Japonia

Z Wikipedii

日本国 (Nihon-koku)
Flaga Japonii Godło Japonii
Dewiza: Pokój i Postęp (motto cesarza)
Język urzędowy	japoński
Stolica	Tokio
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Głowa państwa	cesarz Akihito (明仁)
Szef rządu	premier Shinzō Abe
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	61. na świecie 377 873 km² 0,8%
Liczba ludności  • całkowita (2006)  • gęstość zaludnienia	10. na świecie 127 417 000 337,2 osób/km²
Jednostka monetarna	jen (en, 円) (JPY, ￥)
Strefa czasowa	UTC +9 (nie ma czasu letniego)
Hymn państwowy	Kimi-ga Yo (君が代) (Rządy cesarza niech trwają lat tysiące)
Kod ISO 3166	JP
Domena internetowa	.jp
Kod samochodowy	J
Kod telefoniczny	+81

Japonia (日本 – Nihon lub Nippon; 日本国 – Nihon-koku lub Nippon-kokuposłuchaj po japońsku ^*) – państwo wyspiarskie leżące w Azji Wschodniej na Pacyfiku. Morze Japońskie oddziela kraj od kontynentu azjatyckiego. Archipelag japoński rozciąga się od Wysp Nansei na południu do Hokkaidō na północy i składa się z ok. 4 000 wysp. Największe z nich to: Honsiu (本州), Hokkaidō (北海道), Kiusiu (九州) i Sikoku (四国).

Spis treści 1 Pochodzenie nazwy kraju 2 Geografia 2.1 Ukształtowanie powierzchni 2.2 Klimat 2.3 Flora 2.4 Fauna 3 Historia 4 Polityka 4.1 Parlament 4.2 Cesarz Japonii 4.3 Stosunki międzynarodowe 5 Podział administracyjny 6 Demografia 6.1 Język 6.2 Religia 7 Miasta 8 Gospodarka i ekonomia 8.1 Rolnictwo 8.2 Rybołówstwo 8.3 Przemysł 8.4 Handel zagraniczny 8.5 Turystyka 9 Komunikacja 9.1 Transport 10 Kultura 10.1 Sztuka 10.2 Literatura 10.3 Rzemiosło 10.4 Sporty japońskie 11 Edukacja 12 Bibliografia 13 Zobacz też 14 Linki zewnętrzne

[edytuj] Pochodzenie nazwy kraju

Zapisane znakami chińskimi (kanji) słowo Japonia (日本) ma dwa czytania: Nihon oraz Nippon. Pierwsze jest używane w języku codziennym, drugie – wykorzystuje się raczej w oficjalnych sytuacjach. Znaki te tłumaczy się jako: Kraj Wschodzącego Słońca (日 – słońce; 本 – korzeń; pochodzenie). Określenie to pochodzi z Chin i odnosi się do położenia geograficznego Japonii względem kontynentalnej Azji: Chińczykom wydawało się, że słońce przychodzi codziennie z Wysp Japońskich. Wcześniejszą nazwą Japonii, jeszcze sprzed nawiązania kontaktów z Chinami, nadaną przez ludność zamieszkującą jej ziemie było Yamato (大和). W Chinach natomiast ziemie te w okresie Trzech Królestw zwano Wa (倭). Przed 1946 rokiem oficjalną nazwą Japonii było Dai Nippon Teikoku (大日本帝国 – Cesarstwo Wielkiej Japonii). Termin ten jest z reguły stosowany na określenie państwa japońskiego w okresie od Restauracji Meiji (Meiji-ishin, 明治維新) do końca wojny na Pacyfiku, jakkolwiek oficjalnie zaczęto tej nazwy używać dopiero w roku 1936. Od 1946 oficjalną japońską nazwą kraju jest Nippon-koku lub Nihon-koku (日本国), co dosłownie oznacza Państwo Japońskie (国 – kraj, państwo).

W językach europejskich nazwa Japonia pojawiła się dzięki podróżnikowi Marco Polo, który zapisał wymowę mandaryńskiego określenia tych ziem: Cipangu. Jednakże dzisiejsza słowo Japan pochodzi prawdopodobnie z kantońskiego Jatbun. W języku malajskim kantońskie określenie przybrało postać Japang i tak zostało zaimportowane do Europy przez portugalskich kupców. W 1577 r. zapisano po raz pierwszy to słowo jako Giapan.

• Lista etymologii nazw państw

[edytuj] Geografia

Japonia to archipelag wysp i wysepek ciągnących się wzdłuż wschodnich wybrzeży Azji i tworzących łuk długości 2990 km. Liczne półwyspy i zatoki sprawiają, że linia brzegowa jest bardzo dobrze rozwinięta, a jej długość wynosi 29 751 km. Na południowym zachodzie przez Morze Wschodniochińskie Japonia graniczy z Chinami, na zachodzie Morze Japońskie oddziela kraj od obu Korei oraz Rosji. Na północy cieśnina La Pérouse'a oddziela Japonię od rosyjskiej wyspy Sachalin, a cieśnina Nemuro od Wysp Kurylskich, terytorium spornego z Rosją. Od wschodu i południa kraj oblewają wody Oceanu Spokojnego, a wzdłuż wybrzeży ciągnie się głęboki rów tektoniczny – Rów Japoński.

[edytuj] Ukształtowanie powierzchni

W krajobrazie Japonii dominują góry i wyżyny, zajmujące około 90% obszaru kraju, w tym 10% to góry wysokie. Wyspy Japońskie stanowią nawodną część potężnego łańcucha górskiego, który wznosi się z dna oceanu na wysokość 12 000 m. W żadnej części kraju niziny stanowiące ok. 10% powierzchni nie są tak rozległe, by sięgały aż po horyzont.

Najbardziej wysunięta na północ, rozległa i górzysta, wyspa Hokkaido poprzecinana jest pasmami górskimi Kitami na północy, Hidaka (na południu) i Teshi (na zachodzie) przebiegającymi południkowo. W centrum wyspy położony jest masyw górski z najwyższym szczytem Asahi (2 290 m). Góry Teshi od pozostałych pasm rozdziela dolina aluwialna rzeki Ishikari – najdłuższej rzeki Japonii. Południowo-wschodnie niziny Hokkaido oraz ujście rzeki Ishikari skupiają największą liczbę ludności wyspy z największym miastem – Sapporo.

Cieśnina Tsugaru oddziela Hokkaido od największej górzystej wyspy archipelagu – Honsiu, zajmującej 61% powierzchni kraju. Biegnący wzdłuż wschodniego wybrzeża wyspy grzbiet Kitakami jest kontynuacją południowych gór Hokkaido. W prefekturze Akita znajduje się najniżej położony punkt Japonii, kryptodepresja jeziora Hachiro-gata (4 m p.p.m.). W centralnej części Honsiu znajdują się Alpy Japońskie, których kulminacją jest położony na południowym wschodzie wulkan Fudżi (3 776 m) – najwyższy szczyt Japonii. Na wschód od Fudżi rozciąga się równina Kanto o powierzchni ok. 13 000 km² – największy japoński obszar nizinny. W jego południowej części nad Zatoką Tokijską leży stolica kraju – Tokio.

Na zachód od Alp Japońskich znajduje się niewielka nizina Nobi, przylegająca do zatoki Ise, na której północnym brzegu leży Nagoja. Na zachód od niziny Nobi położone jest największe japońskie jezioro Biwa (675 km²). Po zachodniej stronie półwyspu Kii leży trzecie pod względem wielkości miasto Japonii – Osaka, nad zatoką o tej samej nazwie. Zachodnią część wyspy Honsiu zajmują niewysokie góry Chugoku do których przylega, wąska nizina przybrzeżna, na której leży Hiroszima. Na południu Wewnętrzne Morze Japońskie oddziela Honsiu od kolejnej wyspy archipelagu – Sikoku. Ta górzysta kraina ma głównie charakter rolniczy.

