Robert Delaunay
Van Wikipedia
Robert Victor Félix Delaunay (12 april 1885 – 25 oktober 1941) is een Frans kunstschilder. Hij is een van de bekendste exponenten van het kubisme.
Delaunay is geboren in Parijs, in een welgesteld gezin uit de hogere milieus. Zijn vader was ingenieur bij de spoorwegen en zijn moeder was gravin Berthe Felicie de Rose. Zijn ouders zijn al spoedig na Robert's geboorte gescheiden en mede doordat zijn moeder veel op reis was is Robert grotendeels opgevoed door zijn oom en tante, Marie (de zus van zijn moeder) en Charles Damour. Robert groeide op in La Ronchère.
Al in 1902 verliet Robert school, hij kon geen interesse opbrengen voor de klassieke vakken van een lyceum. Hij wilde de kunst in en ging in de leer bij Ronsin in Belville voor decorschilder. Dit zou enige formele opleiding op het vlak van de schilderkunst zijn. Delaunay ging al spoedig over op de schilderkunst. Al in 1904 exposeerde hij als de jongste exposant met zes schilderijen voor het op de Salon des Indépendants. In het zelfdejaar exposeerde hij ook op de Salon d'Automne.
Zijn moeder werd een van zijn grootste supporters (en van zijn vrienden).
Inhoud |
[bewerk] Eerste fase
De eerste schilderijen van Delaunay tonen duidelijk de impressionistische en neo-impressionistische invloeden. In deze eerste tijd dat hij schilderde ging Delauney enkele malen naar de kunstenaarskolonie in Pont Aven, waar Paul Gauguin daarvoor ook gewerkt had. Het werk van Gauguin en van Paul Cézanne imponeerde Delaunay.
- "Impressionisme; het is de geboorte van Licht in de schilderkunst.
- Licht komt tot ons via de zinnen, zonder de visuele zinnelijkheid is er geen licht, geen beweging.
- Licht in de Natuur creërt de beweging van kleuren"
Delaunay bewonderde Georges Seurat, met name om zijn kleurgebruik. De werken van Seurat lijken klein, gewoon, maar als men goed kijkt ziet men hoe door kleine kleuraccenten, een beetje oranje in het groen, een mooi effect gecreëerd kan worden.
In 1905 is het Fauvisme enorm in opkomst. De jonge Delauney werd beïnvloed door het fauvisme met zijn felle, onvermengde kleuren en pigmenten. Kleur ging een steeds belangrijker rol in het werk van Delauney spelen. Van Jean Metzinger maakt hij in 1905 een portret, waarin de fauvistische invloed heel sterk naar voren komt.
In 1906 ontmoet Delaunay Henri Rousseau, met wie hij tot diens dood in 1910 bevriend zal blijven. De ontwikkeling van de moderne techniek kwam in Rousseau's werk duidelijk naar voren, Delauney's interesse voor die ontwikkelingen zou nog heel vaak in zijn werk terugkomen.
In 1907 ontmoette Delaunay voor het eerste de joods-Oekraïensche kunstenares Sonia Terck bij de Duitse kunstverzamelaar Wilhelm Uhde. In dat jaar ook moest Delaunay zijn militaire dienstplicht vervullen. Zijn zwakke gezondheid maakte dat hij bij de reserves werd ingedeeld, het grootste deel van zijn diensttijd werkte hij als regimentsbibliothecaris. In het najaar van 1908 zat zijn tijd er op en keert Delauney terug naar Parijs.
[bewerk] Hoogtepunt
In de periode 1909–1910 werden de omtrekken van Delaunay's persoonlijke stijl dudielijk. De eerste Tour Eiffel schilderde hij in 1909. Delauney kwam in deze periode ook in contact met de eerste kubisten, met name Fernand Léger, Henri le Fauconnier en later Pablo Picasso.
In 1910 trouwde Delauney met Sonia Terck. Sonia zou in vele van zijn projecten meewerken. Het huis van de Delauneys werd een verzamelpunt voor schilders en schrijvers van de nieuwe avant-garde. In 1911 wordt hun zoon, Charles, geboren.
In 1911 exposeert Delaunay op de Salon des Indépendants samen met een aantal andere kubisten: Metzinger, Gleizes, Léger en le Fauconnier. De expositie staat te boek als de eerste tenstoonstelling van de kubisten Zijn contact met Kandinsky in 1911 leidde tot de uitnodiging mede te exposeren op de zogenaamde Blaue Reiter expositie in München. Meerdere exposities in Duitsland volgden, erkenning in Frankrijk was daar weer het gevolg van.
In 1912 nog had hij zijn eerste solo-expositie in de Galerie Barbazanges te Parijs.
1912 is ook het geboortejaar van het orphisme, dat kort maar heftig leefde. Naast de Delaunays waren Frank Kupka, Fernand Léger en Roger de la Fresnaye hierbij betrokken. De term orphisme is geïntroduceerd door Guillaume Apollinaire, om de lyrische, schitterende kleureneffecten te beschrijven. In de discussies bij de Delaunays thuis werden in de discussies pogingen gedaan om de kunsten met elkaar te verenigen, om kleuren in een schilderij om te zetten in woorden in een gedicht en omgekeerd. De serie Les Fenêtres was een uitdrukking van het gedicht 'Les Fenêtres' van Guillaume Apollinaire.
