Revòlta dels vinhairons
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
 |
Aqueste article es pas acabat. Es en fasa d'escritura o de restructuracion importanta.
|
La revòlta dels vinhairons (o Revòlta de 1907) es lo movement social mai important que Lengadòc e Occitània a conegut. Aquel movement es nascut perque lo vin se vend mal dempuéi 1904. Lo govèrn parla de susproduccion mas los vinhairons encusan la fraudariá e las importacions de vin d'Argeria. Lo movement es partit lo 11 de març de 1907, d'un pichon vilatge de Menerbés, Argelièrs, ont menat per Marcellin Albèrt, 83 vinhairons d'Argelièrs e 4 de comunas vesinas, van a Narbona per remetre lors doleanças a la comission viticòla. Puèi, los manifestacions se succedisson e son de mai en mai importantas, per arribar a 800 000 personas a Montpelhièr lo 9 de junh. La revòlta s'acaba lo 22 de septembre amb la creacion de la Confederacion Generala dels Vinhairons. De paur de separatisme del Lengadòc, la repression del govèrn foguèt terrible, 9 mòrts e mantuns ferits del costat dels vinhairons.
Somari |
[Modificar] Las encausas de la crisi
En 1852, un camparòl vengut d'Angletèrra, l'odïum, ataca las fuèlhas, los rasims an pas de chuc mas un tractament es trobat. En 1878, lo Mildieu fa son aparicion. En 1884, totas las vinhas del Lengadòc son abasacladas per un mifalh vengut d'America nomenat Phylloxera. Es la crisi, la cauma augmenta, los salaris baissan. Aquel parasit es combatut en empeutar dels plants franceses a dels plants americanes. Pauc a pauc, lo vinhièr es renovelat. Aquel combat contra aquelas malautiás a per consequéncias una baissa de gra dins un fum de regions.
La produccion francesa baissa mas la consomacion es totjorn fòrta. Alavetz, dels metòdes coma la fabricacion dels vins artificials (ajust de sucres dels blets venguts del nord de la França o ajust d'aiga dins lo vin) permeton d'augmentar la produccion e de respondre a la demanda. En 1900, del vin d'Ageria es importat en França, aquel vin es mens car e a un gra mai fort que lo de França. En meteis temps, la produccion de vin del Lengadoc augmenta. Ara, i a una susproduccion, lo vin del Lengodoc e mai que mai lo d'Aude se vend força mal ont la vinha es en situacion de monocultura. Tre 1903, Marcellin Albèrt comenca a faire parlar d'el, denonca las fraudas e anonca las consèquencias de la futura revolta.
[Modificar] De 87 d'Argelièrs al 800 000 de Montpelhièr
| Los dotze manifestacions de la revòlta de 1907 | ||
|---|---|---|
| Dimenges | Vilas | Personas |
| 24 de març
31 de març 7 de abril 14 de abril 21 de abril 28 de abril 5 de mai 12 de mai 19 de mai 26 de mai 2 de junh 9 de junh |
Salèlas d'Aude
Bisa Auvelhan Corsan Capestanh Lesinhan de las Corbièras Narbona Besièrs Perpinhan Carcassona Nimes Montpelhièr |
300
600 1 000 5 000 10 000 20 000 80 000 120 000 170 000 220 000 250 000 600 000 a 800 000 |
[Modificar] Un movement occitanista ?
Pendent la manifestacion de Carcassona, Albert e Ferrolh an fait allusion a la Crosada dels Albigeses dins lors parladís.
Albert a dich :
Coma al temps dels Albigeses venián defendre sos los murs de Carcassona lor país e lor fe, l'armada dels vihairons es vengudas campar avuèi al pè de l'antica capitala del Carcassès. Encausa tanben nobla ! Encausa tanben santa ! Nòstres ancessors d'un autre segle tombèsson en eròs per la defendre. Vinhairons meus fraires, seretz dignes d'eles. Sapiatz lo cridar aut e fòrt. Endavant per la defensa de nòstres dreits ! Lo Miègjorn lo vòl, lo Miègjorn l'aurà !.
Ferrolh prononcièsse :
Dempuèi que assistissi a aquel movement de la populacion del Lengadoc e de la Catalonha francesa, depès per reclamar dreitament dels poders publics que 10 ans dels planhs an pas pogut li faire gasanhar, un remembre m'obsedís, lo remembre d'una autra granda miseria que prèp de 800 ans an pas pogut escafar. Vòli dire que lo Miègjorn albiges devastat, pilhat per los barons del nòrd.
L'endeman, la premsa parisenca escriu que lo Mièjorn vòl devenir independent.
Al contrari d'Albert que voliá pas de recuperacion politica del movement, Ferrolh, felibre dempuèi 1880, a agut la tentacion regionalista. A pensat a Frederic Mistral per prene la direccion d'un Mièjorn autonòm. Mistral manda un messatge als manifestaires de Besièrs : Bibo la terro maire e l'abitant que la bouleguo. Plus de poulitico ! Unioun en Lengad'oc (Viva la tèrra e l'abitant que la bolega. Pus de politica ! Union en Lengadòc). Aprèp, lo felibritge es absént del movement per paur d'encoratjar una temptativa separatista. Ferrolh realista, sap que son idèa es sonque partejada per qualques intellectuals e pas per la majoritat dels vinhairons sonque preocupat per lor situacion.
