Władysław IV Waza
Z Wikipedii
| Władysław IV Waza 1595-1648 |
||||||||||
 |
||||||||||
| król Polski i wielki książę Litwy | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||||||
| car Rosji | ||||||||||
|
||||||||||
| następca tronu Szwecji | ||||||||||
|
||||||||||
|
||||||||||
|
Władysław IV Waza (ur. 9 czerwca 1595 w Łobzowie, zm. 20 maja 1648 w Mereczu) – król Polski w latach 1632-1648 i tytularny król szwedzki, wybrany carem rosyjskim 1610, tytularny car rosyjski do 1634, syn Zygmunta III Wazy i jego pierwszej żony Anny Habsburżanki.
Spis treści |
[edytuj] Tytuł królewski
Vladislaus Quartus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masoviae, Samogitiae, Livoniaeque, Smolenscie, Severiae, Czernichoviaeque necnon Suecorum, Gothorum Vandalorumque haereditarius rex, electus magnus dux Moschoviae.
Tłumaczenie: Władysław IV z Bożej łaski król Polski, wielki książę Litwy, książę ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, inflancki, smoleński, siewierski i czernihowski, a także dziedziczny król Szwedów, Gotów i Wandalów, wybrany carem Rosji.
[edytuj] Biografia
Sejm elekcyjny, jaki został zwołany po śmierci (30 kwietnia 1632 r.) Zygmunta III Wazy, zakończył się 8 listopada obiorem na króla jego starszego syna, Władysława IV. 6 lutego 1633 w katedrze wawelskiej arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Jan Wężyk koronował Władysława na króla Polski. To ponad półroczne bezkrólewie w Rzeczypospolitej zamierzyła wykorzystać Rosja, by zagarnąć terytoria, odzyskane wcześniej przez Rzeczpospolitą. Jej wojska zajęły Połock, Orszę, a Smoleńsk został oblężony na wiele miesięcy. Jesienią 1633 r. po przybyciu z odsieczą Władysława IV, prowadzącego 20 tysięcy wojska, sytuacja wojenna się jednakże odmieniła. Uwolnił on Smoleńsk od oblężenia. W dniu 14 czerwca 1634 r. między Rzeczpospolitą i Rosją zawarty został "pokój wieczysty" w Polanowie pod Wiaźmą.
Po zakończeniu kampanii rosyjskiej, Władysław IV skierował swe wojska ku południowym granicom Rzeczypospolitej. Były one od lat nękane przez krymskie czambuły tatarskie oraz przez paszę mołdawskiego, których z wielkim trudem pilnował jedynie hetman Stanisław Koniecpolski. Król Władysław zamierzał poskromić napastników, co szybko udało mu się zrealizować, nawet bez działań wojennych. Turcja bowiem wojowała wówczas z Persją i sułtan ochoczo przystał na zawarcie układu pokojowego, likwidującego wszystkie konflikty na styku obu państw.
Kolejnymi sukcesami młodego króla było przedłużenie rozejmu ze Szwecją, jaki mijał w 1635 r., o dalszych 21 lat, odzyskanie Pomorza Gdańskiego wraz z portami i przywrócenie podległości Prus Książęcych. Jednak Inflanty pozostały nadal przy Szwecji.
W 1637 r. Władysław IV, wzorem swego ojca, poślubił księżniczkę z Habsburgów, Cecylię Renatę. A następnie zawarł "pakt familijny" z Habsburgami, będący wojennym sojuszem przeciwko Turcji. Po śmierci Cecylii, król ożenił się w 1646 r. z księżniczka francuską Ludwiką Marią Gonzaga, nie zaniedbując wszakże planów wojny z Turcją, do której sprzymierzył się z Rosją.
W 1641 r. odebrał on ostatni hołd lenny z Prus Książęcych.
Kampania turecka miała rozpocząć się 1647 r. od zajęcia tatarskiego Krymu, który następnie miał być ewentualnie przekazany Rosji za prawo opanowania Mołdawii i Wołoszczyzny, a być może nawet bogatego Siedmiogrodu, by Rzeczpospolita mogła dalej prowadzić krucjatę przeciwko Turcji. W podboju Krymu mieli współdziałać z wojskami koronnymi Kozacy Zaporoscy, posiadający 12 tys. rejestrowych żołnierzy, a deklarujący wystawienie do 50 tys. wojska. Jednak sejm w 1646 r. sprzeciwił się planom wojny polsko-tureckiej. Wywołało to niezadowolenie Kozaków, którzy liczyli na zwiększenie rejestru. Doszło w 1648 r. do ich buntu, którym kierował ataman kozacki Bohdan Chmielnicki, częściowo z pobudek czysto osobistych. Lokalny bunt szybko przerodził się w wojnę kozacko-polską, znaną pod nazwą powstanie Chmielnickiego
W trakcie trwania powstania Chmielnickiego, Władysław IV zmarł na polowaniu w maju 1648 r. Został pochowany w katedrze na Wawelu, natomiast jego serce spoczęło w katedrze wileńskiej. Po jego śmierci, w Warszawie odbył się sejm elekcyjny na którym obrany został na króla jego młodszy przyrodni brat, Jan II Kazimierz (1648-1668)
[edytuj] Zobacz też
- historia Polski
- Polska w XVII wieku
[edytuj] Genealogia
| Jan III Waza ur. 21 XII 1537 zm. 17 XI 1592 |
Katarzyna Jagiellonka ur. 1 XI 1526 zm. 16 IX 1583 |
Karol Styryjski ur. 3 VI 1540 zm. 10 VII 1590 |
Maria Wittelsbach ur. 21 III 1551 zm. 29 IV 1608 |
||||||||||
| Zygmunt III Waza ur. 20 VI 1566 zm. 30 IV 1632 |
Anna Habsburżanka ur. 16 VIII 1573 zm. 10 II 1598 |
||||||||||||
| 1 Jadwiga Łuszkowska ur. ok. 1610 zm. po 20 V 1648 OO przed 1635 (konkubinat) |
2 Cecylia Renata Habsburżanka ur. 16 VII 1611 zm. 24 III 1644 OO 12 IX 1637 |
Władysław IV Waza ur. 9 VI 1595 zm. 20 V 1648 |
3 Ludwika Maria Gonzaga ur. 18 VIII 1611 zm. 10 V 1667 OO 10 III 1646 |
||||||
| 1 | 2 | 2 | |||||||
| Władysław Konstanty Waza ur. ok. 1635 zm. 19 III 1698 |
Zygmunt Kazimierz Waza ur. 1 IV 1640 zm. 9 VIII 1647 |
Maria Anna Izabela Waza ur. 8 I 1642 zm. 7 II 1642 |
|||||||
| Poprzednik Wasyl IV Szujski |
 |
car Rosji 1610-1613 |
|
Następca Michał I Fiodorowicz |
| Poprzednik Zygmunt III Waza |
 |
król Polski i wielki książę Litwy 1632-1648 |
|
Następca Jan II Kazimierz Waza |
