Colloquium charitativum
Z Wikipedii
Colloquium charitativum (łac. Charytatywna rozmowa) wspólny zjazd katolików i protestantów, którego celem była jedność wiary i pokój religijny. Otwarcie Colloquium nastąpiło 28 sierpnia 1645 r. w Toruniu, a główne jego sesje odbywały się w ratuszu.
Inicjatywa ta otrzymała gorące poparcie ze strony króla Władysława IV, a proklamował ją synod prowincjalny prymasa Macieja Lubieńskiego (1643). Colloquium miało się zebrać 10 października 1644 r. w Toruniu a zaproszono nań dissicientes a religijne z Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Nieco później podobne zaproszenie wyszło od króla Władysława IV. Reakcja luteran, kalwinów i braci czeskich była pozytywna. Braci polskich nie dopuszczono do colloquium.
Wyznawcy Kościoła reformowanego połączyli się w 1645 r. na zjeździe w Lesznie z Braćmi czeskimi. Nie udała się natomiast taka unia z luteranami ze względu na zakaz Wittenbergi, a nade wszystko, dlatego, iż luteranie pruscy czuli się bezpieczni i nie chcieli unii z kalwinizmem zdominowanym przez szlachtę. Obradom przewodniczył z ramienia króla kanclerz koronny Jerzy Ossoliński, a później Jan Leszczyński. Zarówno po stronie katolickiej, jak i protestanckiej przejawiły się tendencje do jedności w dziedzinie wiary. Colloquium pomogło lepiej wzajemnie poznać założenie doktrynalne, a sam zjazd rozbudził zainteresowanie podstawowymi zagadnieniami religijnymi i zrodził przekonanie, że tylko na takiej drodze można rozwiązać szereg spornych problemów. Różnice doktrynalne uzewnętrzniły się bardzo i do zgody nie doszło, ale też okazało się, że najbardziej pojednawczo byli nastawieni kalwini. Bardziej sztywne stanowisko zajęli luteranie. Samo jednak pokojowe spotkanie się teologów różnych wyznań chrześcijańskich, gdy trwała Wojna trzydziestoletnia, było godne podziwu dla całej Europy.
Toteż król Władysław IV Waza zamierzał z inspiracji katolików zwołać jeszcze jedno, podobne colloquium charitativum, ale plany te pokrzyżowała nadspodziewanie szybka śmierć (1648).
Źródło: B. Kumor Historia Kościoła t. 5 str. 251-252 wyd. KUL; Lublin 2002
