Labry (heraldyka)
Z Wikipedii
Labry - niem. labwerk (ornament roślinny), łac. lista, lusca, fascia - części zewnętrzne tarczy herbowej, mające kształt wielkich liści wyszczerbionych, wyrastających z boków hełmu, zwykle symetrycznie po obu stronach, często obejmujące jako ornament również całą tarczę herbową.
Mają one być symbolem płaszcza, albo peleryny, w których występowano na paradach turniejowych ([za:] S. Orgelbrand, "Encyklopedia powszechna"). Jednakże Alfred Znamierowski ("Insygnia, symbole i herby polskie, 2003) pisze, że symbolizują one chusty, którymi rycerz przykrywał hełm, by chronić go przed przegrzaniem. Najprawdopodobniej obie teorie są słuszne, bowiem chusty przykrywające hełm niekiedy rozrastały się do rozmiarów peleryny, tracąc swe pierwotne użytkowe znaczenie. Pochodzenie i ewolucję labrów pokazują dawne wizerunki herbów. Najwcześniejsze labry, stosowane przy hełmach garnczkowych mają postać zwykłej chusty, krótkiej pelerynki, z czasem z ozdobnie wycinanym brzegiem. Labry z XIV w.mają zwykle postać prostych wstęg, które w trakcie dalszej ewolucji stylistycznej przybierały coraz bardziej skomplikowany kształt, dochodząc w XV w. do znanej obecnie formy, zbliżonej do liści akantu. Najbogatsze i najbardziej wyrafinowane stylistycznie labry powstawały w późnym renesansie i na początku baroku. Niektóre style jak klasycyzm minimalizowały użycie labrów, często z nich wręcz rezygnując.
Labry nie są nieodzownym elementem herbu, zgodnie z celem i intencją artysty mogą być pomijane, powinny jedna być zawsze stosowane przy pełnych przedstawieniach heraldycznych. W niektórych krajach zauważa się częstsze pomijanie labrów, lub ich minimalizowanie - n.p. w Hiszpanii, Portugalii czy Francji. Jedynie heraldyka napoleońska nadała labrom, zresztą specyficznie stylizowanym, specjalne znaczenie, przydzielając odpowiednim godnościom, odpowiednio bogate rozczłonkowanie labrów. Przywiązanie do stosowania labrów zauważa się głównie w krajach północnej i środkowej Europy.
Kształt labrów powinien być zgodny ze stylem reszty elementów herbu, zwłaszcza tarczy i hełmu. Zasadniczą reguła heraldyczną dotyczącą labrów jest ich kolorystyka, zgodna z głównymi barwami herbu, przy czym zwykle kolor metaliczny lub futro są stosowane jako podbicie labrów. W przypadku herbów złożonych , stosuje się różne kolory labrów po obu stronach tarczy. Sporadycznie spotyka się przedstawienia herbów z labrami ale bez hełmów. Zwykle takie przedstawienia mają charakter notatek heraldycznych, sporządzanych w trakcie lustracji przez heroldów. Stosowane to było również przez heraldykę napoleońską
W heraldyce polskiej labry występują już od XIV w., stylistycznie zwykle zbliżone były do stylu heraldyki niemieckiej, choć bywały często wręcz pomijane.
 wczesna postać labrów - pocz.XIVw. |
 labry w XV w. |
 labry w pocz. XVI w. |
 labry w końcu XVI w. |
| Heraldyka | ||
 |
Herby: szlachecki • mieszczański • państwowy • miejski • korporacji |
|