Na południowym zachodzie kraju leży Kiusiu, oddzielona od Honsiu wąską cieśniną Shimonoseki, a od Sikoku cieśniną Bungo. Jest to wyspa górzysta, a główne jej pasmo górskie Kiusiu o przebiegu południkowym, wznosi się ponad 1 500 m n.p.m. Południowe zakończenie Wysp Japońskich stanowi długa na 1 000 km girlanda wysp Nansei. Do Japonii należą też dwie grupy wysp: Ogasawara położone na Pacyfiku, ok. 1000 km na południe od Tokio oraz położone na Morzu Filipińskim wyspy Kazan.

[edytuj] Klimat

Duża rozciągłość południkowa sprawia, że Japonia leży w zasięgu trzech stref klimatycznych: na południu – zwrotnikowej, w części środkowej – podzwrotnikowej, a na północy – umiarkowanej ciepłej. Na strefowość klimatyczną nakłada się klimat monsunowy, którego zasięg obejmuje wyspy i kształtuje morski charakter klimatu kraju. Po za wyspami Nansei oraz południową częścią Kiusiu w Japonii wyraźnie zaznaczają się cztery pory roku. Napływ chłodnych mas powietrza z kontynentu azjatyckiego w zimie oraz ciepłych mas znad Pacyfiku w lecie jest przyczyną znacznego zróżnicowania klimatu w poszczególnych częściach archipelagu. Przynoszone przez północno-zachodni monsun zimowy suche i chłodne syberyjskie masy powietrza nad Morzem Japońskim ulegają ociepleniu i nasyceniu wilgocią, w wyniku czego przynoszą opady wzdłuż całego wybrzeża zachodniego. Na Hokkaido można się spodziewać od -6 do -10°C, na Honsiu od -4 do 0°C, około 6°C na Kiusiu oraz 14-16°C na najbardziej wysuniętych na południe wyspach Nansei. W okresie zimowym na północy Japonii często występują opady śniegu, a wody Morza Ochockiego pokrywają się lodem. W tym czasie południowe wybrzeże Oceanu Spokojnego ma pogodę suchą i słoneczną. W okresie zimy łagodząco na klimat wysp południowych wpływa ciepły Prąd Kuro Siwo i jego odgałęzienie wchodzące na Morze Japońskie – Prąd Cuszimski. Dzięki wpływom tego prądu rolnicy na Kiusiu mogą w zimie uprawiać zboża.

Pod koniec marca, gdy słabnie wyż azjatycki, kierunek wiatru ulega zmianie i nad Japonię zaczyna napływać wilgotne i ciepłe powietrze znad Pacyfiku. Powoduje to wyraźne zróżnicowanie warunków klimatycznych północy i południa kraju. Cały obszar kraju, po za Hokkaido, znajduję się wówczas w zasięgu wyżu ochockiego. Od początku kwietnia na południowym Honsiu do połowy maja na Hokkaido trwa tradycyjny okres kwitnienia wiśni. Na przełomie czerwca i lipca kształtuje się na północy kraju stacjonarny wyż z bezwietrzną pogodą, wysoką wilgotnością powietrza oraz ulewnymi opadami zwanymi "śliwkowymi" deszczami. Z chwilą odsunięcia się ochockich mas na północ, Japonia wchodzi w zasięg oddziaływania pacyficznych mas powietrza, rozpoczyna się gorące i wilgotne lato, z dużą ilością mgieł w południowo-wschodniej części kraju, tam gdzie stykają się wody prądów zimnego Oja Siwo i ciepłego Kuro Siwo. Latem, gdy wieje ciepły i wilgotny monsun z południowego wschodu, amplitudy temperatur stają się mniejsze, od 28°C na południu do 18-20°C na północy. W górach niezależnie od pory roku, temperatura spada wraz z wysokością, średnio o 0,6°C co 100 m. Średnia ilość opadów wzrasta z północy na południe i wynosi od 800-1500 mm na Hokkaido do 2000-3000 mm na wyspach Nansei.

Jesienią, gdy ponownie zmienia się cyrkulacja Wyspy Japońskie nawiedzają tajfuny (ok. 20 rocznie). Powstające nad wodami Oceanu Spokojnego cyklony tropikalne, wywołują ogromne zniszczenia, a towarzyszące im obfite opady są przyczyną licznych powodzi.

[edytuj] Flora

Lasy pokrywają ponad 60% powierzchni kraju. W kilku miejscach jest to roślinność pierwotna. W całej Japonii rosną lasy bambusowe dostarczające drewna oraz pożywienia (korzenie są jadalne). Podobnie w całym kraju rosną drzewa wiśni oraz śliwy, których wiosenne kwitnienie przyciąga rzesze ludzi. Z uwagi na rozciągłość południkową na obszarze Japonii można wyróżnić strefy roślinne. Jednocześnie w górach zaznacza się piętrowy układ roślinności. Najdalej na południe, w pobliżu równika, na wyspach Nansei, Ogasawara, Kazan rosną wilgotne lasy równikowe z drzewiastymi paprociami, drzewem kamforowym, palmami i morwami. Na południu kraju, na obszarze o średniej rocznej temperaturze powietrza 13-21°C (Kiusiu, Sikoku), występują wiecznie zielone lasy podzwrotnikowe, w których rosną 2000-letnie cedry oraz sosny japońskie. Na Kiusiu lasy podzwrotnikowe rosną do wysokości 1000 m.

Lasy mieszane, z przewagą liściastych, rosną na terenach, gdzie średnia roczna temperatura powietrza wynosi 6-13°C, a więc na Kiusiu powyżej 1000 m, w środkowej części Honsiu między 1500, a 2700 m, a w części północnej na wysokości 1400 m, na Hokkaido lasy mieszane sięgają do 700 m. W lasach tych rosną buki, brzozy, dęby, kasztany karłowate, magnolie oraz różne gatunki klonów. Na obszarach ze średnią temperaturą powietrza poniżej 6°C rosną subarktyczne lasy mieszane lub iglaste, ze świerkiem syberyjskim, jodłą syberyjską oraz jodłą niebieską. Ponad piętrem lasów występują sosna karłowata, krzewy i roślinność alpejska. Azalie, hortensje i irysy kwitną wiosną, a chryzantemy jesienią, wtedy także czerwienieją klony.

[edytuj] Fauna

Wiele zwierząt spotykanych na Honsiu, Sikoku i Kiusiu spotyka się w innych rejonach o umiarkowanym klimacie na półkuli północnej. Należą do nich niedźwiedzie brunatne, łasice, dziki, zające, sarny, jelenie wschodnie i ptaki, takie jak bażanty, jastrzębie, kaczki i żurawie. Występuje tu też wiele gatunków płazów i gadów, a wśród nich żółwie, jaszczurki, węże – z gatunkami jadowitymi habu i mamushi. Do unikatowych należy salamandra olbrzymia żyjąca na Honsiu i Kiusiu, osiągająca 1,5 m długości. Innymi specyficznym przedstawicielem japońskiej fauny jest makak japoński. Żyjące w górnych partiach ośnieżonego Tōhoku, przystosowane do panujących tam warunków makaki są najdalej na północ żyjącym gatunkiem małp. Do endemitów należą również żbik iriomote oraz zając amami

Wśród zwierząt na subarktycznym Hokkaido spotyka się sobole i czerwone lisy oraz wspomniane niedźwiedzie brunatne. Tutejsze niedźwiedzie są prawie dwukrotnie większe od swoich znacznie łagodniejszych kuzynów z Honsiu. Na wyspach sezonowo pojawia się wiele owadów, takich jak: komary, karaluchy i robaczki świętojańskie. W Japonii występuje 150 gatunków ptaków śpiewających. Na większości wybrzeża panują albatrosy i kormorany. Na wschód od przylądka Inubo znajdują się bogate łowiska dorsza, łososia i licznych skorupiaków. Popularnym gatunkiem hodowlanym japońskiej ichtiofauny jest karp koi. Częste polowania i likwidacja naturalnych siedlisk wskutek urbanizacji powodują stałe zmniejszanie się liczby Zwierząt i ptaków. Ochrona wprowadzona przez Ministerstwo Środowiska w latach 80 obejmuje 136 zagrożonych gatunków.

[edytuj] Historia

Początek japońskiego państwa wiąże się ze związkiem plemiennym, a następnie królestwem Yamato z centralnym ośrodkiem na wyspie Honsiu, którego legendarne początki sięgają VII w. p.n.e. Pierwszym legendarnym władcą był Jimmu. Około V w. n.e. królestwo Yamato obejmowało także północną część Kiusiu, jak również zajęło południowy skrawek Korei, dzięki czemu miało kontakt z wysoko rozwiniętą cywilizacją chińską. Wówczas to Japończycy przyjęli chińskie pismo, a dalsze rozprzestrzenianie się wpływów kultury chińskiej nie powstrzymała nawet utrata prowincji koreańskiej w połowie VI w. Shinto jest rodzimą religią Japończyków, nie mniej jednak już od końca VI w. coraz więcej wiernych posiadał buddyzm. W 794 stolicą cesarstwa (pierwszy cesarz – jap. tenno w 589) zostało Heian-kyo (ob. Kioto). Rozpoczął się okres izolacji Japonii od reszty świata, a cesarz był coraz bardziej uzależniony od wielkich rodów. Jeden z nich – Fujiwara, sprawował faktyczną władzę w X i XI w. W tym czasie wyłoniła się klasa rycerzy feudalnych – samurajów, podległych panom feudalnym. W 1292 szogun, naczelny wódz, Yoritomo z rodu Minamoto stworzył system feudalnej administracji wojskowej, zwanej bakufu. Od tej pory kolejni cesarze byli odsuwani od władzy przez stojących na czele państwa szogunów. Ośrodkiem władzy Yoritomo była Kamakura. Odtąd wszystkie następne okresy bakufu w dziejach Japonii nosiły nazwę od stolicy szogunów lub nazwy ich rodu.

Pierwszy szogunat, Kamakura upadł w czasie prób podbicia Japonii przez Mongołów. Wyruszająca z Korei flota mongolska próbowała dwukrotnie, w 1274 i 1281 dokonać inwazji Japonii, ale za każdym razem została rozproszona przez tajfun zwany kamikaze (boski wiatr). Kraj wschodzącego słońca obronił się wprawdzie przed najeźdźcą, jednak przygotowania do wojny pochłonęły ogromne środki i zrujnowały finansowo szogunów. Zdobycie Kamakury w 1333, przez jeden z rywalizujących ze sobą rodów rozpoczęło okres wojen feudalnych, który zakończył się ustanowieniem przez nowego cesarza szogunami przedstawicieli rodu Ashikaga ze stolicą w Muromachi – dzielnicy Kioto.

Pierwsi Europejczycy przybyli do Japonii w 1542, a byli nimi kupcy portugalscy z Makau. Zaszokowali oni japońskich panów feudalnych nieznaną bronią – muszkietami. Razem z nimi do Japonii dotarło chrześcijaństwo. Pierwszym misjonarzem nowej wiary był hiszpański jezuita Franciszek Ksawery (1506-1552). Kraj był rozbity na księstwa feudalne zwalczające się nawzajem. Próby jego zjednoczenia podjął się popierający chrześcijaństwo Oda Nobunaga (1536-1582), który w 1573 objął władzę. Po jego śmierci władzę w Japonii przejął Toyotomi Hideyoshi (1536-1598). Swoją stolicą uczynił w 1587 Nagasaki – port na zachodnim wybrzeżu Kiusiu. Wkrótce do miasta zaczęły przybywać liczne statki kupców hiszpańskich, portugalskich i holenderskich. Następcą Hideyoshiego został Tokugawa Ieyasu (1543-1616), który kontynuował zjednoczenie kraju i założył dynastię szogunów rodu Tokugawa, którzy sprawowali rządy w latach 1603-1867.

Początkowo sprzyjał on kupcom zagranicznym i był otwarty na wpływy Zachodu. Później jednak przestraszył się nadmiernej chrystianizacji kraju. Od 1636 wszystkie kontakty z kupcami europejskimi i misjonarzami zostały zakazane, chrześcijanie japońscy byli prześladowani, a jedynym otwartym portem zostało Nagasaki. Rozpoczęła się izolacja Japonii od wpływów europejskich.

Coraz bardziej represyjny charakter rządów skorumpowanego szogunatu, naciski Zachodu wywołujące niepokoje wewnętrzne, kryzys ekonomiczny oraz społeczny, bunty chłopów i feudałów, wszystko to doprowadziło do przełamania izolacji Japonii. Skrzypiące drzwi do kraju zaczęły się otwierać. W lipcu 1853 komandor marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych Matthew Perry (1794-1858) zakotwiczył okręty nazwane przez Japończyków "czarnymi" w zatoce Yedo (ob. Zatoka Tokijska). Amerykanie przybyli ponownie w lutym 1854 i wymusili na Japonii pierwszy traktat łamiący jej izolację. Włodarze kraju kwitnącej wiśni wyrazili zgodę na handel oraz nawiązali stosunki dyplomatyczne ze Stanami Zjednoczonymi. Nie mniej jednak Japończycy nadal bronili się przed ingerencją z zewnątrz co doprowadziło do interwencji połączonej floty brytyjsko-francuskiej i ostrzału japońskich portów. Kulminacją tego było skierowanie przez Brytyjczyków potężnej armady, która zakotwiczyła w okolicach Kobe w 1866. W końcu młody japoński cesarz Mutsuhito (1852-1912) otworzył granice Japonii. W 1867 zlikwidował szogunat Tokugawy, a w 1868 ogłosił restaurację władzy cesarskiej. Okres jego władzy określono później mianem epoki Meiji, to znaczy "światłe rządy". Japoński monarcha zniósł feudalizm, rozwiązał klasę samurajów, zastępując ją poborowym wojskiem. Rozpoczął się okres uprzemysłowienia oraz modernizacji. W 1889 cesarz zatwierdził konstytucję opartą na europejskich wzorcach. Obowiązująca do 1945 ustawa zasadnicza zachowała jednak boski kult cesarza i dawała mu szerokie uprawnienia. W 1879 wybuchła wojna chińsko-japońska o Wyspy Nansei. Japończycy rozgromili chińską flotę, a zgodnie z traktatem pokojowym z 1895 pokonane Państwo Środka oddało Japonii Tajwan. Niespodziewane i druzgocące zwycięstwo w wojnie rosyjsko-japońskiej (1904-1905) uczyniło z kraju wschodzącego słońca pierwsze mocarstwo na Dalekim Wschodzie. W 1910 po zmuszeniu do abdykacji cesarza Sunjonga (1874-1926) Japonia anektowała Koreę.

W czasie I wojny światowej Cesarstwo Japonii stanęło po stronie państw ententy, w wyniku czego otrzymało jako terytoria mandatowe Ligi Narodów posiadłości pacyficzne pokonanych Niemiec, a więc Mariany, Karoliny oraz Wyspy Marshalla. W Chinach na Półwyspie Szantuńskim Japończycy zajęli niemiecką kolonię, jednak wycofali się, pod silnym naciskiem aliantów.

