982) - Nick
- A Time to Die (1982) - Rol onbekend
- 'n Akkoord (1982) - Rol onbekend
- Tatort Televisieserie - Rol onbekend (Afl., Kuscheltiere, 1982)
- Vroeger kon je lachen (1983) - Rol onbekend
- De zwarte ruiter (1983) - Rinus IJzerman
- Schatjes! (1984) - Pete Stewart
- Ciske de Rat (1984) - Rechercheur Muyskens
- De prooi (1985) - Bob Jaspers
- In de schaduw van de overwinning (1986) - Vos
- Mama is boos! (1986) - Pete Stewart
- Op hoop van zegen (1986) - Clemens Bos
- De ratelrat (1987) - Grijpstra
- Beppie Televisieserie - Rol onbekend (1989)
- Leedvermaak (1989) - Zwart
- De avonden (1989) - Frits' vader
- In de vlaamsche pot Televisieserie - John van de Bult (Afl., Ruzie om niks, 1990)
- Bij nader inzien (Mini-serie, 1991) - Hans (oud)
- Jiskefet Televisieserie - Rol onbekend (Episode 2.4, 1991)
- Freunde fürs Leben Televisieserie - Hotelreceptionist of bloemenverkoper (Afl., Prügelknabe, 1993)
- Hoogste tijd (1995) - Willem 'Uli' Bouwmeester
- Filmpje! (1995) - Don Gorgonzola
- De jurk (1996) - Martin
- In voor en tegenspoed Televisieserie - Fred Schuit (1991-1997)
- Madelief: Krassen in het tafelblad (1998) - Opa
- Schoon goed Televisieserie - Herman van Wijck (1999)
- De bal (1999) - Burgemeester Karlow
- Qui vive (2001) - Zwart
[bewerk] Externe links
- IMDb - filmografisch (Engels)
- Hoge Bomen - Televisiedocumentaire waarin personen uit De Gooyers omgeving worden geïnterviewd.
- Marathoninterview met Rijk de Gooyer - Vijf uur durend interview. Onderaan de rechterkolom staan de links naar de vijf afleveringen.
- Rijk de Gooyer werkte voor CIA
