Subregion kaliski
Z Wikipedii
Subregion kaliski to subregion województwa wielkopolskiego obejmujący jego część południową z dwoma głównymi ośrodkami: Kaliszem i Ostrowem Wielkopolskim.
Spis treści |
[edytuj] Obszar
Subregion obejmuje 10 powiatów: gostyński, jarociński, ziemski kaliski, grodzki kaliski, kępiński, krotoszyński, ostrowski, ostrzeszowski, pleszewski i rawicki.
[edytuj] Geografia fizyczna
Pod względem fizycznogeograficznym omawiany obszar nie jest jednorodny. Część zachodnia to Wysoczyzna Leszczyńska i południowo-wschodnie rubieże Pojezierza Leszczyńskiego. Część północna przynależy do Niziny Południowowielkopolskiej (Wysoczyzna Kaliska (Koźmińska), Kotlina Grabowska). Jest ona ograniczona od północy pradoliną Warszawsko-Berlińską (Warta) oraz od południa Pradoliną Głogowsko-Barucką (Barycz). Część środkowa to Wał Trzebnicki (Wzgórza Ostrzeszowskie) odgraniczająca jednocześnie Nizinę Południowowielkopolską od Niziny Śląskiej (Równina Oleśnicka), do której zalicza się część południową omawianego obszaru. Najniżej położony punkt to Dolina Warty na zachód od Żerkowa (poniżej 100 m n.p.m.). Najwyższym wzniesieniem w regionie jest jednocześnie najwyższy punkt Wału Trzebnickiego, Kobyla Góra, licząca 284 m n.p.m.
[edytuj] Historia
[edytuj] Geografia historyczna
Do historycznej Wielkopolski Zachodniej (Ziemia Poznańska) przynależą:
- zachodnia część powiatu gostyńskiego
- zachodnia część powiatu rawickiego
Do historycznej Wielkopolski Wschodniej (Ziemia Kaliska) przynależą:
- wschodnia część powiatu gostyńskiego
- powiat jarociński
- powiat kaliski
- powiat krotoszyński
- powiat ostrowski
- powiat pleszewski
Do Ziemi Wieluńskiej - Ziemi Sieradzkiej przynależą:
- powiat kępiński z wyjątkiem zachodnich rubieży
- powiat ostrzeszowski
[edytuj] Etnologia
Południowa Wielkopolska jest obszarem niespójnym etnograficznie i dzieli się na dwie części odgraniczone umownie Wałem Trzebnickim. Część północna osadzona jest w tradycji wielkopolskiej, część południowa, utożsamiana często z Ziemią Wieluńską bądź Sieradzką, posiada cechy kultury ludowej Małopolski. Pod wieloma względami wyróżnia się także niewielki obszar okolic Ołoboku.
[edytuj] Kościół rzymskokatolicki
Na okres istnienia Królestwa Polskiego i I Rzeczypospolitej przypada przynależenie całości regionu (za wyjątkiem obrzeży) do biskupstwa we Włocławku. Najważniejszymi ośrodkami życia duchowego w regionie były m.in. Kalisz, Ołobok (ss. Cysterki), Krotoszyn (oo. Trynitarze), Rawicz (oo. Franciszkanie), Ostrzeszów, Koźmin, Miejska Górka, Kobylin i Jarocin (oo. Bernardyni). W latach 1818-1992 podział diecezjalny nakładał się dokładnie na granice zaborów. Miejscowości regionu poznańskiego przynależały do diecezji poznańskiej, a Kalisz przynależał do diecezji kujawskiej z katedrą we Włocławku i konkatedrą w Kaliszu. W 1992 roku Jan Paweł II erygował obejmującą większość omawianego regionu diecezję kaliską z katedrą w Kaliszu (kościół św. Mikołaja) i konkatedrą w Ostrowie (kościół św. Stanisława). Obok miast z kościołami katedralnymi ważnymi ośrodkami życia duchowego w regionie są dzisiaj m.in. Krotoszyn, Jarocin, Ostrzeszów, Sadowie.
[edytuj] Gospodarka i transport
Największą rolę w gospodarce subregionu odgrywa Kalisko-Ostrowski Okręg Przemysłowy.
Pod względem transportowym silnie zaznaczone są różnice między zaborami. Część poniemiecka jest dobrze skomunikowana, cechuje ją gęsta siatka dróg i linii kolejowych. Węzły kolejowe są z reguły sprzężone z drogowymi:
- Ostrów Wielkopolski,
- Jarocin,
- Krotoszyn,
- Kępno,
- Ostrzeszów,
- Rawicz.
W części porosyjskiej sieć kolei jest słabo rozwinięta (reguła dla obszaru Królestwa Polskiego). Miejscowości tej części są dobrze skomunikowane z Kaliszem, natomiast słabiej między sobą.
[edytuj] Administracja
Większość instytucji obejmuje swoim zasięgiem oddziaływania teren, który przed 1999 obejmowało województwo kaliskie co jest pozostałością po reformie administracyjnej w 1975 roku (wyjątkiem są ciężące ku Lesznu Rawicz i Gostyń).
