Willem I der Nederlanden
Van Wikipedia
| 1772-1843 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||
| Koning der Nederlanden | ||||||
|
||||||
| Hertog en Groothertog van Luxemburg | ||||||
|
||||||
|
Willem Frederik van Oranje-Nassau (Den Haag, 24 augustus 1772 – Berlijn, 12 december 1843), Prins van Oranje-Nassau, was Vorst van Fulda (1803-1806), Graaf van Corvey, Weingarten en Dortmund (1802-1806), Soeverein Vorst der Nederlanden (1813-1815), Koning der Nederlanden (1815-1840), Hertog van Luxemburg (1815), Groothertog van Luxemburg (1815-1840), Hertog van Limburg (1839-1840) onder de naam Willem I. Na zijn abdicatie werd hij Graaf van Nassau (1840-1843).
Inhoud |
[bewerk] Jeugd en huwelijk
Willem Frederik werd geboren te 's-Gravenhage als de oudste zoon van stadhouder Willem V en prinses Wilhelmina van Pruisen, nicht van Frederik II van Pruisen. Hij stond in de periode na de dood van Willem V tot zijn koningschap bekend als Willem VI.
Willem Frederik zelf huwde in 1791 zijn volle nicht Wilhelmina van Pruisen, zuster van Frederik Willem III, koning van Pruisen. Uit dit huwelijk werden vier kinderen geboren:
- Willem Frederik George Lodewijk (1792-1849), Koning der Nederlanden
- Willem Frederik Karel (1797-1881)
- Wilhelmina Frederika Louise Paulina Charlotte (1800-1806)
- Wilhelmina Frederica Louisa Charlotte Marianne (1810-1883), gehuwd met Albert van Pruisen
Na de dood van Wilhelmina van Pruisen en zijn abdicatie sloot hij in 1841 een Morganatisch huwelijk met een van de hofdames van zijn vrouw: Henriëtte d'Oultremont de Wégimont.
In 1795 vocht hij als erfstadhouder in het Staatse leger tegen de Franse invallers. Toen de Fransen echter waren opgerukt ging hij met zijn vader in ballingschap. De energieke Willem lag vaak overhoop met zijn pessimistische, defaitistische vader, die zich had neergelegd bij het feit dat de politieke rol van de Oranjes uitgespeeld was.
Willem wilde wel politieke macht, leunde daarom bij Napoleon aan en verkreeg van hem Fulda, Corvey, Weingarten en Dortmund. Dit tot ongenoegen van zijn vader, die vond dat "gestolen" goed niet gedijde (deze gebieden waren hun voormalige heersers afgenomen). Toen hij in 1806 weigerde zich aan te sluiten bij de Rijnbond en de Pruisische kant tegen Frankrijk koos, verloor hij deze gebieden weer.
[bewerk] Koning der Nederlanden
In 1815 keerde Napoleon kortstondig terug en aan Willem werden de voormalige Oostenrijkse Nederlanden toegezegd. Op 16 maart 1815 nam hij de titel Koning der Nederlanden aan. Een nieuwe grondwet werd opgesteld (die is op de herzieningen van 1848 en 1983 na tot op vandaag geldig). Het Zuiden werd verplicht een huwelijk aan te gaan met het Noorden. Zo ontstond het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Willem was tevreden met de machtsuitbreiding maar zijn onderdanen, zowel in Noord als Zuid, stonden niet te popelen. Voor hem werd toen het Koninklijk Paleis van Brussel gebouwd.
Willem wilde als verlicht despoot de hervormingen uit de Franse Tijd handhaven. Ook was Willem een grote economische ondernemer, die veel investeringen deed in de Belgische industrie, die dankzij hem opbloeide. Zo was hij oprichter en een belangrijke aandeelhouder van de, later Belgische, Generale Maatschappij. In 1824 stichtte hij de Nederlandsche Handel-Maatschappij. Ook was Willem verdienstelijk voor de Waterstaat. Nieuwe kanalen en straatwegen werden in zijn opdracht aangelegd. Ook nam hij het initiatief voor de aanleg van spoorwegen. Willem was de eerste kapitalistische heerser van Europa, die met enigszins moderne methoden de inkomsten wilde vergroten. Ook maakte hij werk van de invoering van het metrieke stelsel. Dit duidde op een centralisatiepolitiek. Hij wilde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden een eenheidsstaat maken. Vooral op godsdienstig en taalkundig gebied ondervonden de hervormingen weerstand. In Vlaanderen werd Nederlands de officiële taal, tot ongenoegen van de in sterke mate verfranste burgerij. Ook de staatscontrole op de katholieke seminaries kwam hem op verzet te staan. De katholieken wilden zich niet onderwerpen aan deze protestantse vorst.
