Kolej szprotawska
Z Wikipedii
Kolej szprotawska ("Kleinbahn Grunberg-Sprottau") - niepaństwowa linia kolejowa wytyczona pomiędzy dwoma przemysłowymi miastami Dolnego Śląska - Zieloną Górą i Szprotawą. Obecnie (od lat 40. XX w.) nie funkcjonuje.
Spis treści |
[edytuj] Podstawy działalności
Pomysł uruchomienia połączenia kolejowego powstał w 1908 roku. Wynikał z potrzeb transportu materiałów przemysłowych i płodów rolnych, umożliwiał też dogodną podróż drobnym handlarzom i lokalnym turystom (linia otrzymała również przydomek "kolejki jagodowej"). Inwestorem została spółka akcyjna, w której udziały miał kapitał prywatny (m.in. właściciele zielonogórskich fabryk) oraz - w pewnym stopniu - organy samorządowe i państwowe. Na początku działalności kolej posiadała cztery parowozy, wagony produkowano w miejscowej fabryce Beuchelta (obecnie Zastal). Zatrudnienie wynosiło mniej niż 70 osób.
[edytuj] Trasa
Uruchomienie kolei nastąpiło 30 września 1911 roku; jej budowa, rozpoczęta w lipcu 1910 trwała niewiele ponad rok. Długość trasy wynosiła blisko 51 km. Trasa kolejki wiodła przez wsie położone na południe od Zielonej Góry: Jędrzychów (obecnie - dzielnica Z.Góry), Ochlę, Jarognewice, Radwanów, Broniszów, Dębiczkę, Wichów, Chotków, Stypułów, Siecieborzyce, Witków, Kartowice. Czas przejazdu, zależnie od składu i ew. przestojów (kolejka dostosowywała się do indywidualnych zamówień a nierzadko - próśb klientów) wahał się w granicach 2,5 - 3 godz.
[edytuj] Infrastruktura na terenie Zielonej Góry
Na terenie Zielonej Góry, gdzie mieściła się też siedziba spółki, kolej posiadała dwa dworce kolejowe, praktycznie niezależne od kolei państwowej. Wybudowano też 3 wiadukty. Dwa z nich - nadziemne (na ul. Kożuchowskiej i ul. Nowej) - rozebrane w 2003 roku; jeden - "podziemny" (rozbudowany w latach 70. XXw.) - istnieje do dziś w sztucznej dolinie pod ul. Łużycką. Linia kolei na terenie miasta była po wojnie utrzymywana (zbudowano nawet nowy wiadukt nad ul. Wojska Polskiego) i służyła do transportu produktów z miejscowych fabryk w kierunku dworca PKP. Funkcjonowała do lat 90.
Istnieją niejasności dotyczące statusu, funkcji a nawet - precyzyjnej lokalizacji początkowego dworca kolejki na terenie miasta. Dworzec Szprotawski (Sprottauer Bahnhof lub Grunberg Hatzfeldstrasse) mieścił się - jak wykazują mapy - w bezpośrednim sąsiedztwie dworca głównego kolei państwowej jednak nie był prezentowany w dostępnych do dziś materiałach ikonograficznych. Powszechnie znany jest drugi dworzec, w południowo-zachodniej części miasta, Zielona Góra-Górne Miasto (Grunberg-Oberstadt), który - z przyczyn ekonomicznych - pełnił funkcję dworca początkowego od roku 1935. Obecnie ten budynek dworca (w okolicy ul. Ogrodowej) pełni funkcje mieszkalne zaś okoliczna infrastruktura kolejowa została usunięta w związku z m.in. budową supermarketu.
[edytuj] Zakończenie działalności
Najlepszą koniunkturę gospodarczą miała kolej szprotawska przez pierwsze lata swej działalności (ponad 300 pasażerów dziennie). Umożliwiała też transport żołnierzy i materiałów wojskowych na potrzeby dwóch wojen światowych. Jednak już na początku lat 30. XX w. odnotowano, iż jej malejąca dotychczas dochodowość zaczyna przynosić straty. Po 1935 jej funkcjonowanie zostało drastycznie zredukowane (w roku 1938 odnotowuje się ok. 25 pasażerów dziennie). Po II wojnie światowej przysłużyła się jeszcze kilku mniej lub bardziej regularnym transportom, głównie przemysłowym i wojskowym jednak nie została już objęta rozkładem jazdy PKP, do których została wcielona. W latach 50. dokonano rozbiórki linii, pozostawiając jedynie większość trasy na terenie miasta.
