Pancerniki typu Queen Elizabeth

Z Wikipedii

Pancerniki typu Queen Elizabeth
"Barnham" i "Malaya" w czasie ćwiczeń około 1920 roku
Typ	Queen Elizabeth
Producent	Wielka Brytania
Użytkownik	Wielka Brytania (5)

Pancerniki typu Queen Elizabeth to rodzina pięciu okrętów określanych jako pierwszy typ superdredontów. Okręt główny został nazwany od Elżbiety I. Te majestatycznie wyglądające pancerniki w porównaniu do swoich poprzedników (pancerników typu Iron Duke) miały większą siłę ognia, lepszy pancerz i wyższą prędkość. Także w porównaniu z okrętami niemieckimi (typem König) były lepszymi okrętami. Jedynie typ Bayern miał porównywalne parametry - ale ze względu na kotły opalane węglem, a nie ropą, były one o 2 węzły wolniejsze. Pancerniki typu Queen Elizabeth są uważane także za pierwsze okręty określane jako szybkie pancerniki. Okręty te jako pierwsze pancerniki na świecie były uzbrojone w działa kalibru 381 mm (15 cali) o długości luf 42 kalibry. Zostały opisane w przeglądzie Jane's Fighting Ships z roku 1919 jako najlepszy typ okrętów liniowych jaki w tych czasach został zbudowany (ang. "the finest class of Capital Ships yet turned out"). Pancerniki typu Queen Elizabeth są opisywane jako konstrukcja dorównująca przełomowością HMS "Dreadnought", ponieważ rozwiązania użyte przy ich budowie zostały użyte podczas projektowania kolejnych typów pancerników.

[edytuj] I wojna światowa

Okręty tego typu dzielnie walczyły w czasie I wojnie światowej. 4 okręty sformowały 5 Dywizjon Bitewny (ang. 5th Battle Squadron), dowodzony przez admirała Hugh Evan-Thomasa. W jego składzie brały udział w bitwie jutlandzkiej. Tam walczyły w niemiecką 1 Grupą Zwiadowczą (ang. 1st Scouting Group) dowodzoną przez Franza von Hippera. W czasie walki "strzelały ze znakomitą szybkością i celnością" (według Reinharda Scheera). Zatopiły krążownik liniowy SMS "Lützow" i silnie uszkodziły "Seydlitz" i kilka innych niemieckich okrętów. Trzy okręty typu Queen Elizabeth otrzymały trafienia pociskami artyleryjskimi w czasie starcia, ale wszystkie wróciły do domu, choć "Warspite" został ciężko uszkodzony 15 pociskami.

[edytuj] Dwudziestolecie międzywojenne

Pomiędzy wojnami okręty przeszły znaczące ulepszenia (czasem określane jako budowanie nowego okrętu w starym kadłubie). Zmiany dotyczyły: nowej maszynowni, bardziej wydajnych kotłów, pogrubienia pancerza pokładowego, pancerza przeciwtorpedowego, nowych nadbudówek, kominów, nowej artylerii pomocniczej i przeciwlotniczej oraz wiele innych przeróbek.

[edytuj] II wojna światowa

W II wojnie światowej okręty wzięły także dzielny udział, choć ze względu na swój wiek (ok. 23 lata) i zmniejszającej się roli pancerników w stosunku do lotnictwa, był to udział innego rodzaju niż w I wojnie światowej. Pancerniki typu Queen Elizabeth nie mogły walczyć na równych warunkach z nowoczesnymi pancernikami, takimi jak "Bismarck". Pancerniki nie miały także wystarczającego pancerza przeciwtorpedowego - torpedy z II wojny światowej były lepsze niż te z I wojny. Z tego powodu w listopadzie 1941 "Barham", po storpedowaniu przez U-boota, zatonął w ciągu 5 minut wraz z ponad 800 członkami załogi. Z drugiej strony okręty były bardzo prężne: "Warspite" przeżył trafienie niemiecką bombą szybującą - bomba tego samego typu zatopiła włoski nowoczesny pancernik. Z kolei "Queen Elizabeth" i "Valiant" zostały podniesione z dna i wróciły do służby po zatopieniu w płytkiej wodzie przez włoskich nurków w porcie aleksandryjskim w 1941.