Toen op 25 augustus 1830 een nationalistische opera in Brussel werd opgevoerd (De Stomme van Portici), brak de Belgische Revolutie uit, die uitmondde in een onafhankelijk België.
Willem stuurde zijn oudste zoon in 1831 op veldtocht naar Brussel om daar met geweld de orde te herstellen. Deze Tiendaagse Veldtocht werd een fiasco omdat de Franse koning, die de schoonvader van Leopold I was, troepen stuurde om België te helpen verdedigen, waarna Nederland zich genoodzaakt zag een wapenstilstand te aanvaarden. Toen Willem de steun van de grootmachten verloor bleef hij zich koppig tegen vrede verzetten. Dit maakte de staat bankroet en zijn reputatie als financieel genie kreeg enkele lelijke krassen. Willem moest in 1839 gedwongen vrede sluiten met de jonge Belgische staat. De afscheiding vereiste een grondwetswijziging, waarbij ook de strafrechtelijke verantwoording voor de Koning werd ingevoerd (1840). Deze inperking van 's konings macht was onbeduidend, maar Willem vond dit al te ver gaan.
[bewerk] Abdicatie
Dit en de Belgische afscheiding waren de voornaamste redenen voor Willem om op 7 oktober 1840 troonsafstand (abdicatie) te doen ten gunste van zijn zoon die daarna als Willem II de troon besteeg. Willem was al impopulair maar werd nog impopulairder toen hij in 1841 trouwde met de katholieke H.R. rijksgravin Henriëtte d'Oultremont de Wégimont, die stamde uit een Waalse (en dus Belgische) adellijke familie. Hierop trok Willem zich terug in Berlijn, waar hij in 1843 op 71-jarige leeftijd overleed.
Vrij onbekend is het feit dat Willem I reeds overgrootvader was toen hij overleed; zijn kleinzoon, de latere koning Willem III, was reeds vader geworden van de latere kroonprins Willem (Wiwill). Doordat Wiwill in 1879 overleed en nooit op de troon kwam, kunnen we niet spreken van het tegelijk leven van vier regerende generaties staatshoofden. Een portret van de vier generaties samen is niet bekend. De laatste en enige keer dat de vier generaties samen min of meer in het openbaar verschenen, was tijdens de doop van achterkleinzoon Wiwill in 1840.
[bewerk] Externe links
- Johan Rudolf Thorbecke over Willem I, in een artikel gewijd aan Anton Reinhard Falck
- Erflaters van onze beschaving Het hoofdstuk gewijd aan Willem I van Jan Romein en Annie Romein-Verschoor.
- Korte documentaire over Willem I in de beeldbank van School tv.
[bewerk] Stamboom
| Stamboom Willem van Oranje-Nassau (1772-1843) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Grootouders |
Willem IV van Oranje-Nassau (1711-1751) |
August Willem van Pruisen (1722-1758) |
||||||
| Ouders |
Willem V van Oranje-Nassau (1748-1806) |
|||||||
|
Willem I van Oranje-Nassau (1772-1843) |
||||||||
| Gehuwd met |
x 1791 |
x 1841 |
||||||
| Kinderen |
Willem II (1792-1849) |
Frederik (1797-1881) |
Paulina (1800-1806) |
Marianne (1810-1883) |
- |
|||
| Kleinkinderen |
Willem III (1817-1890) |
Louise (1828-1871) |
- |
Charlotte (1831-1855) |
- |
|||
| Voorganger: Willem V |
Prins van Oranje | Opvolger: Willem (II) |
