Stosunki międzynarodowe
Z Wikipedii
Stosunki międzynarodowe (ang. international relations) jest to wielopłaszczyznowy i wieloaspektowy układ stosunków między ludźmi oraz nauka zajmująca się badaniami tej dziedziny. Obejmują one stosunki nie tylko między narodami, ale również między innymi uczestnikami – zarówno tymi, którzy są podmiotami prawa międzynarodowego, jak i tymi, którzy są tej podmiotowości nie mają. Są to w pierwszym rzędzie państwa i organizacje międzynarodowe (rządowe i pozarządowe). Wyróżnia się stosunki międzynarodowe dwustronne (bilateralne) i wielostronne (multilateralne). W kręgu uczestników stosunków międzynarodowych (poza państwami i organizacjami międzynarodowymi) znajdują się także inne strony stosunków międzynarodowych:
- ruchy polityczne o charakterze międzynarodowym,
- korporacje wielonarodowe,
- Kościół i ruchy religijne,
- zawodowe organizacje międzynarodowe,
- narody,
- grupy ludzi,
- niekiedy jednostki fizyczne.
Stosunki międzynarodowe wykraczają daleko poza zakres oficjalnych stosunków politycznych między państwami oraz innymi uczestnikami i obejmują także kontakty gospodarcze, finansowe, kulturalne, naukowe itd. Obejmują (odmiennie od stosunków wewnętrznych) znacznie szerszy układ zjawisk i procesów. Brak w nich hierarchicznego systemu zorganizowania, zarządzania, kierowania i kontroli. Stosunki międzynarodowe są utrzymywane przez niezależne od siebie podmioty, w tym suwerenne państwa tworzące system heterogenicznych (niejednolitych) uczestników. Występuje tutaj wielość równorzędnych władz (poliarchia) oraz policentryzm (wieloośrodkowość) suwerennych jednostek i tworzonych przez nie struktur organizacyjnych. Brak jest scentralizowanej władzy, a funkcjonowanie formalnie równych uczestników stosunków międzynarodowych wyklucza istnienie nadrzędnej władzy państwowej. Stosunki międzynarodowe zachowują ciągłość rozwoju, ulegają intensyfikacji i obejmują swoim zasięgiem coraz więcej dziedzin życia społecznego.
Stosunki międzynarodowe przez wiele stuleci utożsamiane były ze stosunkami między państwami. Ich geneza sięga przełomu średniowiecza i czasów nowożytnych, kiedy powstawały państwa narodowe. Za początek nowożytnych stosunków międzynarodowych uznaje się pokój westfalski (1648).
Przez wybitnych badaczy przedmiotu stosunki międzynarodowe są określane mianem najszerszej dziedziny nauk społecznych a co za tym idzie najszerszej dziedziny całej humanistyki
Termin stosunki międzynarodowe oznacza również naukę zajmującą się wszystkimi zjawiskami i procesami związanymi z międzynarodową sferą stosunków międzynarodowych. Problemami z zakresu stosunków międzynarodowych zajmowano się już przed wiekami, jednak jako dyscyplina badawcza ukształtowały się one po I wojnie światowej i rozwinęły po II wojnie światowej. Zakres nauki o stosunkach międzynarodowych wytyczony jest za pomocą kilku metod:
- określanie relacji między tą nauką a innymi naukami społecznymi,
- określanie podmiotów stosunków międzynarodowych,
- wyliczanie rodzajów stosunków międzynarodowych (polityczne, gospodarcze, wojskowe),
- wskazywanie na wymiar stosunków międzynarodowych (czasowy, przestrzenny, ustrojowy).
Stosunki międzynarodowe są również uniwersyteckim kierunkiem studiów. W Polsce naukowymi badaniami tej dziedziny zajmuje się m.in. Instytut Badań nad Stosunkami Międzynarodowymi, Collegium Civitas, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych
