Greckokatolicka parafia w Birczy
Z Wikipedii
Greckokatolicka parafia w Birczy.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Birczańska parafia greckokatolicka powstała przypuszczalnie w roku 1692 (w tym roku do Unii przystąpiła prawosławna diecezja przemyska). Powstała ona z wcześniej istniejącej w Birczy parafii prawosławnej. Działalność parafii zakończyła się w 1947 (po zakończeniu Akcji Wisła), wraz z wysiedleniem ostatnich osób wyznania greckokatolickiego.
[edytuj] Organizacja
Greckokatolicka parafia w Birczy należała do dekanatu birczańskiego.
Oprócz birczańskiej cerkwi, do parafii należały filialne cerkwie w Kotowie, Rudawce, Starej Birczy i Woli Korzenieckiej. Oprócz tych miejscowości, parafia w Birczy obsługiwała miejscowości, gdzie nie było cerkwi - Korzeniec, Boguszówkę i Nową Wieś.
[edytuj] Księża
[edytuj] Proboszczowie
- Iwan Nazarewycz do 1828
- Dmytro Garbera 1828-1844+
- Samujił Wysłockyj 1844-1848 (administrator parafii)
- Atanasij Kunjewycz 1844-1848 (administrator parafii)
- Samujił Wysłockyj 1848-1887+
- Ihnatij Hwozdowycz 1887-1920+
- Iwan Łebedowycz 1921-1922 (administrator parafii)
- Iwan Łebedowycz 1922-1944
[edytuj] Wikariusze parafialni
- Samujił Wysłockyj 1842-1844
- Karło Fedorowycz 1885-1886
- Jakiw Kosonockyj 1886-1887
- Antin Sawczyn 1905-1908
- Pawło Kopko 1910-1913
- Wasyl Cichowlas 1913-1918
[edytuj] Cerkwie
[edytuj] Cerkiew parafialna w Birczy (stara)
Cerkiew parafialna pod wezwaniem Soboru Najświętszej Marii Panny została zbudowana w 1729. Była to cerkiew drewniana, zbudowana w miejscu jeszcze starszej cerkwi prawosławnej.
Cerkiew ta była zbudowana na pogórku, na zapleczu zachodniej strony Rynku w Birczy. Otoczona była cmentarzem, działającym do początków XIX wieku.
Została rozebrana po II wojnie światowej, przypuszczalnie w latach 1945-1948. Jeszcze w latach 50 znajdowało się tam kilkanaście kamiennych nagrobków, obecnie nie pozostał ani jeden.
[edytuj] Cerkiew parafialna w Birczy (nowa)
Przed I wojną światową przygotowywano się do budowy nowej cerkwi, zgromadzono już nawet połowę funduszy, i zgromadzono część materiałów budowlanych. Jednak w czasie wojny pieniądze straciły całkowicie na wartości, a materiały budowlane zarekwirowano na naprawę dróg. Brakowało też odpowiedniej działki pod budowę, bo teren wokół starej cerkwi był za mały. Jedynym terenem, jakim dysponowała parafia, było bagniste starorzecze Stupnicy koło mostu.
Projekt cerkwi wykonał inż. Jewhen Nahirnyj ze Lwowa.
Budowę rozpoczęto w 1924, osłaniając teren od strony rzeki żelbetonową ścianą, a następnie wylewając fundamenty wysokości 5-7 m. Po ukończeniu fundamentów zostały on poświęcone przez biskupa Jozafata Kocyłowskiego 21 września 1925. Budowa cerkwi trwała do wiosny 1939, kiedy to "Kooperatywa Inżynierskich Robit" ze Lwowa wykonała blaszany dach łącznie z zamontowaniem cerkiewnej bani. Cerkiew wybudowana została w stylu bizantyjskim, jej długość i szerokość wynosiła 32 m, natomiast wysokość - 36 m. Łączny koszt budowy wyniósł 150 000 zł.
Po zajęciu gminy przez ZSRR dziekan Łebedowycz przeniósł wyposażenie ze starej do nowej cerkwi i rozpoczął w niej odprawianie mszy, aby uniknąć przeznaczenia cerkwi na magazyn. Msze odbywały się tam do końca okupacji niemieckiej w 1944.
Po wojnie cerkiew przeznaczono na magazyn drewna, który funkcjonował tam do początku lat 60. Następnie zdjęto z cerkwi dach, aby przyśpieszyć jej niszczenie. Ponieważ nie zdało się to na wiele, w 1969 wezwano saperów i wysadzono cerkiew w powietrze. Jej gruzy pozostawały na cerkwisku do końca lat 70. W połowie lat 80 na cerkwisku zorganizowano plac targowy.
[edytuj] Cerkiew filialna w Starej Birczy
Drewniana cerkiew pod wezwaniem św. Sawy została zbudowana w 1797. Została zniszczona przypuszczalnie po wojnie. Ocalał ogrodzony cmentarz greckokatolicki znajdujący się przy cerkwi (widocznych jest jeszcze kilka nagrobków).
[edytuj] Cerkiew filialna w Woli Korzenieckiej
Drewniana cerkiew pod wezwaniem św. Sawy została zbudowana w 1811. Została zburzona po wojnie.
[edytuj] Cerkiew filialna w Kotowie
Drewniana cerkiew pod wezwaniem św. Anny była zbudowana w roku 1925, w miejscu starszej drewnianej cerkwi. Po wojnie nie użytkowana, obecnie w stanie ruiny.
[edytuj] Cerkiew filialna w Rudawce
Drewniana cerkiew pod wezwaniem św.Sawy została zbudowana w roku 1796. Po wojnie została przejęta przez rzymskich katolików, jest użytkowana jako kościół filialny parafii rzymskokatolickiej w Birczy.
