Willem Tell

Van Wikipedia

Monument voor Willem Tell te Altdorf rond 1900

Willem Tell zou aan het begin van de 14e eeuw hebben geleefd in Zwitserland en werd vooral bekend door het gelijknamige toneelstuk van Friedrich Schiller en de opera van Gioacchino Rossini.

Het verhaal gaat dat de legendarische kruisboogschutter Willem Tell weigerde in 1307 de hoed te groeten die landvoogd Gessler op een staak op het dorpsplein had laten zetten, als symbool voor de heersende Habsburg. Gessler beval hem daarop met zijn boog een appel van het hoofd van zijn zoontje te schieten. Dit lukte hem. Toen Tell echter werd gevraagd wat het doel van zijn twééde pijl was, antwoordde hij dat die voor de landvoogd bedoeld was als hij zijn zoontje zou raken. Hierop werd hij gevangen genomen. Terwijl Tell in een bootje over het Vierwoudstedenmeer naar de gevangenis werd gevoerd, brak er een storm uit en wist hij te ontsnappen. Willem Tell ging snel terug naar Küssnacht en schoot de landvoogd dood met zijn kruisboog.

De rest van de Tell-legende vermeldt alleen dat hij in 1315 zou hebben meegevochten in de Slag bij Morgarten en in 1354 zou zijn verdronken in de wilde Schächenbach (Schächen-beek) toen hij een kind probeerde te redden.

Er is echter geen enkel bewijs dat Willem Tell wel degelijk heeft bestaan. De eerste vermelding van de legende stamt uit 1569 in de Chronicum Helveticum van de Zwitserse historicus Aegidius (of Gilg) Tschudi over de jaren 1000 - 1470. Onderzoekers hebben echter geconstateerd dat de Chronicum deels op zorgvuldig verzamelde documenten, maar ook op fantasie berustte.

In midden 1700 las Gottlieb de Haller, een geleerde uit Bern, een oud Deens folkloristisch verhaal over Koning Harald Blauwtand, die regeerde van 936 - 987 en een Viking hoofdman, Toko genaamd, die werd gedwongen een appel van het hoofd van zijn jonge zoon te schieten. De Haller schreef daarop Willem Tell, een Deens fabeltje, waarin hij beweerde dat de legende was gebaseerd op het verhaal over Toko. Dit kwam hem echter duur te staan, want het gevolg was een gerechtsvervolging en persoonlijke dreigementen. Haller verklaarde vervolgens dat het verhaal geen serieus historisch werk was, maar een uiting van literaire kunst en bood zijn excuses aan. Het boek werd op de markt van Altdorf verbrand. Toch vestigde deze episode de aandacht op de legende en historici hebben later geen documentatie kunnen vinden over het bestaan van Willem Tell. Typisch is dat de meest recente 1000 pagina's tellende geschiedenis van Zwitserland, slechts 20 regels aan Willem Tell besteedt.

Het verhaal van Willem Tell past perfect in de onafhankelijkheidsstrijd van Zwitserland en zijn landsknechten sinds 1291. Sinds die datum verzet een aantal Zwitserse staatjes zich tegen de heerschappij van de Habsburgers. Uri, waar Willem Tell woonde, behoorde hier ook reeds toe.