9 Pułk Strzelców Konnych

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

9 Pułk Strzelców Konnych im. gen. Kazimierza Pułaskiego, polski pułk kawalerii z okresu międzywojennego.

Garnizon przed 1939 - Grajewo.

Święto pułkowe - 29 czerwca, rocznica walk stoczonych w 1920 r. przez I dywizjon 2 PSK.

Barwy: rogatywki z żółtymi otokami, proporczyk zielono-żółty z amarantową żyłką.

[edytuj] Historia

9 pułk strzelców konnych został sformowany 10.X.1921 roku w Hrubieszowie w wyniku reorganizacji pułków biorących udział w wojnie 1920 roku. W jego skład weszła część pododdziałów 1 psk, 2 psk i 4 psk. Początkowo dowództwo 9 psk przebywało w Hrubieszowie, a szwadrony pułku na północno – wschodnich krańcach Polski. Do 1924 pułk podlegał DOK IX, ale stacjonował eksterytorialnie na terenie DOK II we Włodawie. W trakcie pierwszych lat istnienia uzupełniono stany i upo-rządkowano organizację pułku. W latach 1921 – 1924 był on pułkiem jazdy dywizyjnej. Po reorganizacji pułków strzelców konnych w samodzielne oddziały, 24.V.1924 pułk przeszedł do garnizonu Grajewo i Osowiec na teren DOK III. W tymże roku 9 psk wszedł w skład IX Brygady Kawalerii, którą w 1937 roku przemianowano na Podlaską Brygadę Kawalerii.

Powstający w 1921 r. pułk, jak określił to jeden z jego oficerów, był to zlepek bez wyrazu, bez tradycji i bez imienia, dlatego od samego początku zarówno dowódca pułku jak i jego kadra starali się o pozyskanie przez pułk elementów wyróżniających, jakimi były: sztandar pułku, posiadanie swego szefa i odznaki pułkowej. Sztandar pułk otrzymał w dniu 27.IX.1928 r. Z tej okazji całe miasto przeżyło wielkie święto, tym bardziej, że sztandar 9 PSK został ufundowany przez ziemian z terenu powiatów Szczuczyn i Kolno, a jego rodzicami chrzestnymi byli: Żelechowska z Bogusz i Sokołowski z Grabowa. Na uroczystość jego wręczenia przybyli do Grajewa liczni przedstawiciele wysokich władz wojskowych i cywilnych, w tym m.in. Prezydent RP Ignacy Mościcki. W tym samym 1928 r. Minister Spraw Wojskowych zatwierdził opracowany w pułku wzór i regulamin odznaki pułkowej, będącej widocznym elementem przywiązania żołnierza do swego macierzystego pułku i garnizonu. Poza oficerami i szeregowcami pułku odznakę mogły otrzymać wybitne osobistości świata wojskowego i politycznego. W 1936 roku w uznaniu dotychczasowych wzajemnych związków i zasług pułk nadał swoją odznakę miastu Grajewo. Trzecim z elementów wyróżniających było posiadanie przez pułk swego patrona honorowego. O nadanie imienia gen. Kazimierza Pułaskiego pułk starał się ponad 14 lat. Starania zostały zakończone sukcesem dopiero w 1936 r., gdy na 15-lecie pułku rozkazem MSWojsk. nadano 9 psk nazwę „9 Pułku Strzelców Konnych im. Generała Kazimierza Pułaskiego” oraz zastąpiono dotychczas noszoną na naramiennikach cyfrę 9 inicjałami KP.