W 1931 Japonia przejęła kontrolę nad Mandżurią tworząc z niej marionetkowe cesarstwo przemianowane na Mandżukuo. Wybuch II wojny chińsko-japońskiej w 1937 rozpoczęło podbój Chin, w czasie którego Japończycy zajęli wszystkie duże chińskie miasta portowe, a także znaczną część obszaru wewnątrz tego państwa. Masakra nankińska stała się symbolem brutalnej okupacji japońskich wojsk. Wybuch II wojny światowej w Europie, przyśpieszył tok wydarzeń w samej Japonii, gdzie coraz silniejsze poparcie i władzę zdobywały ugrupowania nacjonalistyczne i militarystyczne, dążące do poszerzenia japońskiej strefy wpływów. W 1940 kraj kwitnącej wiśni podpisał pakt z niemiecką III Rzeszą i Włochami tworząc oś Berlin – Rzym – Tokio.

Niespodziewany atak Cesarskiej Marynarki Wojennej na amerykańską bazę marynarki wojennej Pearl Harbor na Hawajach w grudniu 1941 stanowił włączenie się Japonii do II wojny światowej. Niedługo potem wojska japońskie opanowały całą Azję Południowo-Wschodnią i znaczną część Oceanii, zagrażając przy tym Indiom i Australii. Czerwiec 1942 stanowił przełom w wojnie na Pacyfiku, kiedy to w bitwie o Midway Japonia poniosła druzgocącą porażkę i odtąd Cesarstwo zaczęło tracić zdobyte terytoria. Z początkiem 1945 miasta japońskie poddawane były intensywnym i dotkliwym bombardowaniom i mimo, że wojna w Europie dobiegła końca Japonia nie chciała się poddać. 6 sierpnia 1945 lotnictwo amerykańskie zrzuciło bombę atomową na Hiroszimę, a trzy dni później na Nagasaki. Tego samego dnia Armia Czerwona wkroczyła do Mandżurii. Japonia skapitulowała, a Amerykanie rozpoczęli okupację kraju.

W 1946 cesarz Hirohito (1901-1989) zrzekł się swojego boskiego statusu, a parlament japoński uchwalił nową w pełni demokratyczną konstytucję. W 1951 Japonia podpisała traktat pokojowy z mocarstwami zachodnimi oraz układ japońsko-amerykański, zapewniający wpływy wojskowe i gospodarcze Stanom Zjednoczonym. W następnym roku skończyła się okupacja, a wojska amerykańskie opuściły wyspy. Do dnia dzisiejszego Japonia nie podpisała oficjalnego pokoju z Rosją, z którą toczy spór o Wyspy Kurylskie.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Japonii.

[edytuj] Polityka

[edytuj] Parlament

Japonia jest monarchią konstytucyjną. Najwyższym organem władzy ustawodawczej jest dwuizbowy parlament (国会 – Kokkai, dosłownie: Zgromadzenie Narodowe), składający się z Izby Reprezentantów (衆議院 – Shūgi-in, izba niższa) oraz Izby Radców (参議院 – Sangi-in, izba wyższa). W izbie niższej zasiada 480 osób, kadencja trwa 4 lata, natomiast w wyższej 242 osób wybieranych na 6 lat. Wybory są powszechne i tajne.

Premier jest wybierany spośród członków rządzącej partii, musi być członkiem parlamentu. Może on powoływać i odwoływać ministrów, których większość także musi być członkami parlamentu. Rząd jest odpowiedzialny przed parlamentem. Partia Liberalno-Demokratyczna (PLD) jest u władzy od 1955 r., oprócz krótkiego okresu rządów koalicji partii będących w opozycji do PLD w 1993 r. Największą partią opozycyjną jest Partia Demokratyczna.

[edytuj] Cesarz Japonii

Głową państwa japońskiego jest cesarz. Jego rola ogranicza się do obowiązków ceremonialnych i nie posiada on realnej władzy.

Cesarz Akihito (明仁) jest sto dwudziestym piątym cesarzem Japonii. Przejął tron po śmierci ojca, cesarza Hirohito 7 stycznia 1989, formalnie zostając cesarzem 12 listopada 1990. Jego syn, następca tronu, książę Naruhito poślubił Owadę Masako, z którą ma jedno dziecko, córkę Aiko. Istniało prawdopodobieństwo, że to ona będzie następczynią tronu po ojcu, jednak 6 września 2006 przyszedł na świat synek księcia, Hisahito.

Prawo Domu Cesarskiego szczegółowo określa kto i w jakiej kolejności ma prawo do tronu:

Artykuł 1. mówi, że japoński tron cesarski będzie dziedziczony przez mężczyzn i przekazywany w linii męskiej.
Artykuł 2. określa kolejność do tronu: najstarszy syn cesarza, najstarszy syn najstarszego syna cesarza, pozostali synowie i wnukowie najstarszego syna cesarza, drugi syn cesarza i jego potomstwo płci męskiej, pozostali potomkowie cesarza, cesarscy bracia i ich potomstwo, cesarscy stryjowie i ich potomstwo. Jeśli nie uda się wyłonić następcy według powyższych założeń, tron powinien przypaść najbliższemu cesarskiemu krewnemu płci męskiej. Jeśli będzie więcej kandydatów o tym samym stopniu pokrewieństwa, pierwszeństwo ma osoba z rodu bliższego cesarskiemu, a jeśli i tych będzie więcej – starsza wiekiem.
Dla niektórych jednak nie do przyjęcia jest wstąpienie na tron "dziesiątej wody po kisielu", dlatego też rozważa się możliwość zmian w prawie, aby kobiety również mogły dziedziczyć tron.

Dotychczas historia japońska odnotowała osiem władczyń. Jednak każda z nich miała "opiekuna" w osobie regenta – nie sprawowały samodzielnych rządów. Poza tym ich dzieci były wyłączone z dziedziczenia tronu jako potomkowie mężczyzny nie z rodu cesarskiego.

[edytuj] Stosunki międzynarodowe

Japonia jest członkiem ONZ (od 1956 r.), G8 (od 1975 r.) oraz państw G4 (wraz z Brazylią, Indiami i Niemcami).

W 2004 r. Japonia została otwarcie skrytykowana przez Chiny, Koreę Północną i Koreę Południową za wysłanie do Iraku oddziałów Sił Samoobrony. Akt ten został odczytany jako powrót japońskiego militaryzmu, mimo że, zdaniem rządu, misją oddziałów miały być pomoc w odbudowie po zniszczeniach wojennych i niesienie pomocy humanitarnej.

Od zakończenia wojny na Pacyfiku Japonia prowadzi spory terytorialne:

• Rosja: 3 wyspy i jeden mały archipelag, stanowiące południową część Kuryli (jap. Kuriru-rettō – クリル列島, Chishima-rettō – 千島列島, ros. Курильские острова) – obecnie zajmowane przez Rosję.
• Korea Południowa: Liancourt (jap. Takeshima – 竹島, kor. Dokdo – 독도) – obecnie Korea Płd.
• Chiny i Tajwan: Wyspy Senkaku (jap. Senkaku-shotō – 尖閣諸島, chin. Diaoyutai – 钓鱼台群岛) – obecnie Japonia

Formalnie z Rosją Japonia nie zakończyła do dnia dzisiejszego II wojny światowej.

