Pręcik (medycyna)
Z Wikipedii
Pręciki - światłoczułe receptory siatkówki oka. Odpowiadają za postrzeganie kształtów i ruchu.
Pręciki umożliwiają czarno-białe widzenie przy słabym oświetleniu. Jest to widzenie skotopowe. (Porównaj: widzenie fotopowe). Na siatkówce każdego oka znajduje się około 100 milionów pręcików, głównie na jej obrzeżach. Nie umożliwiają one jednak uzyskania tak dokładnych obrazów jak w przypadku czopków
Pręcik jest około 100 razy bardziej czuły na światło niż czopek i może zareagować nawet na pojedynczy foton. Sygnały z wielu pręcików są zbierane i wzmacniane w pojedynczych interneuronach, co powoduje mniejszą rozdzielczość widzianego obrazu. Drugim z efektów jest duża czułość w wykrywaniu poruszających się obiektów, co umożliwia tzw. "zauważanie kątem oka".
Eksperymenty przeprowadzane min. przez George Walda pokazały że pręciki są bardziej czułe na niebieskie światło niż na czerwone, co powoduje w ciemności tzw. zjawisko Purkiniego.
Spis treści |
[edytuj] Reakcja na światło
Aktywacja komórki fotoreceptorowej polega na hiperpolaryzacji jej błony komórkowej. Bez stymulacji, czopki i pręciki spontanicznie depolaryzują się i uwalniają neurotransmiter (którym jest kwas glutaminowy). Depolaryzacja zachodzi ponieważ w ciemności komórki te uzyskują stosunkowo wysokie stężenie cGMP, które otwiera kanały jonowe. Dodatnie ładunki przedostające się do komórki, zmniejszając gradient elektrochemiczny i powodując uwolnienie neurotransmitera.
Padające światło jest absorbowane przez pigment rodopsynę, której cząsteczka zmienia w wyniku tego kształt. W zmienionym kształcie rodopsyna aktywuje regulatorowe białka które przekształcają cGMP w 5'-GMP, umożliwiając zamknięcie się kanałów jonowych. Ponieważ jedna cząsteczka rodopsyny może aktywować setki cząsteczek białek, a te mogą przekształcić formę tysięcy cGMP, odpowiedź nawet na jeden foton może być bardzo silna.
[edytuj] Porównanie własności czopków i pręcików
| Pręciki | Czopki |
|---|---|
| Widzenie nocne | Widzenie dzienne |
| Około 100 milionów | Około 6 milionów |
| Chromoproteida/pigment: rodopsyna | Chromoproteida/pigment: jodopsyna |
| Bardzo duża czułość; Czułość na światło rozproszone | Niewielka czułość; Czułość tylko na światło bezpośrednie |
| Ich brak powoduje kurzą ślepotę | Ich brak powoduje ślepotę |
| Mała ostrość | Wysoka ostrość; lepsza rozdzielczość |
| Wolna reakcja na światło | Szybka reakcja na światło |
| Posiadają więcej pigmentu niż czopki, dlatego wykrywają słabsze światło | Posiadają mniej pigmentu niż pręciki, dlatego potrzebują więcej światła do otrzymania obrazów |
| Jeden typ światłoczułego barwnika | Trzy typy światłoczułego barwnika (u ludzi) |
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Literatura
Kandel E.R., Schwartz, J.H., Jessell, T.M. (2000). Principles of Neural Science, 4th ed., pp.507-513. McGraw-Hill, New York