- Het kleurgebruik van schilders was besmet door een beschrijvende of literaire bedoeling of door het clair-obscur; het was niet uniek, was geen universele taal. Ik denk dat mijn schilderij Les Fenêtres markeert, wat Apollinaire de zuivere schilderkunst noemde, zoals hij zelf steeds heeft gezocht naar de zuivere dichtkunst.
Eind 1912 schreef Delaunay een brief aan het tijdschrift Gil Blas, waarin hij aangaf zich niet meer tot de kubisten te rekenen. Mede onder invloed van het futurisme wilde Delaunay niet langer aan de statische vormen van het kubisme voldoen, zijn vormen werden dynamischer, zijn werk werd abstracter. Hij hield zich vooral bezig met de kleur, met de kleurtheorieën van Chevreul, en beïnvloedde hierin ook de Der Blaue Reiter groep.
Delaunay zou met leden van de Blaue Reiter groep als Wassili Kandinski, August Macke en Franz Marc een uitgebreide correspondentie onderhouden. Dat gold oveigens ook voor andere kunstenaars die tot de aanhang van die groep gerekend worden, zoals b.v. Paul Klee en Hans Arp.
[bewerk] WO I en later
De Eerste Wereldoorlog brak uit toe Delaunay met Sonia op vakantie was in Baskenland. De gezondheid van hun zoon was zo zwak, dat ze besloten hadden een tijdlang zuidelijker te gaan wonen. Het zou tot 1921 duren eer de Delaunays weer teruggingen naar Parijs. Ze bleven in de tussentijd in Spanje (Vila da Condo) en in Portugal (Valença do Minho). Het werk van Delaunay veranderde in die periode, het felle Spaanse licht maakte dat hij zich nog meer op de kleuren stortte. De thema's waern duidelijk minder abstract, meer figuratief.
Met de Russische Revolutie droogde echter de financiële bron uit Rusland op. Ze verhuisden naar Madrid, waar Delaunay in 1918 Serge Diaghilew ontmoette. Dit resulteerde in een tijdliang een samenwerking met het Russisch Ballet, en een decorontwerp voor een aantal balletten door Delaunay. In Spanje en Portugal raakte Delanuay ook bevriend met Leonide Massine, Diego Rivera, en Igor Stravinsky. Sonia had veel succes met haar ontwerpen voor de modewereld, aan het einde van de jaren twintig had Sonia zelfs tientallen medewerkers in dienst. De crisistijd na de beurskrach van 1929 zou daar een eind aan maken.
Terug in Parijs organiseerde in 1922 de Galerie Paul Guillaume een tentoonstelling van zijn werk. Delaunay startte in dat jaar ook met zijn tweede Eiffeltoren serie. In 1925 werd hem de opdracht gegund om frescoes te verzorgen voor het Palais de l'Ambassade de France op de Exposition internationale des arts décoratifs in Parijs. Samen met Fernand Léger voerde hij dit uit.
In de dertiger jaren voegen de Delaunays zich bij een groep die zich bezig houdt met de non-figuratieve kunst, een groep rond Theo van Doesburg, Herbin en Hélion. Het is het tijdperk van de "eeuwig durende ritmes". Het is een terugkeer naar het abstracte, maar ook een experimenteren met andere materialen, onder meer om reliëf in de werken aan te kunnen brengen
In 1937 kreeg hij de opdracht om twee paviljoens op de wereldtentoonstelling in Parijs van wandschilderingen te voorzien: Palais des Chemins de Fer en Palais de l'Air. Hiervoor maakte hij onder meer het werk 'Propeller en ritme'. Sonia Delaunay, Albert Gleizes, Jacques Villon en Georges Valmier werkten mee aan de wandschilderingen, die in totaal wel 25 m2 besloegen.
In 1938 wordt deze opdracht gevolgd door een opdracht voor het opsieren van de hal voor het beeldhouwwerk op de Salon des Tuileries.
In 1937 en 1938 kocht de verzamelaar Solomon Guggenheim een aantal van Delaunay's werken, waardoor Delaunay een huis in Gambais kon kopen. Daar trokken de Delaunays zich terug. In oktober 1941 stortte Delaunay in en werd vervoerd naar het ziekenhuis. Hij werd geopereerd in Montpellier, maar stierf aan kanker op 25 oktober 1941. Delaunay werd daar begraven, na de Tweede Wereldoorlog is hij herbegraven in Gambais. Sonia zou hem nog tot 1979 overleven.
[bewerk] Enkele van zijn werken
1905
1908
1909
1911
1912
1913
|
1914
1922
1925
1931
1934
1937
|
[bewerk] Musea
Zijn werken zijn in diverse musea voor moderne kunst te zien, onder andere in het:
- Guggenheim museum in New York en Venetië
- Museum of Modern Art in New York City
- Fine Arts Museums in San Francisco
- Museo Thyssen-Bornemisza in Madrid