[edytuj] Podział administracyjny

Japonia podzielona jest na 47 jednostek administracyjnych: 43 prefektury (県 – ken), dwa okręgi miejskie (府 – fu – Kyōto i Ōsaka), okręg specjalny (道 – dō – cała wyspa Hokkaidō) oraz okręg stołeczny (都 – to – Tokio).

lp.	prefektura	populacja	stolica
1	Hokkaidō	5 632 133	Sapporo
2	Aomori	1 436 628	Aomori
3	Iwate	1 416 180	Morioka
4	Miyagi	2 370 280	Sendai
5	Akita	1 174 905	Akita
6	Yamagata	1 223 000	Yamagata
7	Fukushima	2 119 218	Fukushima
8	Ibaraki	2 985 424	Mito
9	Tochigi	2 011 313	Utsunomiya
10	Gunma	2 024 820	Maebashi
11	Saitama	6 938 006	Saitama
12	Chiba	6 062 202	Chiba
13	Tokio	12 577 819	Shinjuku (Tokio)
14	Kanagawa	8 639 665	Jokohama
15	Niigata	2 444 108	Niigata
16	Toyama	1 120 320	Toyama
17	Ishikawa	1 180 744	Kanazawa
18	Fukui	821 589	Fukui
19	Yamanashi	884 531	Kofu
20	Nagano	2 206 175	Nagano
21	Gifu	2 107 687	Gifu
22	Shizuoka	3 792 457	Shizuoka
23	Aichi	7 254 432	Nagoja
24	Mie	1 863 815	Tsu
25	Shiga	1 337 770	Otsu
26	Kioto	2 644 331	Kioto
27	Osaka	8 815 757	Osaka
28	Hyōgo	5 595 212	Kobe
29	Nara	1 421 367	Nara
30	Wakayama	1 036 061	Wakayama
31	Tottori	618 727	Tottori
32	Shimane	761 503	Matsue
33	Okayama	1 957 056	Okayama
34	Hiroszima	2 878 915	Hiroszima
35	Yamaguchi	1 492 575	Yamaguchi
36	Tokushima	824 108	Tokushima
37	Kagawa	1 022 843	Takamatsu
38	Ehime	1 493 126	Matsuyama
39	Kōchi	796 196	Kochi
40	Fukuoka	5 057 932	Fukuoka
41	Saga	866 402	Saga
42	Nagasaki	1 516 536	Nagasaki
43	Kumamoto	1 842 140	Kumamoto
44	Ōita	1 209 587	Ōita
45	Miyazaki	1 170 023	Miyazaki
46	Kagoshima	1 786 214	Kagoshima
47	Okinawa	1 365 043	Naha

Japonia podzielona jest także na 8 regionów: Hokkaidō, Tōhoku, Kantō, Chūbu, Kinki (potocznie zwany Kansai), Chūgoku, Shikoku oraz Kyūshū (obejmujące również prefekturę Okinawa).

Zobacz więcej w osobnym artykule: Podział administracyjny Japonii.

[edytuj] Demografia

Populacja Japonii szacowana na lipiec 2005 r. liczyła 128 mln osób. Jest to kraj o absolutnej przewadze ludności etnicznie japońskiej – ok. 99% ludności to rdzenni Japończycy, poza tym jest około 1,5 miliona mieszkańców Okinawy, 1 miliona Koreańczyków, 0,5 miliona Chińczyków, tyle samo Filipińczyków oraz 250 tysięcy Brazylijczyków, a także niewielka ilość rdzennych mieszkańców północnych wysp Japonii – Ajnów. Imigracja do Japonii jest niewielka, jednak dość znaczna liczba cudzoziemców przebywa czasowo w Japonii.

Średnia długość życia jest najwyższa na świecie i wynosi 81,15 lat, z czego mężczyźni 77,86, a kobiety 84,61. Japońskie społeczeństwo gwałtownie się starzeje, co jest efektem modernizacji kraju i podniesienia standardów życia. Przewiduje się, że w 2007 r. zostanie zahamowany przyrost naturalny ludności i ponad 20% populacji będzie miało powyżej 65 lat. Takie zamiany w strukturze demograficznej stwarzają wiele społecznych problemów, głównie potencjalny ubytek siły roboczej oraz wzrost kosztów opieki socjalnej. Trwają dyskusje w jaki sposób temu zaradzić. Z jeden strony stosuje się różnego rodzaju zachęty dla potencjalnych rodziców, z drugiej rozważa się kwestię imigracji, która jednak ze względu na zmniejszające się poczucie bezpieczeństwa nie jest zbyt popularnym środkiem na odmłodzenie japońskiego społeczeństwa.

[edytuj] Język

Urzędowym językiem jest japoński (Nihongo/Nippongo), nie stosuje się praktycznie alfabetu łacińskiego, ale pismo kanji, czyli znaki pochodzenia chińskiego używane do zapisu słów oraz dwie formy pisma sylabicznego kana, powstałe poprzez uproszczenie znaków kanji: hiragana – głównie do zapisu form gramatycznych – oraz katakana, głównie do zapisu zapożyczeń i wyrazów dźwiękonaśladowczych. Język japoński jest klasyfikowany jako:

• język izolowany (pod względem geograficznym) znaczy to, iż jego struktury gramatyczne, frazeologia, fonetyka itd. są niepodobne do struktur żadnego innego języka na świecie. Jakkolwiek, japoński wykazuje pewne podobieństwa w stosunku do koreańskiego i przez pewien czas uznawana była teoria, przypisująca oba te języki do jednej rodziny językowej (rodziny ałtajskiej – należy do niej również m.in. język turecki).
• język aglutynacyjny (pod względem typologicznym), znaczy to, iż odpowiednie formy gramatyczne są w nim tworzone poprzez dodawanie odpowiednich sufiksów (przyrostków) do rdzeni czy tematów odpowiednich słów.

Japoński ma wiele cech charakterystycznych, takich jak:

• obfitość zwrotów grzecznościowych, często uwarunkowanych gramatycznie
• występowanie tylko otwartych sylab (kończących się samogłoską)
• iloczas (zróżnicowanie na krótkie i długie głoski)
• duża ilość zapożyczeń frazeologicznych, gł. z języka angielskiego.

[edytuj] Religia

Większość Japończyków deklaruje przynależność do jednej z wielu szkół buddyjskich. Mniejszą popularnością cieszy się oryginalna japońska religia shintō. Trudno wskazać liczbę wyznawców jednej z obu wymienionych religii, gdyż Japończycy wyznają często obie religie jednocześnie. Pozostałe, jak chrześcijaństwo, mają niewielką liczbę wiernych (około 1% wyznawców).

Poza tym, w Japonii występuje wiele sekt i nieoficjalnych odnóg większych religii. Na przykład dosyć popularna w niektórych rejonach legenda mówi o tym, że Jezus tak naprawdę nie umarł na krzyżu, tylko przyszedł po wodzie do Japonii i tam umarł. Istnieje nawet grób Chrystusa, do którego licznie przychodzą wierni. Jest wiele sekt o małej liczbie członków (wyznawców śmiechu itp.).

[edytuj] Miasta

Tokio

Jokohama

Osaka

Nagoja

Sapporo

Kobe

Kioto

Fukuoka

Największe miasta Japonii liczące ponad 400 000 mieszkańców w 2006. ^[1]:

	Miasto	Liczba mieszkańców (2006)	Region
1	Tokio	12 577 819	Kanto
2	Jokohama	3 584 428	Kanto
3	Osaka	2 640 097	Kansai
4	Nagoja	2 216 858	Chūbu
5	Sapporo	1 882 754	Hokkaido
6	Kobe	1 525 389	Kansai
7	Kioto	1 472 666	Kansai
8	Fukuoka	1 411 655	Kiusiu
9	Kawasaki	1 317 862	Kanto
10	Saitama	1 185 030	Kanto
11	Hiroszima	1 156 215	Chugoku
12	Sendai	1 028 214	Tohoku
13	Kitakiusiu	993 483	Kiusiu
14	Chiba	923 089	Kanto
15	Sakai	832 218	Kansai
16	Niigata	813 780	Chūbu
17	Hamamatsu	804 067	Chūbu
18	Shizuoka	710 495	Chūbu
19	Kumamoto	671 444	Kiusiu
20	Okayama	669 135	Chugoku
21	Sagamihara	626 020	Kanto
22	Kagoshima	606 079	Kiusiu
23	Funabashi	571 644	Kanto
24	Hachioji	537 561	Kanto
25	Matsuyama	513 113	Sikoku
26	Higashiosaka	511 611	Kansai
27	Kawaguchi	493 034	Kanto
28	Himeji	488 956	Kansai
29	Matsudo	478 328	Kanto
30	Kurashiki	467 325	Chugoku
31	Ichikawa	466 320	Kanto
32	Ōita	465 467	Kiusiu
33	Nishinomiya	465 424	Kansai
34	Amagasaki	460 124	Kansai
35	Utsunomiya	455 284	Kanto
36	Nagasaki	455 131	Kiusiu
37	Kanazawa	454 607	Chūbu
38	Yokosuka	428 115	Kanto
39	Fukuyama	421 810	Chugoku
40	Takamatsu	420 388	Sikoku
41	Toyama	418 710	Chūbu
42	Toyota	411 441	Chūbu
43	Hirakata	408 553	Kansai
44	Machida	406 281	Kanto
45	Gifu	401 769	Chūbu

Zobacz więcej w osobnym artykule: Miasta Japonii.

