Ironia sokratyczna
Z Wikipedii
Przypisywany Sokratesowi sposób prowadzenia dialogu, a zarazem docierania do prawdy. Metoda sokratyczna została utrwalona we wczesnych dialogach Platona (tzw. dialogi sokratyczne), m.in. Lachesie, Charmidesie, Gorgiaszu.
Sokrates wciela się w postać łaknącego wiedzy prostaczka (eironeia, postawa “udawanej skromności”), który od swojego rozmówcy (alazoneia, postawa “chełpliwej próżności”) pozornie oczekuje pouczenia i pomocy w poszukiwaniu prawdy.
Rozmowa przebiega w dwóch etapach:
- w pierwszym, tzw. elenktycznym (gr. elenktikos - zbijający), Sokrates udaje podziw dla wiedzy swojego rozmówcy, czym usypia jego czujność. Pozornie niewinne pytania sprawiają, że rozmówca zaczyna błądzić, przeczyć samemu sobie i popadać w absurd. Wreszcie, odrzuca pierwotne poglądy, uświadamia sobie własną próżność i ignorancję.
- w drugim, tzw. maieutycznym (gr. maieutikos – położniczy) – jeżeli rozmowa nie została wcześniej przerwana – Sokrates pomaga rozmówcy, niczym “duchowa położna”, dotrzeć do prawdy. Zdaniem Sokratesa, każdy człowiek skrywa w sobie wiedzę prawdziwą, nawet nie zdając sobie z tego sprawy.
Metoda “zbijania” ściągnęła na Sokratesa oskarżenia o deprawację, sianie zwątpienia i mącenia w głowach.
Zobacz też: Sokrates
