Art amarnian
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
L'expression art armarnian que vien de Tell-el-Amarna, nom arab deu lòc on e'se trovan las roeinas de la ciutat d'Akhetaton, efemera capitala deu faraon renegat Amenòfis IV (tanben conegut com Akenaton). Aqueth faraon que causí de d'abandonar l'anciana e antica religion egipciana (e d'abandonar tanben los sons temples) per venerar lo navèth diu aton, sòrta d'extrapolacion representada devath dab la forma d'un so qui los sons arrais be s'acaban en mans toncant lo monde. Amenofis IV que s'estremè dens la soa navèra capitala sens preocupà's deus ancians temples e pas tanpauc de la diplomacia, çò qui he d'aqueth temps un temps de decadéncia deu poder d'Egipte.
Aqueth episòdi istoric que s'acabè dab la prèsa de poder deu generau Oremheb e lo remplaçament d'Amenòfis IV peu son hilh enqüèra mainatge, Totankhamon, qui lo son nom (estatua (tot en egipcian) viva (ankh en egipcian) deu diu Amon) be soslinhava que l'ancians culte deus dius qu'èra tornat. Com dens la cultura egipciana lo castig péger qu'ei lo desbromb (har que lo monde sia com se lo "maishant" n'avosse pas existit) la vila d'Akhetaton que ho destrusida e desbrembada. D'un punt de vista artistic aquò que vòu díser qu'ei un periòde de grana originalitat (puish que lo faraon que mobilizè lo sons artesans a Akhetaton entà bastir ua navèra iconografia peu culte e la propaganda deu son diu, qui, en mei d'aquò, non se podèva pas representar com los dius tadicionaus puish que n'avèva pas cap còs). Qu'ei tanben un periòde qui deishè ua piela de testimoniatges puish que tot qu'ei demorat suu citi de Tell-el-Amarnar (maudit e desbrembat).
Ua de las caracteristicas d'aqueth art qu'ei lo biais de representacion deus còs mei arredons, mei longs, mei fluídes que dens l'art egipcian d'abans o d'après aqueth periòde. Los caps qu'i son alongats. Lo quite faraon que's he representar dab un còs arrendon qui sembla androgin. Aquò que creè ua polemica per saber s'aquesta mena de representacion deu rei qu'èra ua causida artistica o se, en mei d'aquò, aqueth rei n'aurè pas avut ua malaudia qui aurè explicat la soa diformitat. Totun, la màger polemica sus Amenòfis IV qu'ei lo ligam qui pòt aver o pas dab lo temps e la religion de Moises (véder l'article Akhenaton).