[edytuj] Gospodarka i ekonomia

Połowa XIX w. stanowiła przełomowy okres w historii Japonii, kiedy to z kraju izolującego się od wszelkich kontaktów ze światem zewnętrznym wkroczyła na drogę przełomowych i zasadniczych zmian, w tym gospodarczych. Procesowi unowocześniania i uprzemysłowienia towarzyszyły wojny i próby stworzenia wielkiego imperium, kulminacją tych dążeń była II wojna światowa, z której Japonia wyszła pokonana i zniszczona. Mimo to dzięki sprawnej organizacji i wysiłkowi jego mieszkańców kraj potrafił szybko odbudować swą gospodarkę, jednocześnie rozpoczynając kolejny "podbój świata" tym razem technologiczny i ekonomiczny. Dzięki fenomenalnemu wzrostowi gospodarczemu już w 1967 kraj wschodzącego słońca był drugą ekonomiczną potęgą świata. Dewaluacja jena, obniżka zarobków oraz podwojenie wydajności pracy pozwoliły Japonii przezwyciężyć kryzysy naftowe z 1973 i 79, a rosnący wciąż eksport i nadwyżka w handlu zagranicznym spowodowały, że w pierwszej połowie lat 80. XX w. gospodarka kraju kwitnącej wiśni osiągnęła przewagę nawet nad gospodarką Stanów Zjednoczonych. Japoński cud gospodarczy stał się przyczyną powszechnego dobrobytu i bogactwa Japończyków, a towarzyszyły temu niskie stopy procentowe oraz szalejące ceny nieruchomości. Tzw. "mydlana bańka" gospodarcza pękła w 1991, kiedy załamaniu uległ japoński rynek papierów wartościowych tracąc połowę swej wartości, a nękane problemami banki japońskie podniosły stopy procentowe. Trwająca przez całe lata 90. XX w. recesja spowodowała wiele głośnych bankructw oraz znaczne zadłużenie społeczeństwa. Obecnie sytuacja ulega powolnej, ale sukcesywnej poprawie.

[edytuj] Rolnictwo

Eksport płodów rolnych stanowi znikomy procent dochodów państwa, a zatrudnienie w rolnictwie znajduje niewielki odsetek ludności zawodowo czynnej. Ponadto warunki geograficzne sprawiają, że areał gruntów ornych stanowi około 12% powierzchni kraju. Uprawa roli skupia się w kotlinach śródgórskich oraz nizinach nadbrzeżnych. Aby rozszerzyć obszar ziem uprawnych, państwo przeprowadza meliorację zabagnionych dolin, tarasowanie zboczy oraz tworzenie polderów rolniczych na osuszonych terenach. Silnie rozdrobnione gospodarstwa rolne są niewielkie, a ich przeciętna wielkość wynosi około 1 ha, jedynie na Hokkaido są większe. Ponadto 60% powierzchni gruntów ornych jest nawadniane. Intensywne rolnictwo japońskie jest bardzo wydajne i pokrywa około 75% zapotrzebowania kraju na żywność, a około 33% powierzchni pól daje 2-3 zbiorów rocznie. Ów poziom uzyskiwany jest dzięki wysokiej kulturze rolnej, powszechnej mechanizacji, a zużycie nawozów mineralnych oraz środków ochrony roślin należy do najwyższych na świecie.

Główną uprawą jest ryż – podstawowa roślina żywieniowa, której zbiory pokrywają wewnętrzne potrzeby kraju, a wysokie ceny tego zboża są sztucznie utrzymywane przez państwo. Inną popularną wśród Japończyków rośliną żywieniową jest soja, której import piętnaście razy przewyższa rodzimą produkcję. Po za tym uprawia się: pszenicę, jęczmień oraz rośliny paszowe, a także buraki w tym cukrowe, rzepak, trzcinę cukrową. Japonia jest jednym z ważniejszych producentów herbaty. Fasola, ziemniaki, bataty oraz większość jarzyn pochodzi z kraju, ale połowa spożywanych owoców jest sprowadzana z zagranicy, nie mniej jednak notuje się szybki rozwój sadownictwa, którego specjalnością jest uprawa mandarynek oraz truskawek. Ponadto wokół wielkich konurbacji rozwinęła się uprawa kwiatów.

Intensywna hodowla, głównie trzody chlewnej, bydła oraz drobiu dostarcza około 30% wartości produkcji rolniczej, ale połowa spożywanego mięsa, głównie wołowiny pochodzi z importu. Jedynie produkcja drobiu oraz jaj zaspokaja krajową konsumpcję. Wciąż niewielkie jest spożycie produktów mlecznych, których zapotrzebowanie w 75% pokrywa krajowa produkcja. Od zakończenia II wojny światowej maleje pogłowie koni, owiec i kóz. Podobnie zmalało znaczenie hodowli jedwabników, tradycyjnej gałęzi japońskiego rolnictwa.

[edytuj] Rybołówstwo

Na Japonię przypada ponad 10% światowych połowów ryb i skorupiaków, które stanowią prawie połowę diety Japończyków. Średnie roczne spożycie owoców morza wynosi 70 kg na osobę. Poławia się głównie makrele, tuńczyki, dorsze, a wśród skorupiaków dominują kraby i krewetki oraz ostrygi. Ponadto odławiane są głowonogi oraz jadalne wodorosty morskie. Podobnie jak w Skandynawii, rybołówstwo japońskie od zawsze specjalizowało się w połowach wielorybów, jednak protesty międzynarodowych organizacji ekologicznych spowodowały, że decyzją władz od 1982 maleje znaczenie wielorybnictwa.

W przybrzeżnych wodach Morza Japońskiego rozpowszechniona jest hodowla ryb, ostryg, krewetek i wodorostów. Hoduje się ponadto perłopławy, co stawia kraj kwitnącej wiśni wśród potentatów dostarczających perły dla przemysłu jubilerskiego.

Japońska strefa połowowa wynosi 200 mil morskich. Połowami zajmują się głównie małe przedsiębiorstwa, a o znaczeniu morza dla gospodarki kraju świadczy liczba portów rybackich, która przekracza 3000.

Chlubą i symbolem japońskiej hodowli ryb w wodach śródlądowych jest pięknie ubarwiony karp koi.

[edytuj] Przemysł

Japonia jest wciąż drugą po Stanach Zjednoczonych potęgą przemysłową świata. Ten dział gospodarki wytwarza 40% dochodu narodowego brutto oraz zatrudnia 1/3 ludności zawodowo czynnej. Początki japońskiego przemysłu sięgają końca XIX stulecia, wówczas powstały zakłady przemysłu włókienniczego, wykorzystujące do produkcji miejscowy surowiec – jedwab. W latach dwudziestych XX w. rozpoczęły swą działalność pierwsze korporacje zwane zaibatsu, reprezentujące przemysł ciężki. Główne ośrodki przemysłowe przedwojennej Japonii zostały zniszczone w wyniku bombardowań pod koniec II wojny światowej.

