Karl von Zedlitz
Z Wikipedii
Karl Abraham Freiherr von Zedlitz (ur. 4 stycznia 1731 koło miejscowości Landeshut na Śląsku, zm. 18 marca 1793) - pruski minister sprawiedliwości oraz minister do spraw kościoła i szkół za rządów Fryderyka Wielkiego.
Ukończył Szkołę Rycerską w Barnednburgu, następnie został członkiem najwyższego trybunału w Berlinie. W roku 1770 został ministrem sprawiedliwości, a w rok później ministrem do spraw Kościoła i szkolnictwa. Zasłynął jako autor i krzewiciel idei i koncepcji rozwoju pruskiego szkolnictwa, szczególnie średniego.
Był zwolennikiem filozofii Kanta, której założenia wprowadzał już w szkołach wiejskich, a także troszczył się, aby była ona obecna na wydziale prawa w pruskiej uczelni wyższej. To on również wprowadził w roku 1788 maturę jako egzamin dla absolwentów szkół średnich, którego zdanie wprowadzało w krąg elity państwowej i pozwalało na podjęcie dalszych studiów bądź pracy(głównie w administracji). W szkołach wprowadzał nowy, ulepszony typ nauczania i lepsze metodycznie podręczniki, zgodnie z założeniami Fryderyka Wielkiego. Król pragnął bowiem zerwania z mechanicznym i bezmyślnym wkuwaniem w szkołach niepotrzebnych i zbędnych informacji na rzecz kształcenia umiejętności myślenia i kształtowania własnego charakteru. Von Zedlitz, wypełniając królewskie wskazania przyczynił się ostatecznie do przestawienia pruskiej oświaty na nowe, neohumanistyczne i oświeceniowe tory. Dokonał istotnego przełomu wprowadzając zaledwie w ciągu dwóch dekad średnie szkolnictwo Prus w europejski krąg elit.
U jego boku znalazła się grupa postępowych pedagogów jak np. Gedike, Biester, Meieretto, którzy mieli kontynuować dzieło rozwoju oświaty na przełomie XVIII i XIX wieku. Von Zedlitzowi nie udało się jednak stworzenie centralnego urzędu do spraw szkolnych, osobnego ministerstwa, odpowiednika polskiej Komisja Edukacji Narodowej, co było poważnym mankamentem pruskiego szkolnictwa. Rozwój szkół bowiem, dotacje i postęp zedlitowskiej reformy zależał od lokalnych władz, ich nastawienia i możlwiości finansowych, przez co między poszczególnymi gimnazjami czy szkołami wiejskimi istniały duże dysproporcje. Dodatkowym problem był brak odpowiednich kadr nauczycielskich.
W tzw. "sprawie młynarza Arnolda", odważnie bronił przed aresztowaniem przez Fryderyka(bezskutecznie jednak) 6 sędziów berlińskiego sądu kamerlanego, którzy to przyznali słuszną rację oskarżonemu przez młynarza szlachcicowi.
Był jednym z najwybitniejszych pruskich ministrów czasów fryderycjańskich, bliski w poglądach i usposobieniu Fryderykowi Wielkiemu, posiadający przy tym własne zdanie i zdolność do samodzielnych, niezależnych od króla inicjatyw.
[edytuj] Bibliografia
- Stanisław Salmonowicz: "Fryderyk II", Wrocław 1985