L'occitan es la lenga del poble dels vinhairons. Es utilizada per los manifestaires per mercar los espias del Govèrn dins lo cortegi. Tanben, la lenga d'oc es presenta sus los panèus meteis si la majoritat son en francés.
| Los panèus en occitan en 1907 | |
|---|---|
| Grafia non normalizada | Grafia normalizada (classica) |
| Bibo lou bi
La misero nous fa courre Nous faren creba la pel mas salbaren lou bi naturel Lou sucre a la tisano, l'aïgo al mouliniè Pel bi e pel blat marchan al combat Bibo lou jus dal gabel Lou darniè croustet L'aïgo al canal e lou sucre al sucrié Qu'anan debeni se benden pas lou bi Creban de fam Des proumessos n'aven lo ventre plen La misero nous fa sourti de nòstre traouc Abèré tant de boun bi et pas pourré mangea dé pan ! Qu'anan débéni sé beden pas lé bi Paoure paysan, per manja e béouré, crébaras de fam, sé fas pas a déouré ! Cridés pas tant t'ai pas encaro mangeat |
Viva lo vin
La misèra nos fa córrer Nos farem crebar la pel mas salvarem lo vin natural Lo sucre a la tisana, l'aiga al molinièr Pel vin e pel blat marchan al combat Viva lo jus de gavèl Lo darrièr crostet L'aiga al canal e lo sucre al sucrièr Qu'anam devenir se vendèm pas lo vin Crebam de fam De promesas n'avèm lo ventre plen La misèra nos fa sortir de nòstre trauc Aver tant de bon vin e pas poder manjar de pan ! Qu'anam devenir se vendèm pas lo vin Paure païsan, per manjar e beure, crebaràs de fam, se fas pas a deure ! Crides pas tant t'ai pas encara manjat |
[Modificar] Las cançons
La revolta a inspirat mantuns artistas d'ièr e d'avuei. Los autors de l'epoca an composats dels cançons inspiradas per dels cants patrioticas o religiós. Auguste Rouget repren l'imne nacional francés per La Marselhesa del vinhairons (en francés La Marseillaise des viticulteurs) per denoncar las fraudas :
Pour affirmer nos droits de vivre,
Fils du Midi assemblons nous;
Les fraudeurs à la mort nous livrent,
Qu'ils redoutent notre courroux ! [...]
La Vinhairona (en francès La Vigneronne), sola cançon publicada dins lo jornal del Tocsin, descriu la miseria. Òm parla de guèrra dins un esperit de revolucion francesa.
Jadis tout n'était qu'allégresse
Aux vignerons point de soucis
Hélas! Aujourd’hui, la tristesse
Règne partout en ce pays (bis)
On n'entend qu'un cri de colère
Un cri de rage et de douleur (bis) [...]
C'est dans l'union qu'on aiguise
Les glaives qui font les vainqueurs,
Et la victoire n'est promise
Qu'à l'union des gens de coeur (bis)
Quand la bataille s'exaspère
Il ne faut pas de déserteurs! (bis)
La revolta a inspirat los artistas plan aprèp los eveniments coma Claudi Marti amb Lengadoc roge, cançon omenatge als soldats de la XVII.
Era l'an 1907
Los paures manifestavan
E volguèron pas tirar
Pòble e soldats éran fraires
[Modificar] Cronologia de la revòlta dels vinhairons de 1907
- genier : a Paris, una comission parlementària d'enqueta sus la situacion de la viticultura es creat
- febrier : cinquanta vinhairons d'Argelièrs mandan una letra al deputat Jules Razimbald. Marcellin Albert adreça una letra a Georges Clemenceau. Grèva de l'impòst a Baixas.
- 3 de març : la comission d'enqueta arriba a Nimes.
- 5 de març : amassada del vinhairons d'Argelièrs
- 10 de març : amassada a Ginestas. Marcellin ALbert propsa d'anar remetre a la comission una peticion de 400 signaturas.
- 11 de març : la marcha dels 87 d'Argelièrs, menada per Marcellin Albert
- 24 de març : amassada a Salèlas d'Aude a l'iniciativa del Ofici de defensa viticola creada a Argelièrs
- 31 de març : amassada a Bisa recampa 600 personas
- 7 de avril : amassada a Auvelhan amb 1000 personas.
- 14 de abril : 5000 personas participan a l'amassada de Corsan.
- 21 de abril : 10 000 a 15 000 personas a Capestang. Primièr numerò du Tocsin, joranl fondat per lo Comitat d'initiativa d'Argelièrs. 15 comunas audencas e 4 de l'Erau decidan de se recampar.
- 25 de abril : a Corsan, los primèrs indicents espetan.
- 28 de abril : 20 000 personas à l'amassada de Lesinhan.
- 5 de mai : 80 000 personas particpan a la manifestacion de Narbona. Ernest Ferrolh s'associa al movement.
- 8 de mai : los socialistas et los conservataires narboneses participan pas a l'eleccion municipala del 12 de mai.
- 12 de mai : manifestacion de Besièrs. Un ultimatum es adreçat al govèrn
[Modificar] Los principals protagonistas
Del costat dels vinhairons :
Del costat del govèrn :
[Modificar] Bibliografia
[Modificar] Ligams extèrnes
- (fr) Istòria de la revòlta
- (oc) Ràdio 1907
- (fr) Cartas pòstalas
- (fr) (oc) La revòlta sul sit del CIRDOC
- (fr) La revòlta dins Var
