Wraak

Van Wikipedia

Wraak is vergelding van onrecht of leed.

Wraak wordt door sommigen als een ongepaste emotie gezien, omdat het niet rationeel zou zijn. Anderen beschouwen wraak als een oeroude menselijke reactie op aangedaan onrecht. Wraak is, evenals strafrecht, geen sanctie die onrecht of leed weer goed maakt. Integendeel: voor het veroorzaken van het onrecht of leed wordt extra leed bij de dader veroorzaakt. Dit kan verbaal (een belediging pareren met een andere belediging), fysiek (een muilpeer, een pak slaag), via de overheid (aangifte bij de politie, strafzaak, civiele zaak), of op tal van andere geoorloofde of ongeoorloofde manieren.

De strafmaat bij een bepaald misdrijf komt van oorsprong voort uit gevoelens van wraak: het gevoel dat bij een bepaalde misdaad een bepaalde straf hoort. Niet het slachtoffer maar de overheid zal in dit geval vergelden. Wel kan het slachtoffer of zijn familie in beroep, als de overheid het misdrijf niet wil vervolgen (sepot).

Oorspronkelijk werd het "oog om oog tand om tand" beginsel letterlijk toegepast: wie onrecht was aangedaan mocht dit zelf vergelden, en wel met precies hetzelfde onrecht. Ook bloedwraak kwam in oudere samenlevingen voor, en vinden we nog steeds in sommige delen van de wereld. Bloedwraak vormde meestal de vergelding van een moord, of soms voor extreem gezichtsverlies of familieschande. Soms mochten ook andere leden van de stam of familie van de dader worden gedood: groepswraak. Men sprak ook wel van Sippenhaft. In de meeste beschaafdere samenleving heeft de overheid echter het geweldsmonopolie, en mag alleen de overheid strafmaatregelen of dwang toepassen. Dit was meestal om een eindeloze spiraal van wraak en wederwraak te voorkomen. Zie ook vete.

Wraak wordt wel zoet genoemd, als iemand kan bewijzen dat hij tegen de heersende opvattingen gelijk krijgt. Over het algemeen zal wraakneming in de Nederlandse maatschappij niet gewaardeerd worden en bij wet is het zelfs strafbaar gesteld.

Boeken waar wraak een belangrijke rol in speelt, zijn "De graaf van Monte Cristo" (1844) van Alexandre Dumas, en "Tom Poes en de Wraakgier" (1974) van Marten Toonder.