Burmistrzowie Cieszyna
Z Wikipedii
Burmistrzowie Cieszyna. Pierwsza wzmianka o burmistrzu Cieszyna pochodzi z 1387 roku. Przewodniczył obradom rady miejskiej. Do XVI wieku nie pobierał za pełnienie tej funkcji żadnych poborów. Gdy na początku XVII wieku wprowadzono urząd prymatora, pozycja burmistrza uległa osłabieniu. Nie zmienił tej sytuacji fakt likwidacji urzędu prymatora w 1712 roku. Dopiero po 1848 roku burmistrz jako przedstawiciel lokalnego samorządu zaczął odgrywać poważniejszą rolę.
Urząd burmistrza pojawił się w Cieszynie w drugiej połowie XIV wieku. Jeszcze w 1361 roku w dokumentach pojawia się Piotr, wójt Cieszyna. W 1364 roku Cieszyn przeszedł na prawo magdeburskie, czego efektem było wykształcenie się organów samorządowych (w tym m.in. urzędu burmistrza). Pierwszym znanym burmistrzem był Mikołaj Giseler, figurując na dokumencie z 1387 roku. Dokument ten jednak nie zachował się nawet w regestrze.
Burmistrz przewodniczył obradom rady miasta - oprócz niego brali w nich udział rajcy (w Cieszynie było ich czterech), ławnicy i pisarz miejski. Z reguły burmistrzem zostawał kupiec lub rzemieślnik, będący obywatelem danego miasta, dodatkowo legitymującym się prawym pochodzeniem. Do końca XVI wieku burmistrz z racji sprawowanej funkcji nie otrzymywał żadnych poborów. Otrzymywali jednak pewne przywileje finansowe - w 1513 roku książę Kazimierz II uwolnił burmistrza i radców od wszelkich danin na rzecz miasta, szosu, strażowego i innych powinności; mieli płacić tylko podatki królewskie i książęce. Książę Wacław III Adam wyznaczył im wynagrodzenie.
Upadek urzędu burmistrza datuje się na początek XVII wieku. Za panowania księcia Adama Wacława pojawił się urząd prymatora, który z ramienia władz państwowych sprawował funkcję kontrolną nad samorządem i stał wyżej od burmistrza. W drugiej połowie XVII wieku inwokacja w księgach sądowych brzmiała Prymator, burmistrz i rada miasta Cieszyna (zamiast wcześniejszej wersji - My burmistrz i rada miasta Cieszyna).
W 1653 roku po śmierci Elżbiety Lukrecji rządy w Księstwie Cieszyńskim objęli Habsburgowie. Przedstawiciele tej dynastii konsekwentnie dążyli do osłabienia samorządności w swoim państwie. Dodatkowo dochodziło do sporów między burmistrzem a prymatorem. Ten ostatni otrzymał cesarską instrukcję, że przy głosowaniu ma stosować się wo większości; wyjątek mógł uczynić jedynie w nadzwyczajnych wypadkach. Zakazano mu dodatkowo podejmowania jakichkolwiek decyzji na własną rękę bez zgody burmistrza i radców[1]. Rada miasta Cieszyna prosiła o zniesienie urzędu prymatora, co nastąpiło w 1712 roku. W tym czasie pensja burmistrza wynosiła 120 florenów (według budżetu z 1680 roku).
Od 1813 roku burmistrz otrzymywał pensję w wysokości 800 florenów, jednak nakazano obsadzać ten urząd prawnikami. Rola burmistrza wzrosta po reformach przeprowadzonych po Wiośnie Ludów, gdy przywrócono pełny samorząd miejski.
W latach 1920-1922 władzę w mieście sprawował komisarz miasta: pierwszym był Józef Duda (1920-1922), drugim Jan Michejda (1922). W 1922 roku przywrócono urząd burmistrza.
W 1945 roku zlikwidowano urząd burmistrza. W latach 1945-1950 władza znajdowała się w ręku Prezydenta, w latach 1950-1973 przewodniczących Miejskiej Rady Narodowej, a od 1973 do 1990 roku - Naczelnika Miasta. Urząd burmistrza ponownie zaczął funkcjonować w 1990 roku.
