Linia Jirečka

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Linia Jirečka.

Linia Jirečka jest umowną linią przeprowadzoną przez tereny starożytnych Bałkanów, która dzieli półwysep na strefy wpływów łaciny (na północy) i greki (na południu), w okresie do IV wieku n.e. Wiedzie ona mniej więcej od miasta Laç w dzisiejszej Albanii do Sofii w Bułgarii, a potem przez Starą Płaninę aż do Morza Czarnego.

Umiejscowienie linii oparte jest na znaleziskach archeologicznych: większość inskrypcji odnalezionych na północy zapisanych było po łacinie, podczas gdy te odnalezione na południu - w grece.

Ustalenie linii było ważne ze względu na potrzebę ustalenia terenów, na których mogły ukształtować jako narody Rumuni oraz Arumuni. Arumuni, romańskojęzyczny naród Bałkanów (w Rumunii uważani są za rumuńską grupę etniczną) zamieszkują także obszary na południe od linii Jirečka, co daje podstawę do przypuszczeń, iż w związku z tym najpewniej przywędrowali z północy, czyli z obszarów, gdzie w starożytności dominowała łacina. W istocie teza ta jest uważana za kontrowersyjną, ponieważ dotychczas nie udało się przekonująco odpowiedzieć na wszystkie wątpliwości, związane z etnogenezą Rumunów i Arumunów. Przypuszczenia zaś, związane z pochodzeniem obydwu tych narodów, tj. czy na terenach dziś przez nie zajmowanych są one autochtoniczne czy też napływowe, wciąż jeszcze nie zostały jednoznacznie zweryfikowane. Zbyt bowiem dużo jest wątpliwości, by móc stwierdzić to w sposób jednoznaczny.

Twórcą linii jako teoretycznego konstruktu był czeski historyk Konstantin Jireček, który w 1911 roku opisał historię ludów słowiańskich.

[edytuj] Krytyka

Kwestia istnienia linii Jirečka była z kilku względów mocno krytykowana:

1. Po pierwsze nie jest prawdą, że na północ od Rodopów nie ma śladów greckich, wprost przeciwnie, wzdłuż Dunaju miał miejsce eksport kultury i dóbr materialnych ze świata hellenskiego, były również kolonie greckie.

2. Po drugie struktura etniczna nie zawsze koreluje z językiem dominującym w warstwach historycznych; np. na terenie obecnej Polski pierwsze ślady j. słowiańskiego pochodzą na dobrą sprawę dopiero z wieków XII.

3. Po trzecie zasięgi języków (i nacji) są dynamiczne i próby formalizacji z definicji obciążone są trudnym do określenia błędem.

4. Łacina w "Barbaricum" była w powszechnym użyciu wśród elit, natomiast niekoniecznie wśród obywateli, podobnie zresztą jak np. w średniowiecznej Polsce.

5. W teorii tej mówi się o granicy w wieku IV n.e., kiedy to nie ma mowy nie tylko o narodzie/etnosie rumuńskim ale i nawet wołoskim (sensu: arumuńskim).

6. Zasadniczo teoria ta powstała jako wsparcie teorii Dako-rumuńskiej (dotyczącej etnogenezy Rumunów), która to również poddawana jest krytyce.