Najważniejsza część produkcji przemysłowej koncentruje się w regionach Kanto (aglomeracja Tokio), Kansai (Osaka-Kioto-Kobe), południowej części Chūbu (prefektura Aichi i Nagoja) oraz północnej Kiusiu (Fukuoka-Kitakiusiu). Rozwój japońskiego przemysłu, podobnie jak rolnictwa czy budownictwa mieszkaniowego, utrudnia brak wolnej przestrzeni. W związku z tym, aby zwiększyć ilość nowych terenów pod inwestycje, niweluje się wzgórza, a uzyskanym materiałem skalnym zasypuje się płytkie zatoki morskie. Dzięki temu powstały nowe dzielnice portowo-przemysłowe w Kobe oraz nad Zatoką Tokijską.

W Japonii występują różnorodne, aczkolwiek niewielkie, rozproszone i trudne w eksploatacji złoża surowców mineralnych, takich jak węgiel kamienny, miedź, cyna, mangan, cynk, ołów czy piryt. Równie skromne są japońskie zasoby ropy naftowej, występujące przede wszystkim w północno-zachodniej części Honsiu, a których eksploatacja pokrywa jedynie 0,3% potrzeb krajowych. W związku z tym wszystkie paliwa energetyczne oraz rudy metali (głównie żelaza i boksyty) Japonia musi sprowadzać do tego stopnia, że 90% produkcji przemysłowej oparte jest na surowcach importowanych.

Kraj Wschodzącego Słońca należy do głównych producentów energii elektrycznej, a jego udział w produkcji wynosi 7,4%, co daje trzecie miejsce na świecie. Niemniej jednak wciąż notuje się deficyt energii. Ta wytwarzana z ropy naftowej jest podstawą bilansu energetycznego, w którym jej udział wynosi 52%; ze spalania węgla kamiennego pochodzi 20%, a z gazu ziemnego 10% wytwarzanej w Japonii energii. Udział energii jądrowej wynosi 10% i stale rośnie. Natomiast elektrownie wodne dostarczają zaledwie 8% wytwarzanej w kraju energii.

Japonia oprócz miedzi nie posiada wystarczających złóż metali, ale mimo to należy do głównych potentatów przemysłu metalurgicznego. Kraj skupia 11,7% światowej produkcji stali (2. miejsce na świecie), 6,2% aluminium (4. miejsce), 10,2% miedzi rafinowanej (3. miejsce), 6,9% ołowiu (6. miejsce) oraz zajmuje pierwsze miejsce w produkcji cynku. Hutnictwo stali oraz metali kolorowych skupione jest głównie w największych portach morskich Japonii: Jokohamie, Osace, Kobe, Kitakiusiu. Do największych przedsiębiorstw reprezentujących metalurgię należą Nippon Steel, Kobe Steel, JFE Holdings, Sumitomo Metal Industries czy Aichi Steel.

Podstawą japońskiego cudu gospodarczego z lat 60. i 70. XX w. był wymagający wysoko wykwalifikowanej kadry specjalistów, a także znacznego kapitału przemysł elektromaszynowy, wytwarzający obecnie prawie połowę wartości produkcji przemysłowej. Jego cechą charakterystyczną jest istnienie wielkich konglomeratów zwanych keiretsu, które wzorując się na przedwojennych zaibatsu, tworzą powiązane ze sobą finansowo i biznesowo przedsiębiorstwa różnych branż, także tych nie związanych z przemysłem przetwórczym. Wśród nich największe znaczenie mają Mitsubishi, Mitsui, Sumitomo, Fuji, Dai-Ichi Kangyo oraz Sanwa. Ponadto rozwój nowoczesnego przemysłu japońskiego wspierają tzw. technopolie – ośrodki skupiające placówki naukowo-badawcze i zakłady nowych technologii.

Japonia jest największym producentem i eksporterem samochodów osobowych, w produkcji których światowy sukces odniosły takie firmy jak Toyota, Nissan, Mitsubishi, Honda, Mazda, Suzuki czy Subaru. Równie silną pozycję mają motocykle wielkiej czwórki, w skład której wchodzą Kawasaki, Yamaha oraz Suzuki i Honda. Natomiast pozostały przemysł motoryzacyjny obejmujący produkcję autobusów i ciężarówek jest domeną firm Isuzu, Hino oraz Mitsubishi.

Zaawansowany i przeznaczony na rynek japoński tabor kolejowy, którego symbolem jest superszybki shinkansen, pochodzi głównie z zakładów Kawasaki, Mitsubishi, Nippon-Sharyo i Tokyu Car Corporation. Zdecydowanie słabszą pozycję zajmuje japoński przemysł lotniczy, którego liderami są FHI, Mitsubishi, Kawasaki oraz NAMC. Natomiast od lat Kraj Wschodzącego Słońca dominuje w produkcji statków, skupiając prawie 40% wodowanych rokrocznie jednostek. Przemysł okrętowy na czele z największą stocznią świata w Nagasaki jest reprezentowany przez IHI, Kawasaki, Mitsui oraz Mitsubishi. Z kolei do potentatów przemysłu maszynowego wytwarzającego m.in. maszyny budowlane, rolnicze należą firmy Komatsu, Kubota, Takeuchi czy wszechstronne Mitsubishi.

W latach 70. rozpoczął się dynamiczny rozwój przemysłu wysokiej technologii (elektronicznego i precyzyjnego) wytwarzającego urządzenia optyczne, sprzęt audiowizualny, komputery osobiste, maszyny biurowe oraz roboty. Kraj Kwitnącej Wiśni jest dzisiaj światowym potentatem w produkcji mikroprocesorów oraz innych układów scalonych, kalkulatorów, urządzeń cyfrowych, laserowych i telekomunikacyjnych, elektroniki użytkowej, sprzętu medycznego oraz instrumentów muzycznych. Najlepszym potwierdzeniem wysokiej pozycji Japonii w tej branży jest liczba powszechnie znanych marek, takich firm jak: Sony, Hitachi, Sharp, Nikon, Konica, Toshiba, Sanyo, Matsushita (Panasonic, JVC), Ricoh, Funai, Fujitsu, Minolta, NEC, Olympus, Casio, Citizen, Canon, Epson, Onkyo, Yamaha, Pentax, Kyocera, TDK, Kenwood a ostatnio także Honda (robotyka).

Podobnie jak inne wysoko rozwinięte państwa, Japonia posiada wszechstronnie rozwinięty przemysł chemiczny, przede wszystkim zaawansowaną technicznie chemię związków organicznych. Kraj Wschodzącego Słońca należy do czołowych producentów kwasu siarkowego, sody kaustycznej, tworzyw sztucznych, barwników syntetycznych, włókien sztucznych oraz kauczuku syntetycznego. Do największych koncernów tych branż należą: MCC, Sumitomo Chemical, Asahi Kasei, Mitsui Chemicals, Toray Industries, Shin-Etsu Chemical oraz Chisso.

Japonia, by funkcjonować jako kraj uprzemysłowiony, potrzebuje ogromnych ilości ropopochodnego paliwa. W związku z tym w głównych portach zlokalizowane są zakłady rafineryjne, przetwarzające importowane "czarne złoto". Japoński przemysł petrochemiczny jest domeną takich firm, jak: Nippon Oil, Inpex, JEC czy San-Ai Oil. Wraz z przodującym przemysłem samochodowym, kraj kwitnącej wiśni należy do głównych producentów opon, takich firm jak Bridgestone, SRI, Toyo czy Yokohama. Dobrze rozwinięty jest także przemysł środków czystości oraz farmaceutyczny reprezentowany przez: Takeda, Astellas Pharma, Eisai czy Sankyo.