Spis treści |
[edytuj] Lista burmistrzów Cieszyna
[edytuj] Burmistrzowie do 1920 roku
- 1387 – Mikołaj Giseler
- 1416 – Jan Dirsno
- 1419 – Mikołaj Brewer
- 1420 – Mateusz Banaris
- 1440 – Bleichar
- 1450 – Mikny
- 1468 – Mikołaj Kecherle
- 1480 – Piotr Kawalec
- 1481 – Mikołaj Kecherle
- 1483 – Mikołaj Kecherle
- 1485 – Łukasz Fleischer
- 1488 – Marcin Schneider
- 1491 – Mateusz Fuhrmann
- 1499 – Mikołaj Schneider
- 1501 – Jan Czech
- 1504 – Fabian
- 1507 – Łukasz Grindler
- 1508-1510 – Stefan Czandczer
- 1511 – Stefan tuchancher
- 1512 – Stefan goldschmied
- 1513 – Stefan Czandczer
- 1514 – Marcin Solichracht
- 1516 – Steffek Goldschmit
- 1517 – Andrysek
- 1519 – Marcin Solihracht
- 1521 – Wawrzyniec sukiennik
- 1524 – Maciej Hanek
- 1526 – Solihracht
- 1527 – Mateusz Lanius
- 1528 – Wawrzyniec Pekarz
- 1530 – Stefan zlatnik
- 1531 – Andrysek
- 1534 – Marcin Solichracht
- 1536 – Stefan zlatnik
- 1539-1540 – Andrzej Kecherle
- 1542 – Klimek Krejczy
- 1543 – Jan złotnik
- 1546 – Piotr Netopirz
- 1547 – Maciej Krawiec
- 1548 – Jan Weyssek
- 1550 – Klimek Kolbasa
- 1553 – Maciej Spassowski
- 1554 – Franciszek Tiessky
- 1555 – Jakub Franczek
- 1556 – Mateusz Kreyczy
- 1556 – Piotr Netopirz
- 1556 – Marcin Tszaldo
- 1557 – Jakub Franczek
- 1558 – Mateusz Kreyczy
- 1559-1560 Franciszek Tiessky
- 1561 – Melchior Chudoba
- 1563-1564 – Melchior Chudoba
- 1564-1565 – Jakub Franczek
- 1565-1566 – Piotr Pekarz
- 1566-1567 – Wacław Komutre
- 1568-1569 – Jakub Franczek
- 1571 – Wawrzyniec Herczok
- 1575 lub 1576 – Jan Delong
- 1577-1578 – Marcin Wintergrun
- 1578 – Piotr Szorpa
- 1580 – Marcin Wintergrun
- 1582-1584 – Jakub Franczek młodszy
- 1585 – Maciej Subor
- 1591 – Klaudiusz Strauss
- 1592 – Maciej Reis
- 1594 – Maciej Subart
- 1595 – Maciej Reis
- 1597 – Klaudiusz Strauss
- 1598 – Mikołaj Franczek
- 1600-1601 – Jerzy Penkala
- 1601-1603 – Andrzej Zyrowy
- 1603-1606 – Mikołaj Franczek
- 1607 – Maciej Schubart
- 1612-1613 – Tomasz Scholcz
- 1613 – Maciej Reis
- 1614 – Jan Dubrawski
- 1618 – Maciej Jakel
- 1619 – Maciej Jakel
- 1620 – Maciej Jakel
- 1622 – Maciej Jakel
- 1624 – Maciej Jakel
- 1624 – Maciej Reis
- 1625 – Marcin Ondrzejski
- 1627 – Maciej Jekel
- 1629 – Fryderyk Reis
- 1633 – Maciej Reis
- 1633-1635 – Fryderyk Reis
- 1638 – Antoni Larquandt
- 1638 – Michał Werner
- 1641 – Michał Werner
- 1643 – Antoni Larquandt
- 1649 – Jan Krauze
- 1652-1654 – Andrzej Wildau
- 1655-1659 – Wacław Pohledeczky
- 1659 – Wacław Prziborski
- 1660-1670 – Wacław Pohledeczky
- 1672 - Jan Jerzy Roth
- 1686-1689 – Jan Jerzy Heymann
