Theo Thijssen
Van Wikipedia
Theodorus Johannes (Do) Thijssen (Amsterdam, 16 juni 1879 - Amsterdam, 23 december 1943) was een Nederlands schrijver en onderwijzer.
Hij is wellicht het meest bekend om zijn boek Kees de jongen. Hoewel Thijssen altijd heeft volgehouden dat Kees de Jongen fictie was, lijken toch veel van zijn jeugdherinneringen in dit boek te zijn verwerkt. Thijssens autobiografische werk In de ochtend van het leven was naar eigen zeggen het enige boek dat eigen jeugdherinneringen bevat.
Als kind van een schoenmaker kende Thijssen het Amsterdamse middenstandsmilieu rondom de eeuwwisseling uit eigen ervaring. De familie had het niet breed, en Thijssen kon uiteindelijk na een zwaar toelatingsexamen met een rijksbeurs naar de Rijkskweekschool voor onderwijzers in Haarlem. Na voltooiing van zijn opleiding was Thijssen van 1898 tot 1921 onderwijzer op diverse openbare lagere scholen in Amsterdam-Oost.
Net als de bekende onderwijsvernieuwer Jan Ligthart (ook opgegroeid in de Jordaan) had Thijssen veel aandacht voor de leerling als individu - destijds een vrij nieuw inzicht. Maar tegelijk bleef hij de klas als sociale eenheid heel belangrijk vinden, zoals blijkt uit het slot van zijn roman De gelukkige klas (1926): “M’n heerlijke, lieve, lastige stel, ik weet eigenlijk maar éen ding: de jaar of wat dat ik jullie heb en dat jullie mij hebben, behoren wij enkel maar een gelukkige klas te zijn. En de rest is nonsens hoor, al zal ik dat júllie nooit zeggen.” Een echte onderwijsvernieuwer was hijzelf niet. Wel maakte hij furore als cynisch ontmaskeraar van al te theoretische lesmethoden. Hij pleitte hartstochtelijk voor meer respect voor de praktijkkennis van de gewone klasseonderwijzer, die tenslotte dé expert was als het er om ging te bepalen hoe die ene klas van hem op ieder moment moest worden benaderd.
In 1905 richtte hij samen met kweekschoolvriend Piet Bol het blad De Nieuwe School op, waarin hij veel kritische en vaak dodelijk-satirische artikelen over onderwijsmethoden, leerboekjes, leesboekjes en kinderboeken schreef, maar ook het feuilleton "Barend Wels" (over een beginnend onderwijzer) dat in 1908 in boekvorm verscheen. Ook schreef hij in dit blad al een paar fragmenten over de fantasierijke jongen Kees, die hij later zou uitwerken tot zijn beroemdste roman "Kees de jongen". Hij verrijkte de Nederlandse taal met het woord "zwembadpas", een snelle manier van lopen die Kees had ontwikkeld.
In 1921 werd Thijssen bezoldigd bestuurslid van de Bond van Nederlandse Onderwijzers, de voorloper van de huidige Algemene Onderwijsbond (AOB). Hij werd redacteur van de bondsbladen "De Bode" (over arbeidsomstandigheden van de onderwijzers) en "School en huis" (over opvoeding). In dat laatste blad werkte hij de eerdere losse schetsen over de jongen Kees uit tot een doorlopend feuilleton, "Kees, de jongen", dat in 1923 als boek verscheen. Ook zijn romans "Schoolland"(1925) en "De gelukkige klas" (1926) verschenen eerst als feuilleton in dit blad.
Net als zijn vader koesterde Thijssen van jongs af aan socialistische sympathieën, al werd hij pas in 1912 lid van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP), voorloper van de PvdA. Voor deze partij werd hij van 1933 tot 1940 lid van de Tweede Kamer en van 1935 tot 1941 van de Amsterdamse gemeenteraad.
Door de bezetting werkloos geworden, schreef hij in enkele maanden tijd zijn jeugherinneringen (In de ochtend van het leven). Als ex-vakbondsbestuurder werd Thijssen na de Februaristaking van 1941 door de Duitsers gearresteerd; hij zat enige tijd vast in het Huis van Bewaring aan de Amstelveenseweg. In december 1943 werd hij kort achtereen door verschillende ernstige ziektes getroffen en stierf aan de gevolgen van een hersenbloeding.
De vroegere Staatsprijs voor kinder- en jeugdliteratuur is vernoemd naar Thijssen, en heet nu de Theo Thijssenprijs.
In zijn geboortehuis aan de Eerste Leliedwarsstraat 16 werd in 1995 het Theo Thijssen Museum geopend.
[bewerk] Bibliografie
- Barend Wels (1908)
- Jongensdagen (1909)
- Taal en schoolmeester (1911)
- Sommenboek voor de volksschool (1912)
- Cijfers (1913)
- Cijferboek voor de volksschool (1913)
- Kees de jongen (1923)
- School-land (1925)
- De gelukkige klas (1926)
- Het grijze kind (1927)
- Het taaie ongerief (1932)
- Een bonte bundel (1935)
- In de ochtend van het leven (1941)
[bewerk] Literatuur
- Het Amsterdam van Theo Thijssen. P. de Baar, R. Grootendorst en J. Roedoe. Uitgeverij Thomas Rap Amsterdam, 1988.
