Westermoskee
Van Wikipedia
De Westermoskee is de naam van de in aanbouw zijnde moskee in stadsdeel De Baarsjes in Amsterdam. De moskee zal gebouwd worden op het voormalige Riva-bedrijfsterrein en is ontworpen door het Frans-joodse architectenpaar Marc en Nada Breitman. De moskee maakt deel uit van een volledige reorganisatie van het gebied en zal aan het nieuwe Piri Reisplein komen te staan. Naast de moskee zal het gebied bebouwd worden met 111 woningen, 760 m² kantoor- en bedrijfsruimte, 1040 m² ruimte voor maatschappelijke voorzieningen en een parkeergarage met plaats voor 238 auto's. Net als de rest van de nieuwbouw en in overeenstemming met de bestaande bebouwing wordt de moskee in de stijl van de Amsterdamse School. De moskee is een samenwerkingsproject van woningcorporatie Het Oosten, Milli Görüs en stadsdeel De Baarsjes en zal het nieuwe onderkomen worden van de Aya Sofya-gemeente.
Inhoud |
[bewerk] Voorgeschiedenis
In 1994 kocht de Turks/Duitse vereniging Milli Görüs het in onbruik geraakt Riva-terrein, met als doel om op deze locatie een moskee te bouwen. De plannen die in samenspraak met stadsdeel De Baarsjes en het Oosten/Kristal verder werden uitgewerkt, stuitten op bezwaren van een aantal omwonenden, verenigd in de stichting BORT (Belangen Omwonenden Riva Terrein).
Na vele jaren van politiek 'gesteggel' hebben de omwonenden in overleg met woningcorporatie Het Oosten, Milli Görüs (de vertegenwoordiger van de Aya Sofya-gemeente) en het stadsdeel een compromis bereikt over het uiterlijk van de moskee.
Het compromis bestaat uit een aantal planaanpassingen, waarvan de meest in het oog springende is dat de open doorgang op de plaats van de twee reeds gesloopte panden aan de Witte de Withstraat niet doorgaat. In plaats hiervan wordt een winkelruimte in de vorm van een bazaar teruggebouwd, die zowel aan de kant van de Witte de Withstraat als het toekomstige Piri Reisplein afsluitbare deuren krijgt in een winkelpui. Boven de bazaar komen een vijftal sociale huurwoningen terug. Daarnaast werd aan de architectuur van de moskee een aantal zaken aangepast; de minaret en de galerij aan de Baarsjesweg werden in het nieuwe plan verplaatst.
Alleen over de hoogte van de minaret kon men het niet eens worden. De partijen riepen gezamenlijk een speciale arbitragecommissie in het leven om een bindende uitspraak te doen. De commissie besloot dat de minaret 42 meter hoog moest worden:
- Concluderend komt de commissie tot het oordeel dat een hoogte van de minaret van 42 meter is aan te bevelen en dat zo'n hoogteaccent op deze plek goed past.
De commissie vindt dat de minaret niet lager moet worden:
- Wij kunnen niet anders dan tot de conclusie komen, dat dit [een lagere minaret] wel degelijk ernstig afbreuk doet aan de compositie van het geheel.
Hierbij moet worden opgemerkt dat het oorspronkelijke bestemmingsplan al was aangepast. Op 17 januari 2006 zijn verschillende diensten en bedrijven begonnen met de voorbereidingen voor de bouw van de ondergrondse parkeergarage, waarbij diverse kabels en leidingen worden omgelegd. Aansluitend hierop zal begonnen worden met de bouw van de parkeergarage onder de moskee. Op 28 februari 2006 werd het startschot voor het begin van de bouw gegeven door minister van Justitie Piet Hein Donner in een feestelijke openingsceremonie.
Het nederlands bestuur van de werstermoskee is inmiddels onder druk van Milli Görüs Duitsland afgetreden om geheel onder bestuur van duitsland te komen. Uit een document dat KRO Reporter achterhaalde, bleek er door het oude bestuur en contract met de Duitse Milli Görüs te zijn getekend waarin geregeld wordt dan het "financieel en juridisch eigendom van de nieuw te bouwen Amsterdamse Westermoskee wordt overgedragen aan het conservatieve hoofdkwartier van de Turks-islamitische organisatie Milli Görüs in Keulen". Dit heeft tot veel commotie geleid onder de andere partijen, stadsdeel De Baarsjes en woningbouwvereniging het Oosten. Momenteel zijn er opnieuw onderhandelingen gaande.
