Friuli-Wenecja Julijska
Z Wikipedii
| Friuli-Wenecja Julijska | |
|---|---|
 |
|
| Flaga regionu | |
| Podstawowe dane: | |
| Stolica: |  Triest |
| Powierzchnia: | 7 845 km² |
| Ludność: | 1 210 903 |
| Gęstość zalud.: | 156 os./km² |
| Dane administracyjne: | |
| Prowincje: | |
| Gminy: | 219 |
 |
|
| Położenie regionu | |
Friuli-Wenecja Julijska (wł. Friuli-Venezia Giulia) – to region administracyjny w północnych Włoszech, o powierzchni 7845 km², 1,2 miliona mieszkańców ze stolicą w Trieście (129 tys. mieszkańców). Gęstość zaludnienia 156 osób/km².
Znaczną część mieszkańców stanowią mniejszości etniczne: Friulowie, Słoweńcy i Austriacy.
Prezydent: Ricardo Illy
Główne miasta to: Triest, Udine, Pordenone i Gorycja.
Spis treści |
[edytuj] Prowincje
W skład regionu wchodzą 4 prowincje:
[edytuj] Warunki naturalne
Północną część zajmują Alpy Wschodnie oraz ich przedgórza. Najwyższym szczytem jest Coglians osiągający 2780 m n.p.m. Południową część prowincji zajmuje Nizina Padańska. W regionie przepływają liczne rzeki m.in. Tagliamento, Sirilla, Isonzo, Livenza i Fella.
Klimat umiarkowany wilgotny. Średnia temperatura w styczniu +3°C, w lipcu +23°C.
[edytuj] Gospodarka
Gospodarka regionu oparta jest na rolnictwie i przemyśle. Rozwinięty jest przemysł przetwórczy, a zwłaszcza: stoczniowy (Triest, Monfalcone), włókienniczy (Udine, Gorycja), rafineryjny (Triest), fotooptyczny, zegarmistrzowski, maszynowy, metalowy, chemiczny, obuwniczy i spożywczy. Rozwinięte jest także rolnictwo. Uprawia się kukurydzę, winorośl, tytoń i warzywa. Ponadto sadownictwo i hodowla bydła. Główne porty morskie to Triest i Monfalcone.
Znacznym źródłem dochodów jest również turystyka.
[edytuj] Historia
W II w. p.n.e. była to prowincja rzymska Forum Iulii. W 452 zniszczona przez Hunów. W VI w. longobardzkie księstwo, następnie marchia. W 1077 cesarz Henryk IV oddał zachodnią (wenecką) część Friuli patriarchom akwilejskim, część wschodnią otrzymali hrabiowie Gorycji, a od 1500 – Habsburgowie. W 1420 Wenecja zdobyła zachodnią część Friuli. W 1797 i od 1815 cała Friuli była pod władzą Austrii. W 1866 część wenecka przypadła Włochom, 1919 – część gorycka. W latach 1947-1954 istniało Wolne Terytorium Triestu. W 1954 Jugosławia otrzymała wschodnią (gorycką) część Friuli, zamieszkaną przez Słoweńców.
[edytuj] Ciekawostki
W niektórych zakątkach Friuli mówi się do dziś językiem cymbryjskim, odmianą starowysokoniemieckiego.
Typowym tańcem friulańskim jest forlana, zwana także furlaną. Szybka i skoczna, przypomina nieco tarantelę.
Z Triestu pochodził Italo Svevo (1861-1928), słynny pisarz włoski. Mało znany za życia, wiódł żywot trzeźwo myślącego przedsiębiorcy, a w swej najpoczytniejszej powieści "Zeno Cosini" mistrzowsko opisał perypetie jednostki w pedantycznie uregulowanym mieszczańskim świecie.
[edytuj] Linki zewnętrzne
Abruzja • Apulia • Basilicata • Emilia-Romania • Kalabria • Kampania • Lacjum • Liguria • Lombardia • Marche • Molise • Piemont • Toskania • Umbria • Wenecja Euganejska
Regiony autonomiczne
Friuli-Wenecja Julijska • Sardynia • Sycylia • Trydent-Górna Adyga • Valle d'Aosta