- 1690 – Jakub Ambroży Angelek
- 1696 – Krzysztof Kampf
- 1707-1720 – Gottfryd Ernst Frey
- 1721-1727 – Jan Jerzy Clemens
- 1727-1730 – Henryk de Rudolphi
- 1730 – Ferdynand Leopold Peter
- 1731-1734 – Henryk de Rudolphi
- 1735-1750 – Leopold Innocenty Nepomucen Polzer
- 1750-1761 – Franciszek Bilowitzky
- 1762-1775 – Jan Ignacy Sarkander
- 1775 – Franciszek Kaliwoda
- 1776-1777 – Józef Weber
- 1778 – Franciszek Kaliwoda
- 1778-1787 – Józef Weber
- 1787-1791 – Maksymilian Bilowitzky
- 1792 – Józef Metz
- 1793-1797 – Jan Klein
- 1797-1808 – Jan Schalata
- 1808-1814 – Franciszek Warlinger
- 1814-1848 – Alojzy Kaufmann
- 1849 – Franciszek Rothleuther
- 1850-1861 – Ludwik Klucki
- 1861-1875 – Jan Demel von Elswehr
- 1875-1876 – Jakub Skrobanek
- 1876-1892 – Jan Demel von Elswehr
- 1892-1908 – Leonard Demel von Elswehr
- 1908-1913 – Rudolf Bukowski
- 1913-1915 – Leonard Demel von Elswehr
- 1916-1920 – Alojzy Gamroth
[edytuj] Komisarze miasta
- 1920-1922 - Józef Duda
- 1922 - Jan Michejda
[edytuj] Burmistrzowie w latach 1922-1945
- 1922-1927 – Jan Michejda
- 1927-1929 – Józef Londzin
- 1929-1937 – Władysław Michejda
- 1937-1939 – Rudolf Halfar
- 1939 – Artur Gabrisch
- 1939-1945 - Wilhelm Koperberg
[edytuj] Prezydent w latach 1945-1950
[edytuj] Przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej
- 1950-1953 - Wincenty Zając
- 1953-1956 - Józef Nowak
- 1956-1958 - Jan Foltyn
- 1958-1962 - Karol Zielonka
- 1962-1963 - Wincenty Zając
- 1963-1967 - Boguchwał Mitręga
- 1967-1973 - Jan Kulig
[edytuj] Naczelnicy Miasta
- 1973-1977 - Jan Kulig
- 1977-1980 - Stanisław Łuczkiewicz
- 1980-1981 - Zbigniew Krajewski
- 1981-1990 - Edward Matuszek
- 1990 - Ryszard Mazur
[edytuj] Burmistrzowie od 1990 roku
- 1990-1998 – Jan Olbrycht
- od 1998 – Bogdan Ficek
[edytuj] Ciekawostki
- Najdłużej urząd burmistrza sprawował Alojzy Kaufmann - 34 lata.
- Czterech burmistrzów Cieszyna doczekało się nobilitacji. Za czasów Piastów cieszyńskich był to Andrzej Kecherle; za panowania Habsburgów w drugiej połowie XVII wieku - Andrzej Wildau i Wacław Pohledeczky, a w XIX wieku - Jan Demel von Elswehr.
- Najwięcej - bo trzech burmistrzów - pochodziło z rodziny Franczków. Po dwóch burmistrzów miały rodziny Kecherle, Reisów, Demlów i Michejdów.
[edytuj] Bibliografia
- Gojniczek W., Burmistrzowie Cieszyna od XIV do XX wieku, (w:) 500 lat ratusza i rynku w Cieszynie 1496-1996, pod red. I. Panica i M. Makowskiego, Cieszyn 1996, s. 67-82.
- Popiołek F., Szkice z dziejów Cieszyna, Katowice 1957, s. 58-62, 66-67.
[edytuj] Przypisy
- ↑ F. Popiołek, Szkice z dziejów Cieszyna, s. 58.
