Rodzaj czynności
Z Wikipedii
Rodzaj czynności - jedna z kategorii czasownika, wyrażająca sposób przebiegania czynności albo trwania stanu, realizowana, w zależności od języka za pomocą różnego rodzaju środków (afiksów, zmiany tematu, konstrukcji idiomatycznych bądź formy opisowej).
Do najczęściej spotykanych rodzajów czynności należą:
- ingresywne, wyrażające rozpoczęcie danej czynności, na przykład łac senesco, dosł. zaczynam być stary
- efektywne, mówiące o fakcie zakończenia czynności, w języku polskim w dużym stopniu pokrywające się aspektem dokonanym, (który skądinąd bywa uważany za jeden z rodzajów czynności) na przykład: doprowadziłem, doczytałem, ale z naciskiem położonym na zakończenie danej czynności
- frekwentatywne, opisujące czynności wielokrotne, na przykład chadzać, napadać
- punktualne, gdy opisywana czynność trwa przez moment, na przykład kwiknąć, w języku polskim analogiczna jest forma semelfektywna
- semelfektywne, oznaczające czynność jednokrotną, na przykład napisać ,w języku polskim zasadniczo tożsame z punktualnymi
- duratywne, nazywające czynność w czasie trwania, na przykład pisać ale semelfektywne napisać i frekwentywne pisywać
- intensywne opisujące czynność nasiloną, na przykład wykrzykiwać
- deminutywne, wyrażające czynność słabo nasiloną, na przykład popłakiwać, popiskiwać
- kauzatywne, oznaczające spowodowanie wykonania jakiejś czynności albo przyjęcie jakiegoś stanu, na przykład topić= powodować, że ktoś/coś tonie, we współczesnych językach indoeuropejskich są to formy rzadkie, częściej występują w języku suahili czy japońskim
- dezyderatywne, mówiące o chęci wykonania czynności, na przykład esurire- chcieć jeść
Rodzaje czynności nie są zasadniczo rozłączne (o ile są niesprzeczne, jak intensywne i deminutywne) lecz mogą się na siebie nakładać, jak punktualne i semelfektywne
[edytuj] Bibliografia
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego (Wrocław 2003) ISBN 83-04-04680-6