Kraj Wschodzącego Słońca jest także drugim po USA wytwórcą papieru, skupiającym ok. 11% produkcji światowej. Do potentatów przemysłu celulozowego należą: Nippon Unipac, Oji Paper oraz Daio Paper.

Po za tym istotne znaczenie dla gospodarki kraju mają takie gałęzie przemysłu przetwórczego, jak: mineralny, spożywczy czy poligraficzny.

[edytuj] Handel zagraniczny

[edytuj] Turystyka

[edytuj] Komunikacja

[edytuj] Transport

Kraj wschodzącego słońca posiada doskonale utrzymaną, liczącą 1.177.278 km długości (2. miejsce po USA) sieć dróg kołowych, których gęstość jest największa na świecie i wynosi 312 km/100 km². Szybki rozwój motoryzacji przyczynił się do rozbudowy systemu autostrad, łączących wszystkie większe miasta, a których długość wynosi 6,114 km. Transport samochodowy odgrywa zasadniczą rolę w przewozach pasażerów oraz ładunków na teranie Japonii. Natomiast wynosząca 375 liczba samochodów osobowych przypadająca na 1000 mieszkańców jest stosunkowo niska w porównaniu z innymi krajami wysokorozwiniętymi.

Pierwsza japońska linia kolejowa łącząca Tokio z Jokohamą została uruchomiona w 1872. Na początku XX w. zelektryfikowano pierwsze linie w stołecznym węźle kolejowym, a przed wybuchem II wojny światowej oddano do użytku pierwsze odcinki metra w Tokio i Osace. Obecnie kraj kwitnącej wiśni posiada najnowocześniejszy oraz najbardziej wszechstronnie rozwinięty transport kolejowy na kuli ziemskiej, a długość linii kolejowych przekracza 23,000 km i wciąż rośnie. W żadnym innym kraju, koleją, metrem czy tramwajem nie podróżuje i dojeżdża do pracy tyle osób co w Japonii. Dumą Japończyków jest osiągający prędkość 300 km/h Shinkansen, którego pierwsza linia połączyła w 1964 Tokio z Osaką. Wynosząca obecnie 1850 km i nadal rozbudowywana sieć tej szybkiej kolei, poruszającej się po szerszych niźli pozostałe torach, jest w pełni zelektryfikowana i zautomatyzowana. Cztery największe wyspy archipelagu posiadają połączenia kolejowe, na których głównym przewoźnikiem jest grupa JR. Tokio, Jokohama, Osaka, Nagoja, Sapporo, Kobe, Kioto, Fukuoka, a także Sendai posiadają metro. Ponadto komunikację podmiejską uzupełniają inne systemy, takie jak napowietrzna kolej jednoszynowa oraz tramwaje.

Kraj kwitnącej wiśni posiada doskonale rozwinięty transport lotniczy, który z uwagi na wyspiarski charakter kraju, ma zasadnicze znaczenie w międzynarodowym ruchu pasażerskim. Po Stanach Zjednoczonych Japonia jest drugim krajem na świecie o największych przewozach ładunków i osób. Główne międzynarodowe porty lotnicze to: Międzynarodowy port lotniczy Narita obsługujący aglomerację Tokio, Kansai w Osace oraz Chūbu w Nagoi. Jednak największym japońskim oraz czwartym największym na świecie jest port lotniczy Haneda w Tokio, który swą wysoką pozycję utrzumuje pomimo tego, że obsługuje jedynie loty krajowe. Do głównych japońskich przewoźników lotniczych należą Japan Airlines (JAL) oraz All Nippon Airways (ANA), ponadto w przewozach krajowych istotne znaczenie odgrywają linie lotnicze Skymark Airlines czy Skynet Asia Airways.

Zobacz więcej w osobnych artykułach: Historia kolei w Japonii, Koleje japońskie.

[edytuj] Kultura

Japonia posiada bardzo bogatą kulturę, przekazywaną z pokolenia na pokolenie. Charakterystyczne dla tego kraju są takie czynności jak tworzenie origami, sztuka układania kwiatów ikebana, specyficznego formowania drzew bonsai, ceremonia picia herbaty (cha-no yu), tradycyjne gry: go i shōgi lub też narodowe sporty japońskie.

[edytuj] Sztuka

Kultura Japonii przez wieki wyewoluowała z oryginalnej kultury Jomon do dzisiejszej, hybrydowej, łączącej wpływy z Azji, Europy i Ameryki.

Historycznie, największy wpływ na rozwój japońskiej kultury, od około 300 r. p.n.e. (okres Yayoi) miały Chiny i Korea. Dzięki temu wprowadzono do Japonii m.in. etykietę wzorowaną na chińskiej, pismo chińskie oraz buddyzm. Japończycy rozwinęli także własny wkład w kulturę: w sztuce (ikebana, origami, ukiyo-e), rzemiośle (lalki, lakiernictwo, garncarstwo), przedstawieniach (bunraku, taniec, kabuki, nō, rakugo), tradycjach (gry, onsen, japońska ceremonia picia herbaty, architektura, ogrody, miecze) oraz kuchni.

Muzyka współczesna:

• Ayumi Hamasaki
• Antic Cafe
• B'z
• Boøwy
• Dir en grey
• Gackt
• Glay
• Hikaru Utada
• Hyde
• Kyosuke Himuro
• Miyavi
• Noriko Sakai
• Puffy AmiYumi
• Rats & Star
• Tomoyasu Hotei
• YUI
• X Japan

Specyficzne japońskie dziedziny sztuki:

• anime
• bonsai
• manga
• ukiyo-e

[edytuj] Literatura

Zobacz więcej w osobnym artykule: Literatura japońska.

[edytuj] Rzemiosło

• ceramika japońska
• laka
• płatnerstwo: katana

[edytuj] Sporty japońskie

• aikido (aikidō)
• judo (jūdō)
• karate
• kendo (kendō)
• kyūdō
• sumo (sumō)
• ninjitsu/ninjutsu (nindzitsu/nindziutsu)

[edytuj] Edukacja

Obowiązkowa edukacja obejmuje szkołę podstawową oraz gimnazjum, które trwają łącznie 9 lat (od 6. do 15. roku życia). Prawie wszystkie dzieci kontynuują naukę w trzyletnich szkołach średnich, a 67,5% absolwentów tych szkół rozpoczyna naukę na uniwersytetach, prywatnych kolegiach lub innych szkołach wyższych.

[edytuj] Bibliografia

• Frederic Louis Życie codzienne w Japonii w epoce samurajów
• Frederic Louis Życie codzienne w Japonii u progu nowoczesności: 1868-1912
• Tubielewicz Jolanta Historia Japonii
• Wolanowski Lucjan Zwierciadło bogini. Reporter w kraju tranzystorów i gejsz
• Rajmund Mydel "Japonia" (jest to opracowanie geografii kraju)
• Zofia Albertowa "O sztuce Japonii"
• Krzysztof Karolczak "System konstytucyjny Japonii"
• Krzysztof Karolczak "Kokkai – parlament Japonii" Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999.
• Leszek Leszczyński "Japonia kontynuacje i negacje" Wyd. Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej, Lublin 1994.
• Stefan Wilanowski "Japonia – społeczeństwo, ekonomia, polityka" Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1974.

[edytuj] Zobacz też

• Biwa
• battodo
• budo
• bushidō
• cesarze Japonii
• daruma
• Hinamatsuri
• iaido
• japońskie regalia cesarskie
• jodo
• kami
• karōshi
• Mikado
• naginata-do
• Shakai Taishutō

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Japonia.org.pl – historia, sztuka i kultura Japonii
• japonia-info.com – wortal japonistyczny
• Japonia – Konnichiwa