Role kobiece i role męskie

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Niektóre informacje występujące w tym haśle uznano za kontrowersyjne.
Uzasadnienie tej decyzji znajduje się na stronie Wikipedia:Artykuły kontrowersyjne lub na stronie dyskusji.
Jeśli możesz, przeredaguj go zgodnie z zasadami neutralnego punktu widzenia.

Mianem ról kobiecych i męskich określa się sposób zachowania, który w danej kulturze postrzegany jest jako typowy bądź akceptowalny dla danej płci, bądź też sposób zachowania jednostki, która wiąże go ze swoją tożsamością płciową i/bądź przez który chce wyrazić swoją tożsamość płciową.

Współczesna socjologia i psychologia rozróżnia płeć biologiczną i płeć kulturową (ang. sex i gender), przez co również dokonuje się rozróżnienie ról przypisywanych mężczyznom i kobietom społecznie i kulturowo od faktycznie występujących różnic biologicznych.

Kulturowe role kobiece i role męskie są bardzo różne w różnych kulturach. Wzorce te ulegają też ogromnym zmianom wraz z upływem czasu; jedynie odmienne role biologiczne kobiet i mężczyzn nie były dyskutowane i podważane do połowy XX wieku. Odkąd medycyna stwarza możliwości, by role te częściowo zmienić, również i ta część wzorca ról zaczęła być dyskutowana; jednak debata ta nie osiągnęła istotnej pozycji w dyskursie społecznym.

W kulturowym aspekcie ról przypisywanych przedstawicielom poszczególnych płci mamy do czynienia z szerokim wachlarzem możliwości. Nawet jeśli uda się tu wychwycić pewne główne tendencje, to stwierdzić trzeba, że prawie wszelkie możliwości kulturowego podziału ról gdzieś i kiedyś były praktykowane.

Najbardziej znaną normą ról kobiecych i męskich jest model patriarchalny, który na Zachodzie od początku minionego stulecia jest coraz częściej podważany i modyfikowany.

Tradycyjny model ról kobiecych i męskich zakłada, że istnieją naturalne i ściśle od siebie oddzielone role płciowe, w sposób automatyczny przypisywane mężczyznom i kobietom. Role te w kulturach Zachodu dają się opisać następującym schematem:

Mężczyzna
- Głowa i żywiciel rodziny
- Kompetentny w sprawie kontaktów ze światem zewnętrznym
- Silny, racjonalny, waleczny, aktywny seksualnie
- Mężczyźni jako "myśliwi"

Kobieta
- Zależna i podległa męskiemu opiekunowi (ojcu, mężowi itd.)
- Słaba emocjonalnie i irracjonalna, załagodzająca, seksualnie pasywna lub obojętna
- Kobiety jako zdane na "myśliwych", "opiekunki domowego ogniska"

Zarówno rozwijający się od połowy XIX wieku ruch feministyczny, jak i zmiany polityczne, industrializacja oraz dwie wojny światowe, które wymusiły opuszczenie przez kobiety tradycyjnie przypisywanych im przestrzeni społecznych, doprowadziły do silnych przeobrażeń i powstania nowych możliwości w ramach wzorca ról kobiecych i męskich; przy czym mieliśmy tu do czynienia z silniejszą liberalizacją postrzegania ról kobiecych niż ról męskich, także teraz przestrzeń możliwości jest dla kobiet znacznie większa niż dla mężczyzn. I tak np. młoda kobieta chcąca podjąć studia na kierunku biologicznym czy chemicznym spotyka się ze zrozumieniem i akceptacją, nawet gdy szanse na uzyskanie pracy po takich studiach dla niej są mniejsze niż dla mężczyzny z takim samym wykształceniem. Jednak mężczyzna, który więcej niż przez kilka miesięcy zajmuje się domem, ponieważ np. jego żona ma lepsze wykształcenie, spotyka się zazwyczaj z niezrozumieniem zarówno ze strony mężczyzn jak i kobiet.

Jednocześnie zarówno w dziedzinie nauk społecznych jak i biologicznych pojawiają się coraz to nowe wyniki badań przeczących tradycyjnemu podziałowi ról. Niektórzy wątpią nawet, że w naturze mamy do czynienia tylko z dwoma silnie od siebie oddzielonymi płciami. W tym kontekście należy wspomnieć chociażby o ruchu transgenderowym oraz o coraz poważniej traktowanej interseksualności, a także o ruchu masculinities.