Czortków

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Współrzędne: 49°00'00" N 025°46'00" E

Czortków

Herb Czortkowa

Państwo

Ukraina

obwód

tarnopolski

Położenie

49°00' N
25°46' E

Ludność (2001)
• liczba ludności

29 057

Położenie na mapie

Stara pocztówka

Czortków – (ukr. Чортків) – miasto rejonowe na Podolu w płd.zach. Ukrainie w obwodzie tarnopolskim – 29 075 mieszk. w 2001 r. (28 tys. (1991); położony nad Seretem (dopływ Dniestru). Przemysł spożywczy, odzieżowy, naprawcze zakłady samochodowe. Dawne polskie miasto powiatowe w woj. tarnopolskim. Ludność: 5191 w 1921 r., 19 000 w 1931 r. Zabytki: muzeum; 2 drewniane cerkwie i zamek z XVI w. Zachował się stary polski cmentarz z licznymi nagrobkami (obiekt jest w znacznym stopniu zdewastowany) oraz mauzoleum i katakumby ofiar ukraińskich egzekucji z lat 1918-1919. Spoczywają tam prochy obrońców Czortkowa z okresu walk polsko-ukraińskich, m.in. młodzi Polacy 16-, 17-letni gimnazjaliści.

[edytuj] Historia

Miasto założone przez Jerzego Czortkowskiego, prawa miejskie potwierdzone w roku 1522, kolejni właściciele to Golscy, Potoccy, Sadoscy.

W XIV w. włączony do Polski, wzmiankowany w 1522.
W 1532 otrzymał prawa miejskie.
W 1672-1683 w granicach Turcji – jako wynik uzgodnień w traktacie buczackim.
1683-1772 – należy do Rzeczypospolitej Polskiej.
Od 1772 w wyniku rozbioru Polski znalazł się w Cesarstwie Austriackim.
1918-1939 w granicach Polski.
1939-1941 pod okupacją sowiecką, deportacje Polaków) w głąb ZSRR.
1940 – powstanie czortkowskie – wybuchło w rocznicę powstania styczniowego w nocy z 21/22 stycznia; niestety nieudane – szybko zostało zdławione przez wojsko radzieckie, które okupowało miasto. Powstanie było zorganizowane w przeważającej mierze przez młodzież gimnazjalną, harcerstwo; sygnałem rozpoczęcia powstania była melodia "Warszawianki" odegrana na trąbce. Był to pierwszy na okupowanych ziemiach powstańczy zryw podczas II wojny światowej, jego celem było odbicie z więzienia aresztowanych polskich żołnierzy, by mogli oni później przez Zaleszczyki przedostać się do Rumunii (przez Czortków przejeżdżały trasporty aresztowanych polskich żołnierzy i policjantów, których wieziono w stronę Miednoje(?)). Ten pierwszy zryw powstańczy zakończył się tragicznie – aresztowani zostali wszyscy polscy chłopcy – gimnazjaliści w Czortkowie; wielu z nich za udział w powstaniu skazano na karę śmierci, innych skazano na wielomiesięczne więzienie lub zesłano w głąb Rosji.
1941-1944 pod okupacją niemiecką.
1945-1991 w Ukraińskiej SRR.
1946 – wysiedlenie Polaków
Od 1991 w Ukrainie.

[edytuj] Ludzie związani z miastem

Jerzy Czortkowski – założyciel Czortkowa
Karl Emil Franzos (1848-1904) -
Cwi Hirsch Horowitz – rabin Czortkowa, oraz jego synowie:
- Samuel Szmelke Horowic (1726-1778) – Rabin Nikolsburg
- Pinchas Horowitz (1731-1805) – Rabbin Frankfurtu, dynastia cadyków czortkowskich,
Lee Strasberg

[edytuj] Demografia

1921 – 5191 mieszkańców
1931 – 19 000 mieszkańców, w tym 46,4% Polaków, 22,8% Ukraińców, 30,0% Żydów
1959 – 60% Ukraińców, 25% Rosjan, 3% Polaków, 2% Żydów
1991 – 28 000 mieszkańców
2001 – 29 075 mieszkańców

położenie na mapie województwo tarnopolskiego w roku 1939

W przeszłości miasto było głównie zamieszkane przez Polaków, Ukrainców (Rusinów) oraz Żydów (w 1941 na wskutek wydarzeń wojennych ludność żydowska wzrosła do ok. 8 tys., (ok. 63% mieszk.), tworząc liczący się w ich środowisku ośrodek chasydzki skupiony wokół potomków cadyka Dawida Mojżesza (zm. 1900). Obecnie miasto jest zamieszkane głównie przez Ukraińców oraz przez – niegdyś całkowicie nieobecną – znaczną mniejszość rosyjską, nasłaną w czasach radzieckich.