[edytuj] Okręty tego typu

• "Barham" otrzymał 5 trafień i wystrzelił 337 pocisków w czasie bitwy jutlandzkiej. W II wojnie światowej uczestniczyło w bitwie pod Matapan. 25 listopada 1941 otrzymał 3 trafienia torpedami wystrzelonymi przez U-331 i zatonął po eksplozji.

HMS "Barham" eksploduje po wybuchu magazynów amunicji do dział kalibru 381 mm 25 listopada 1941.

• "Malaya" otrzymał 8 trafień w bitwie jutlandzkiej, ale odniósł małe uszkodzenia. W II wojnie światowej eskortował konwoje i został uszkodzony torpedą wystrzeloną przez U-106 w 1941.
• "Queen Elizabeth" nie uczestniczył w bitwie jutlandzkiej, ale wziął udział w kampanii dardanelskiej w I wojnie światowej. W II wojnie światowej został zaminowany i zatopiony przez włoskich nurków w porcie aleksandryjskim w 1941. Został następnie podniesiony z dna, naprawiony i służył na Dalekim Wschodzie do 1945 roku.
• "Valiant" szczęśliwie nie otrzymał trafień w bitwie jutlandzkiej. W czasie II wojny światowej wziął udział w zniszczeniu francuskiej floty w Mers-el-Kebir. Później, podobnie jak "Queen Elizabeth", został zaminowany i zatopiony w porcie aleksandryjskim w 1941. Został podniesiony z dna, naprawiony i służył na Dalekim Wschodzie do 1944.
• "Warspite" to najprawdopodobniej okręt mający najbardziej zaszczytną karierę w Royal Navy w XX wieku. W czasie bitwy jutlandzkiej został ciężko uszkodzony. W II wojnie światowej wziął udział w wielu bitwach, w tym w bitwie o Narwik, koło przylądka Matapan, o Kretę i o Salerno. W tej ostatniej został trafiony przez bombę szybującą Fritz X. Nigdy już nie został do końca naprawiony i stał się okrętem wsparcia ogniowego, ostrzeliwującym wybrzeże. Brał udział w lądowaniu w Normandii i w późniejszych operacjach w innych częściach wybrzeża Francji.

[edytuj] Dane techniczne

• Wyporność
  • standardowa 27,500 ton
  • pełna 33,000 ton
• Długość 197 m (645 ft 9 in)
• Szerokość 27,6 m (90 ft 6 in)
• Zanurzenie 9,2 m (30 ft 2 in)
• Napęd - turbiny parowe, 24 kotły, 4 wały, moc 75 000 koni parowych
• Zapas ropy: 3400 ton
• Szybkość 24 węzły (44 km/h)
• Zasięg 5 000 mil morskich przy prędkości 12 węzłów
• Załoga 950–1300 oficerów i marynarzy
• Uzbrojenie (po zbudowaniu)
• Artyleria główna - 8 dział kalibru 381 mm układ 4xII)
• Artyleria pomocnicza
  • 12 pojedynczych dział Mk XII kalibru 152 mm
  • 2 pojedyncze działa przeciwlotnicze kalibru 76 mm
  • 3 pojedyncze działa salutacyjne kalibru 47 mm (3 funtowe)
• 4 wyrzutnie torped kalibru 533 mm

[edytuj] Bibliografia

• DK Brown “The Grand Fleet: Warship Design and Development 1906-1922”. Caxton Editions 2003. ISBN 1-84067-531-4
• Winston S Churchill “The World Crisis, 1911-1918”. Free Press 2005. ISBN 0-7432-8343-0
• Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1906-1921 (Conway Maritime Press, 1985) ISBN 0-85177-245-5
• NJM Campbell Jutland: An Analysis of the Fighting (Conway Maritime Press, 1986) ISBN 0-85177-379-6