Thalidomide
Van Wikipedia
| Thalidomide | ||
 |
||
|
|
||
|
|
||
| Metabolisatie: | Onzeker; waarschijnlijk lever | |
| Halfwaardetijd: | 5 tot 7 uur | |
|
|
||
| Indicaties: | Lepra | |
| Voorschrift/recept: | Ja | |
| Toediening: | Oraal | |
|
|
||
| Zwangerschapscat.: | X | |
|
|
||
| CAS nummer: | 50-35-1 | |
| ATC code : | L04AX02 | |
| PubChem: | 5426 | |
| DrugBank: | APRD01251 | |
|
|
||
| Formule: | C13H10N2O4 | |
| Molecuulgewicht: | 258,2 g/mol | |
Thalidomide is een geneesmiddel dat eind jaren vijftig als slaapmiddel en als middel tegen ochtendmisselijkheid op de markt werd gebracht, onder een aantal merknamen waarvan in West-europa Softenon en Contergan het bekendst waren.
Na een aantal jaren bleek dat het bij baby's ernstige aangeboren afwijkingen veroorzaakte als de moeder het gedurende een bepaalde periode van de zwangerschap (tussen de 25e en de 50e dag) had gebruikt. De stof thalidomide bleek teratogeen. Aangedane baby's hadden ontbrekende of onderontwikkelde ledematen (focomelie). Deze ontdekking zond een schok door de medische en farmaceutische wereld en naar aanleiding van dit schandaal zijn de test-eisen voor nieuwe kandidaat-geneesmiddelen aanzienlijk strenger geworden, en wordt zwangere vrouwen nog steeds aangeraden het geneesmiddelgebruik in de zwangerschap tot een minimum te beperken, hoewel het aantal middelen waarvan bekend is dat ze de vrucht kunnen schaden relatief gering is. Ongeveer 15000 baby's hebben wereldwijd door thalidomide schade opgelopen.
Een interessant gegeven is dat thalidomide inmiddels voor een aantal andere aandoeningen waaronder lepra een effectief en werkzaam middel blijkt, dat echter nu slechts onder zeer strikte voorwaarden mag worden voorgeschreven. Het is een inhibitor van de angiogenese, dat wil zeggen dat het de vorming van nieuwe bloedvaatjes afremt. Thalidomide is ook nuttig bij ernstige vormen van de ziekte van Reiter, waarbij op aften gelijkende zweertjes in de mond en aan de geslachtsorganen verschijnen. Ook bij de (mogelijk verwante) ziekte van Behçet is een effect aangetoond, dat echter alleen duurt zolang het middel genomen wordt.
Een poos heeft de hypothese opgang gemaakt dat de teratogene werking van thalidomide uitsluitend te wijten zou zijn aan de ene stereo-isomeer van de stof, terwijl juist de andere de gewenste effecten vertoonde. (Voor veel verbindingen zou dit betekenen dat door een selectieve synthese van de actieve stereo-isomeer de problemen kunnen worden voorkomen). Voor thalidomide blijkt dit echter niet te gelden omdat de stof in oplossing zelf isomeriseert (racemisatie): zelfs uit de zuivere werkzame isomeer wordt in oplossing vanzelf de andere isomeer gevormd, en onder fysiologische omstandigheden zelfs met zo'n snelheid dat het aantonen van een dergelijke selectiviteit van de beide stereo-isomeren van Thalidomide nagenoeg onmogelijk is, tenzij de voor de beide effecten verantwoordelijke receptoren zouden kunnen worden geïsoleerd. Of dit verhaal waar is is dus nog hoogst onzeker.
