Fronty sowieckie
Z Wikipedii
Fronty sowieckie – wielkie zgrupowania wojskowe Armii Czerwonej o kompetencjach zarówno administracyjnych, jak i operacyjnych, formowane na kierunkach i teatrach działań operacyjnych, w których spodziewano się walk. Swoją wielkością odpowiadały mniej więcej alianckim i niemiekim grupom armii.
W sowieckiej doktrynie wojennej "kolejno po sobie następujących operacji" były dowództwami koordynującymi działania armii realizujących te operacje (por. front).
Pierwsze fronty sowieckie powstawały już w trakcie wojny domowej z lat 1918-1921 i obejmowały wszystkie wojska znajdujące się akurat na danym teatrze operacyjnym. Po zakończeniu walk stopniowo reorganizowano je w dowództwa Okręgów Wojskowych, czyli zgrupowania wojsk wyłącznie o kompetencjach administracyjnych. Niekiedy utrzymywały się one jednak dość długo. Np. do 1926 r. istniał Front Turkiestański w Azji Środkowej przekształcony następnie w Środkowoazjatycki Okręg Wojskowy.
W okresie międzywojennym potrafiono również na zagrożonym rejonie wystawić doraźne dowództwo frontu. Np. powstały latem 1938 w okresie walk z Japonią w rejonie jeziora Chasan Front Dalekowschodni, który po miesiącu rozwiązano.
Pod koniec lat trzydziestych Armia Czerwona wpadła na pomysł formowania tzw. Specjalnych Okręgów Wojskowych, które były praktycznie w pełni przygotowanymi dowództwami frontów ale pod inną nazwą (np. Specjalny Kijowski, Specjalny Białoruski). Skróciło to wyraźnie proces mobilizacji na wypadek wojny.
W latach 1940-1941 ZSRR podzielony był pod względem wojskowym na 16 Okręgów Wojskowych i 1 dowództwo frontu (ponownie pojawił się Front Dalekowschodni). Plan mobilizacyjny zakładał że 8 okręgów zostanie przekształconych w dowództwa frontów, a reszta w dowództwa armii. W momencie wybuchu wojny miało istnieć więc 9 frontów. W rzeczywistości w momencie niemieckiego uderzenia bezpośrednio po 22 czerwca 1941 wystawiono 6 frontów:
- Front Północny
- Front Północno-Zachodni
- Front Zachodni
- Front Południowo-Zachodni
- Front Południowy
- Front Dalekowschodni
Nazwy tych frontów pochodziły od kierunków spodziewanych działań. W następnym okresie wojny pojawiały się kolejne dowództwa frontów, likwidowano stare, dzielono je i łączono, a wszystko w zależności od sytuacji operacyjnej na teatrze działań wojennych. Dowództwa tych nowych frontów tworzono najczęściej na bazie dowództw rozwiązywanych armii, doraźnie kompletowanych sztabów lub po przez podział dotychczasowych dowództw uzupełnianych następnie z rezerw. W ten sposób powstała masa kolejnych frontów:
- Front Centralny
- Front Briański
- Front Kaliniński
- Front Leningradzki
- Front Karelski
- Front Wołchowski
- Front Krymski
Powstało też kilka frontów na starej zasadzie przekształcania okręgów wojskowych.
- Front Zabajkalski
- Front Zakaukaski
- Front Północno-Kaukaski
- Front Stalingradzki
Do ważnej reorganizacji doszło na froncie wschodnim II wojny światowej jesienią 1943 roku. 20 października doszło do przemianowania całej masy walczących tutaj frontów. Do tego momentu od północy do południa istniały następujące fronty:
- Front Karelski
- Front Leningradzki
- Front Wołchowski
- Front Północno-Zachodni
- Front Nadbałtycki – przemianowany w 2 Front Nadbałtycki.
- Front Kaliniński – przemianowany w 1 Front Nadbałtycki.
- Front Zachodni
- Front Centralny – przemianowany w Front Białoruski.
- Front Woroneski – przemianowany w 1 Front Ukraiński.
- Front Stepowy – przemianowany w 2 Front Ukraiński.
- Front Południowo-Zachodni – przemianowany w 3 Front Ukraiński
- Front Południowy – przemianowany w 4 Front Ukraiński.
- Front Północno-Kaukaski
W takiej strukturze Armia Czerwona rozpoczęła niepowstrzymany marsz na zachód. W miarę uwalniania poszczególnych teatrów operacyjnych zaczęła się likwidacja zbędnych frontów. Do końca 1943 roku rozwiązano fronty: Północno-Zachodni i Północnokaukaski. Do końca 1944 roku ich los podzieliły fronty: Karelski, Leningradzki i Wołchowski. Zmieniono także nazwy Frontu Zachodniego na 3 Front Białoruski (2 Front Białoruski powstał na styku 1 Frontu Białoruskiego i 1 Frontu Ukraińskiego).
Pozostałe fronty rozwiązano po zakończonej wojnie w Europie.
Należy jeszcze zaznaczyć, że do realizacji tzw. operacji kwantuńskiej podzielono Front Dalekowschodni na dwa mniejsze – 1 i 2 Front Dalekowschodni. Po wygranej z Japonią fronty również i tutaj rozwiązano.
