Centuria pospolita

Z Wikipedii

Centuria pospolita
Systematyka
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	goryczkowce
Rodzina	goryczkowate
Rodzaj	centuria
Gatunek	centuria pospolita
Nazwa systematyczna
Centaurium erythraea Rafn

Centuria pospolita, centuria zwyczajna, tysiącznik (Centaurium erythraea Rafn) - dwuletnia roślina z rodziny goryczkowatych. Nie należy do roślin rzadkich i jest w kraju dość często spotykana. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy.

Spis treści 1 Charakterystyka 2 Zastosowanie 3 Zmienność 4 Ochrona 5 Przypisy

[edytuj] Charakterystyka

Łodyga 

Tworzy wzniesioną prostą łodygę dorastającą do 50 cm wysokości z rzadka słabo rozgałęziającą się u wierzchołka.

Liście 

Liście ma dwojakie. Dolne, tworzące różyczkę, są jajowate, górne, łodygowe zaś siedzące o kształcie podługowatojajowatym. Łodygowe liście są 3-5 nerwowe i zaostrzone (przynajmniej górne).

Kwiaty 

Różowe kwiaty skupione w szczytowe gęste podbaldachy. Po przekwitnięciu wiążą się w owoce typu torebki. Korona kwiatu jest talerzykowata, a jej łatki mają przynajmniej 5 mm długości. Kielich ma długość do 0,75 długości rurki korony.

Biotop, wymagania

Rośnie na łąkach, miedzach, widnych polanach i nasłonecznionych stokach wzgórz. Hemikryptofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Epilobietea angustifolii.^[1]

[edytuj] Zastosowanie

• Surowiec: ziele. Zawiera m. in.: substancje gorzkie (gencjopykryna, erytauryna), śladowe ilości olejku eterycznego, flawonoidy, trójterpeny, związki żywicowe i sole mineralne.
• Działanie i zastosowanie: Ze względu na dużą zawartość goryczy, ziele centurii znajduje zastosowanie w leczeniu zaburzeń trawienia. Ponadto zalecane jest w niedokwaśności. Pomocniczo w żółtaczce, ale także w nadciśnieniu tętniczym, anemii i jako środek łagodzący dolegliwości związane z okresem przekwitania u kobiet. W końcu herbatka z ziela bywa również stosowana do zwalczania robaków - pasożytów przewodu pokarmowego u człowieka.

Lekarstwo przygotowuje się w następujący sposób: 1 łyżkę stołową suszu zalewamy 1 szklanką wrzątku, parzymy pod przykryciem 15 - 20 minut, przecedzamy i pijemy 3 razy dziennie po 1/2 szklanki. Świeże pogniecione liście centurii można przykładać na zropiałe i trudno gojące się rany.

• Używana jest także do aromatyzowania gorzkich wódek.

[edytuj] Zmienność

• Tworzy mieszańce z: centurią nadbrzeżną i centurią nadobną.^[2]
• W Polsce występuje podgatunek Centaurium erythraea Rafn subsp. erythraea = C. minus Moench = C. umbellatum Gilib^[3]

[edytuj] Ochrona

Roślina objęta ochroną gatunkową. Jest objęta częściową ochroną. Wszystkie gatunki centurii są prawnie chronione.

[edytuj] Przypisy