Tsikoudia
Van Wikipedia
Tsikoudia, ook wel Raki geheten is een sterke drank die verwant is met Cognac, Armagnac, Marc de Bourgogne, Grappa en Trester die ook allemaal uit druiven worden gemaakt. Tsikoudia is afkomstig van Kreta; er is ook een Noord-Griekse versie, Tsipouro. Naar gelang de smaak van de producent en zijn afnemers kan het alcoholgehalte varieren van 35 tot 50 procent. Anders dan bij sommige andere dranken hoeven de sterkere versies niet altijd beter te zijn. Wel is het aroma van relatief sterke tsikoudia meestal meer uitgesproken, maar het is een kwestie van smaak of je dat lekker vindt.
Wanneer na de oogst de druiven worden geperst om er most uit te verkrijgen (om wijn van te maken) blijft er een massa over die naast veel druivenschillen en pitjes ook nog wat druivensap bevat. Deze druivenkoek wordt met wat water vermengd en daarna vergist. Er ontstaat een troebel, alcoholhoudend vocht met een sterkte van circa 5-6%. Deze wijnachtige vloeistof wordt meerdere keren gedestilleerd; hierbij worden kruiden toegevoegd opdat het destillaat de smaak daarvan opneemt. Welke kruiden en hoeveel is het geheim van de maker. De recepten worden veelal van vader op zoon overgeleverd en omvatten soms tientallen kruiden die veelal hoog in de bergen worden verzameld.
Het destilleren van tsikoudia is op Kreta "het recht van elke man", aldus wijlen Stelios Apostolakis uit Mathes Apokoronou, in de heuvels bij Georgioupolis. De dagen waarop gedestilleerd wordt, zijn feestelijke dagen waarop buren elkaar uitnodigen om van eerder gedestilleerde tsikoudia te proeven. Naar ik heb meegemaakt en wat me ook door verschillende zegslieden is bevestigd, loopt dit zelden uit de hand en er wordt nadrukkelijk niet stevig bij gedronken. Het destilleren is een nauwkeurig werkje dat lang duurt en waar je je hoofd goed bij moet houden.
Tegenwoordig wordt veel meer tsikoudia gemaakt dan pakweg dertig jaar terug, vooral om aan de vraag van (veelal Griekse) toeristen te voldoen. De kwaliteit heeft hieronder niet geleden, vooral omdat veel boeren nog zelf stoken. Hoewel de door een coöperatie gemaakte tsikoudia van het merk Varvaki niet slecht is, zou het jammer zijn wanneer deze de "boeren" tsikoudia zou verdringen. Hoewel de smaak niet helemaal consistent is, heb ik toch het idee dat de tsikoudia per plaats duidelijk verschillend is; die uit Vatolakkos (bij Chania), die uit Voulgaro (zuidelijk van Kastelli Kissamou) en die uit Mires (in de Messara-vlakte op zuid-Kreta) is ons meerdere keren uitstekend bevallen. De verschillen kunnen waarschijnlijk door de kruiden die bij de destillatie worden gebruikt, worden verklaard.
Tsikoudia is de drank van boeren en eenvoudige mensen, en wordt voornamelijk gedronken in de kleinere dorpen waar vrijwel elke bewoner zijn eigen tsikoudia maakt. Vooral op Kreta is het populair. Bovendien zien veel Kretenzers het drinken van tsikoudia (wat veel toeristen niet lusten) als iets voor echte mannen -- iets wat vooral op Kreta erg zwaar telt. Vroeger dronken de beter gesitueerden uitsluitend Metaxa of (bij uitzondering) ouzo of masticha, maar deze trend is sinds een jaar of vijftien gekenterd. Ouzo, maar vooral tsikoudia drinken is ook een uiting van nationalisme geworden.
De mensen bewaren de tsikoudia in eenvoudige flessen, soms zelfs gewone plastic waterflessen. Zo wordt hij tegenwoordig ook door de stokers afgevuld van het vat. De dorpelingen drinken deze sterke drank op elk moment van de dag. Soms gekoeld, maar steeds geserveerd in piepkleine borrelglaasjes die overvol worden geschonken. Overigens vindt men het niet vreemd wanneer je samen een glaasje bestelt met een groot glas water. Vroeger kreeg je er steevast iets bij te eten, een gezonde gewoonte die vooral in de kleinere dorpen nog stand houdt.
Een uit eigen ervaring, maar ook uit de literatuur bekend feit is dat wie tsikoudia drinkt, levendige en vreemde dromen krijgt. Twee glaasjes zijn hiervoor al voldoende, bij wie er gevoelig voor is. Ook ouzo en masticha kunnen dit effect hebben, wat waarschijnlijk wordt veroorzaakt door de kruiden die bij het destilleren worden toegevoegd.
Tip: wie na het 2e, 3e of 5e glaasje wil stoppen, laat zijn glas gewoon vol staan. De gastheer weet dan dat het genoeg was, althans voor jou ... hij zal rustig verder drinken .... Het is onbeleefd om je glaasje eerst leeg te drinken, en dan bij de volgend ronde aan te tikken, met de melding "'t is genoeg". De gastheer zal dit begrijpen alsof je zijn drank niet goed vindt.
Tip 2: ga geen tsikoudia drinken wanneer je nog moet wandelen. Wat je vroeger (en soms nog wel) veel zag was dat Grieken om 10 uur 's morgens aan de tsikoudia (of ouzo) zaten -- maar die waren dan wel om 4 uur opgestaan om op hun akker te werken. Ze aten een stukje erbij en gingen vervolgens slapen om dan van zeg 5 tot 8 uur nog wat te werken alvorens zich te gaan wassen en wat uit te rusten voor ze om 10 of 11 uur 's avonds aan tafel zouden gaan. Natuurlijk is het gezellig om samen te drinken, maar dat doe je beter 's avonds. Het kan, afhankelijk van wat je wilt doen, als toerist trouwens best goed zijn om je ook aan die dagindeling te houden...