Momenteel ligt de bouw van de Moskee ligt stil.
[bewerk] Kenmerken
[bewerk] Architectuur en de rol in de integratie van de Amsterdamse moslimminderheid
Volgens de Gemeente Amsterdam staat de moskee symbool voor een multicultureel Amsterdam. De bouwstijl van de moskee brengt de Nederlandse en Turkse cultuur letterlijk bij elkaar, door gebruik te maken van de bouwstijl van de Amsterdamse School in een Islamitisch gebedshuis. Daarnaast stelt de gemeente dat niet voor niets is gekozen voor een Nederlandse naam voor de moskee.
[bewerk] Stadsvernieuwing Chassébuurt
De bouw van de Westermoskee loopt parallel met de stadsvernieuwing in de Chassébuurt, de wijk tussen de Kostverlorenvaart en de Admiralengracht. De ambitie van stadsdeel De Baarsjes is om deze wijk "de nieuwe Pijp van Amsterdam" te laten worden, met veel horeca, kunstenaars en - vooral - een gemengde bevolking.
De plaats van de moskee is in de ogen van velen een bijzondere plek. Het is de bedoeling dat de moskee met het plein ervoor net als bij kathedralen en kerken het centrum wordt van het stedelijke leven in de wijk. De arbitragecommissie die een uitspraak moest doen over de hoogte van de minaret bracht haar gevoel bij de locatie als volgt onder woorden:
- Evenals een aantal andere locaties aan de Kostverlorenvaart, ligt hier een kans voor een bijzondere invulling.
[bewerk] Controverse
De bouw van de moskee werpt vele controverses op. Uit een uitzending van KRO Reporter blijkt dat in de toekomst de conservatieve (en in Duitsland verboden) Duitse Milli Görüs de eigenaar wordt van de Westermoskee. De procedure die gevolgd is om de bouvergunning er door te krijgen wijkt af van de gebruikelijke weg. Daardoor is controle van bestemmingswijzigingen door de volksvertegenwoordiging onmogelijk gemaakt.Een veertigtal bezwaarschriften is ongegrond verklaard.
Haci Karacaer, woordvoerder van Manderen bv, de eigenaar van de nieuwe moskee, zei tijdens een inspraakronde bij het stadsdeel 'dat het voor eens en altijd moet zijn afgelopen met dat gezeur over scheiding van kerk en staat.'
De projectontwikkelaar heeft echter bedongen dat er overheidssubsidie wordt verstrekt voor een in de buurt zeer omstreden onderdeel van het project; de sloop van acht sociale woningen die eigenlijk op de monumentenlijst thuishoren. Ze moeten plaatsmaken voor een ruim veertig meter lange tunnel, een van de drie toegangspoorten van de nieuwe moskee. In die tunnel worden Turkse winkels gevestigd, noodzakelijk volgens Milli Görüs om de exploitatie van de moskee en de bijbehorende vergader- en feestruimten draaiende te houden.
Eén van de Milli Görüsverenigingen die de Westermoskee in stadsdeel De Baarsjes bouwen, wil breken met de bouwer. Het behoudende Europese hoofdkwartier van Milli Görüs in Keulen zou daarachter zitten.
De Amsterdamse afdeling van Milli Görüs is gedwongen afgetreden, zodat de duitse radiale tak van Milli Görüs meer inspraak krijgt in het te vormen bestuur. Het stadsdeel is geheel buiten spel gezet in een omstreden contract wat afgelosten zou zijn met de duitse Milli Görüs. Hierdoor dreigt Woningbouwverening Het Oosten zich terug te trekken.
[bewerk] Bronnen
- Gemeente Amsterdam (2005) Archeologische Quickscan van het plangebied "RIVA-terrein". Herziene versie van de studie uit 2003 (PDF).
- Stadsdeel De Baarsjes - Riva-terrein.
- Stadsdeel De Baarsjes - Start bouw westermoskee.
- cultuur.paginablog.nl - Westermoskee.
- Arbitragecommissie - Rapport over de hoogte van de minaret (Word-document).
- 19-1: De Westermoskee - [1]
- KRO Reporter, 6 februari 2007.
