Spaubeek

Van Wikipedia

Spaubeek (Limburgs: Sjpaubik of Sjpawbik) is een dorp gelegen in Zuid-Limburg. Het valt na een gemeentelijke herindeling sinds 1982 onder het bestuur van de gemeente Beek en heeft circa 3700 inwoners (2004).

Fragment uit de kaart van Tranchot en Von Müffling uit 1803, met daarop de oude kern van Spaubeek (in het rode kader) en linksboven Kasteel Jansgeleen en Jansmolen.

[bewerk] Kasteel Jansgeleen

De geschiedenis van Spaubeek is nauw verbonden met het Kasteel Jansgeleen aldaar, in de wijde omgeving vroeger ook wel "Genhoes" of 'het Huis' geheten, waarvan thans alleen de fundamenten en een stukje muur resteren, terwijl de bijgebouwen (de voorhof) onder de naam 'Sint-Jansgeleen' als bewoond monument zijn blijven bestaan. 'Sint-Jansgeleen' is een verbastering van de naam Heer Jans Geleen, zie het artikel Kasteel Jansgeleen. Jansgeleen ligt buiten het eigenlijke dorp, aan de uiterste noordrand van de gemeente Beek, ten noorden van de autoweg A76, aan de Geleenbeek, vlakbij de spoorlijn van Heerlen naar Sittard, een stukje westelijk van het NS-station Spaubeek.

[bewerk] Dorpskern

De parochiekerk van Spaubeek is gewijd aan de heilige Laurentius, en is gebouwd in 1925 door J.E. Schoenmaekers uit Sittard.

De kern van Spaubeek lag vroeger in de buurt van Kasteel Terborg in de buurgemeente Schinnen, wat thans de huidige buurtschap Oude Kerk is en waar ook het NS-station is gelegen. Hier staat midden in een bos de Sint-Annakapel, die gebouwd is op de plaats waar voorheen de dorpskerk stond. De kern die we tegenwoordig kennen als die van Spaubeek is de vroegere buurtschap Hoeve. In de vroege middeleeuwen vormden Schinnen en Spaubeek één leengebied. Het vermoeden bestaat dat zich tussen de Sint Anna Kapel te Oude Kerk en de Geleenbeek de resten vinden van een tweede kasteel, genaamd Hof van Spaubeek.

[bewerk] Oude kasteelwoningen

Het dal van de Geleenbeek is in de omgeving van Oude Kerk rijk aan versterkte woonsteden. Zo zijn er te noemen de Breinderd en Kasteel Terborgh in Schinnen, de eerder genoemde Hof van Spaubeek, Kasteel Jansgeleen en Huis Ten Dijcken te Spaubeek. Onder de spoorlijn Heerlen-Sittard en de Navobasis Schinnen bevindenen zich verder de fundaties van Huis Genheck en tussen de Oude Pastorie nabij Ten Dijcken en de Printhagener Beemden heeft zich een motte bevonden die aangeduid werd als "Huis Borne"

[bewerk] Bezienswaardigheden

Complex van het vroegere Kasteel Jansgeleen of Huis Spaubeek, met ruïne van het slot, gerestaureerde en bewoonde voorburcht (kasteelhoeve met voormalige pachterswoning) en watermolen (Sint-)Jansmolen aan de Geleenbeek.
Sint-Annakapel in buurtschap Oude Kerk, even ten noorden van NS-station Spaubeek.
Huis Ten Dijcken aan de Heggerweg.