Błąd logiczny
Z Wikipedii
Błąd logiczny - niewłaściwa metoda rozumowania.
Błędy można podzielić na:
- Paralogizmy - nieświadome błędy logiczne
- Sofizmaty - świadome błędy wprowadzane w celu wywarcia pozaracjonalnego wpływu na słuchacza.
Do błędów logicznych można zaliczyć m.in.:
- Błędne koło - stosowanie tezy jako przesłanki dowodu
- Ignoratio elenchi - łac. nieznajomość tezy dowodzonej, czyli udowadnianie czegoś innego niż się miało dowodzić, albo zbić.
- Projekcje własnych poglądów na innych ludzi.
- Błąd atrybucji - nieuzasadnione przyjmowanie, że przyczyną działań innych ludzi jest raczej ich osobowość niż czynniki zewnętrzne.
- Nadmierne uogólnianie, np. "Nigdy już nie będę szczęśliwy."
- Argumenty odwołujące się do emocji. Np. podawanie jednostkowego przypadku matki płaczącej po zamordowanym synu jako argumentu na rzecz powstrzymania wojny albo jej eskalacji.
- Presupozycje, czyli przemycanie ukrytych treści w założeniach. Np. "Wolisz to zrobić dziś czy jutro ?" (ukryte założenie: zrobisz to dziś lub jutro). Paradoksy Zenona z Elei opierały się na ukrytej (nieprawdziwej) presupozycji, że suma nieskończonego szeregu liczbowego nie może być skończona.
- Dowód społeczny lub inny dowód uznający dużą liczbę przypadków jako pewną przesłankę dowodzenia. Przykład: "Dowód, że każda krowa jest fioletowa: Jeśli nie byłaby to prawda, to musiałaby istnieć rzecz która nie jest fioletowa ale jest krową. Rozejrzyjmy się dokoła - w moim mieście są miliony rzeczy, które nie są fioletowe a żadna z nich nie jest krową !"
- Ignorowanie konsekwencji własnego dowodu. Przykład: Dowód istnienia Boga poprzez pokazanie, że każda rzecz ma swojego twórcę, a więc wszechświat również musi go mieć. (Oprócz dowodu przez dużą liczbę przypadków stosowana jest tu też ignorancja - wystarczy zapytać: Kto więc stworzył Boga ? A jeśli zrobił to Bóg, to dlaczego dopuszczamy tutaj wyjątek (byt stwarzający siebie) a nie dopuszczaliśmy go wcześniej (byt nie mający stwórcy)?)
- Przyjmowanie że maksimum w dużym zbiorze jest zawsze nieskończone. Przykład: Dowód istnienia Boga 'ze stopni doskonałości' (łac. ex gradibus perfectionis), w którym analiza coraz doskonalszych bytów prowadzi do wniosku, że musi istnieć byt nieskończenie doskonały, czyli Bóg.
- Utożsamianie idei (memów) z bytami. Przykład: "Jeśli twierdzenie Pitagorasa jest prawdą, to w którym miejscu się ono znajduje?" Podobny błąd doprowadził Platona do wymyślenia świata realnych idei.
- Odwracanie implikacji. Przykład: "Mężczyźni to ludzie, więc ludzie to mężczyźni."
- Stosowanie różnych definicji tego samego pojęcia na różnych etapach rozumowania.
- Przywoływanie skrajności. Przykład: Wychodząc na ulicę możesz zostać przejechany przez samochód. Lepiej zostań w domu.
- Stosowanie nieścisłych (rozmytych) pojęć, takich jak "ciekawy" jako ścisłych. Przykład: paradoks nieciekawej liczby.
- Stosowanie sprzecznych wewnętrznie pojęć, takich jak "wszechmoc". Przykład: paradoks omnipotencji ("Czy Bóg może stworzyć kamień, którego nie zdołałby unieść?")
- Błąd ekwiwokacji. Polega na ignorowaniu wieloznaczności użytego pojęcia. Przykład: "Wierzysz, że bliska osoba Cię nie oszuka? Więc jesteś osobą wierzącą (religijną)." "Skoro rak jest chorobą, a rak żyje w wodzie, to choroby mogą żyć w wodzie".
- Błędne stosowanie indukcji matematycznej. Przykład: paradoks koni.
- Amfibolia
- Błąd formalny
- Błąd akcydentalizacji, A dicto simplicter ad dictum secundum quid
- Błąd odwróconej akcydentalizacji, A dicto secundum quid ad dictum simplicter
- Paradoks hazardzisty oraz odwrotny paradoks hazardzisty.
Zobacz też: paradoks