Kampanię wrześniową pułk odbył w ramach Podlaskiej Brygady Kawalerii. Początkowo pułk prowadzi działania rozpoznawcze i osłonowe oraz bierze udział w potyczkach nadgranicznych w rejonie Stawiski – Szczuczyn – Grajewo. W dniu 3.IX dwa szwadrony pułku wzmocnione baterią 14 dak i szwadronem tankietek uczestniczą w całodniowym wypadzie Podlaskiej BK na terytorium Prus Wschodnich. Następnie pułk prowadząc działania rozpoznawcze cofa się wraz z Brygadą na południe. W dniach 8-10 września walczy w rejonie Broku i Ostrowi Mazowieckiej oraz rozpoznaje w kierunku Małkini. W urządzonej w tym okresie zasadzce pułk zniszczył kilkanaście pojazdów pancerno - motorowych wroga. W dniach 12-13 września dochodzi do konfrontacji z XIX Korpusem Pancernym Guderiana. W rejonie Ciemne–Domanowo pułk stacza najcięższą i najkrwawszą ze swoich bitew. W związku z dużymi stratami następuje połączenie 3 i 4 szwadronu, ale pułkowi udaje się uniknąć okrążenia i dotrzeć w rejon Puszczy Białowieskiej, skąd nadal w ramach Podlaskiej BK cofa się na Polesie. Tam w dniu 19 września 9 psk wchodzi w skład SGO “Polesie” gen. Kleeberga. Ostatnia dekada września to marsz w ramach SGO “Polesie” na zachód i nieustające walki z dywersantami i oddziałami radzieckimi. Od 3 do 5 października pułk bierze udział w ostatniej bitwie kampanii wrześniowej pod Kockiem. Wraz z innymi oddziałami Podlaskiej BK stanowi północną osłonę Grupy i w rejonie Wróbliny Starej i Nowej toczy ciężkie walki z oddziałami nadchodzącej niemieckiej 29 DPZmot. Pułk kapituluje w dniu 6.X.1939 r.

W AK od 1943 zaczęło się odtwarzanie pułku. Rozkazem Nr 256 z dnia 20 kwietnia 1944 roku ppłk Władysław Liniarski ps. „Mścisław” nadał oddziałom partyzanckim i oddziałom Kedywu Okręgu AK Białystok nazwy pułków Wojska Polskiego. Oddziały Obwodu Nr 4 „Dzik” - Grajewo otrzymały wówczas nazwę 9 pułku strzelców konnych. W lipcu 1944 roku 9 pułk strzelców konnych Armii Krajowej w ramach przygotowań do akcji „Burza” skoncentrował się pod dowództwem rtm. Wiktora Konopki ps. „Grom” w rejonie Osowe Grądy nad Kanałem Woźnawiejskim. W jego skład weszło 6 szwadronów w sile około 400 ludzi. Od połowy sierpnia 1944 roku strona niemiecka podjęła działania rozpoznawcze i przygotowania do likwidacji partyzanckiego zgromadzenia 9 psk AK. W dniu 8 września 1944 roku rozpoczęła się jedna z największych bitew partyzanckich w Białostockim Okręgu Armii Krajowej. Po stronie polskiej 9 spieszony pułk strzelców konnych Armii Krajowej walczył z oddziałami 50 Dywizji Piechoty ze składu niemieckiego 6 Korpusu. Obok żołnierzy 50 dywizji w operacji przeciw partyzantom udział wzięły jednostki SS, pododdziały żandarmerii i sprzymierzone z Niemcami jednostki własowców. 9 psk AK dzielnie wytrzymał natarcie przez cały dzień 8 września 1944 roku, zadając nieprzyjacielowi duże straty. W nocy z 8 na 9 września 1944 roku główne siły pułku najpierw przebijają się przez pierścień niemieckiego okrążenia, następnie przechodzą linię frontu na rzece Biebrzy. Przeprawiło się około 150 - 160 ludzi, którzy zostali rozbrojeni przez Sowietów i skierowani do formującego się w Dojlidach pod Białymstokiem 6 Zapasowego Batalionu Piechoty. Rozwiązanie nastąpiło w styczniu 1945 r., wraz z rozwiązaniem AK.

W chwili obecnej tradycję i historię 9 psk i 9 psk AK kontynuują: Klub Byłych Żołnierzy 9 PSK i 9 PSK AK, Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK w Grajewie, Hufiec „Biebrzański” ZHP im. 9 PSK, Zespół Szkół nr 2 im. 9 PSK w Grajewie, 2 batalion zmechanizowany 15 Giżyckiej Bryg. Zmech. funkcjonuje również Izba Pamięci Ziemi Grajewskiej, która gromadzi materialne pamiątki związane z 9 psk.

Żródła: www.9psk.pl, "Grajewskie Zeszyty Historyczne - Zapis", T.Dudziński, K.Sychowicz "Grajewo w XX wieku";