Najważniejsze instytucje wraz z lokalizacją siedzib:
- Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu, delegatura (Kalisz),
- Sąd Okręgowy (Kalisz),
- Prokuratura Okręgowa (Ostrów Wielkopolski),
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych, oddział (Ostrów Wielkopolski),
- Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, oddział (Ostrów Wielkopolski),
- Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu, oddział (Kalisz),
- Państwowa Inspekcja Pracy, oddział (Ostrów Wielkopolski),
- Izba Skarbowa w Poznaniu, ośrodek zamiejscowy (Kalisz),
- Urząd Statystyczny w Poznaniu, oddział (Jarocin, Kalisz).
[edytuj] Media
Rynek medialny południowej Wielkopolski jest słabo rozwinięty, (dobrze rozwminięte są rynki medialne poszczególnych powiatów, miast).
[edytuj] Prasa
Do drugiej połowy lat 70. na rynku funkcjonowały ostrowska Wielkopolska Południowa oraz kaliska Ziemia Kaliska. Po reformie administracyjnej w 1975 roku Wielkopolskę Południową czekały kolejno: przeniesienie redakcji do Kalisza (1977), zawężenie profilu oraz, w końcu, likwidacja. Ziemia Kaliska została w ostatnich latach wchłonięta przez Gazetę Poznańską i jest wydawana jako jej miejscowa mutacja. Ponadto, od lat 90., drukowane są dodatki do gazet o szerszym zasięgu (Gazeta Poznańska, Głos Wielkopolski i in.).
[edytuj] Radio
- Radio Centrum Kalisz (siedziba w Kaliszu, nadaje głównie na obszar regionu kalisko-ostrowskiego),
- Radio Eska Kalisz-Ostrów (siedziba w Ostrowie, nadaje głównie na obszar regionu kalisko-ostrowskiego),
- Radio Sud Kępno (siedziba w Kępnie, nadaje głównie na obszar powiatów kępińskiego i ostrzeszowskiego).
[edytuj] Telewizja
Jedyną telewizją obejmującą swoim zasięgiem oddziaływania większość obszaru południowej Wielkopolski jest Ostrowska Telewizja Kablowa Pro-Art. Jest dostępna w gminach powiatów: jarocińskiego, kępińskiego, krotoszyńskiego, ostrowskiego, ostrzeszowskiego i pleszewskiego.
[edytuj] Przyroda
Pod względem przyrodniczym omawiany region dzieli się analogicznie do podziału fizycznogeograficznego.
Część północna, zaliczana do Niziny Południowowielkopolskiej, to obszar głównie rolniczy o stosunkowo małym udziale lasów i nieużytków. W część zachodniej znajduje się zespół starych Dąbrów Krotoszyńskich z trzema rezerwatami przyrody: Miejski Bór, Dąbrowa Smoszew i Dąbrowa koło Biadek Krotoszyńskich. Inne rezerwaty przyrody w tej części Niziny to Baszków, Brzeziny, Olbina oraz Torfowisko Lis. Ponadto powołano tu trzy obszary chronionego krajobrazu: Dąbrowy Krotoszyńskie i Baszków Rochy, Dolina Prosny i Kotlina Grabowska oraz Dolina Swędrni.
Część przynależąca do pradolin, rejony Warty i Baryczy, to najwartościowsze przyrodniczo obszary południowej Wielkopolski. Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy to cenne krajobrazowo tereny Szwajcarii Żerkowskiej z dwoma leśnymi rezerwatami przyrody: Czeszewo i Lutynia oraz z rezerwatem mięczaków Dębno nad Wartą. Park Krajobrazowy Dolina Baryczy należy z kolei do szczególnie bogatych pod względem faunistycznym (awifaunistycznym) i florystycznym. Jest w całości objęty postanowieniami konwencji ramsarskiej chroniącej najcenniejsze obszary wodne na świecie. Znajduje się tu także jeden rezerwat przyrody: Wydymacz, a dalsze dwa są w planach.
Część położona na Wzgórzach Ostrzeszowskich cechuje się znacznym zalesieniem oraz dużymi walorami krajobrazowymi. Znajdują się tu cztery rezerwaty przyrody (Niwa, Majówka, Pieczyska, Jodły Ostrzeszowskie) oraz obszar chronionego krajobrazu (Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina Odolanowska).
Część przynależąca do Niziny Śląskiej przypomina tą łączoną z Niziną Południowowielkopolską: duży udział gruntów ornych przy mniejszym udziale lasów i nieużytków. Znajdują się tu trzy rezerwaty przyrody (Studnica, Stara Buczyna w Rakowie, Las Łęgowy w Dolinie Pomianki).
[edytuj] Zanieczyszczenie
Zanieczyszczenie powietrza jest znaczące w okolicach Ostrowa (tlenki siarki) i Kalisza. Rzeki są w większości albo mało zanieczyszczone (Barycz, Warta, górny bieg Prosny), albo zanieczyszczone (środkowy i dolny bieg Prosny).
[edytuj] Fauna i flora
Fauna i flora jest, typowa dla obszarów Niziny Polskiej. Znacznie wyróżniają się tu parki krajobrazowe, z których jeden, park Krajobrazowy Dolina Baryczy, jest szczególnie cenny ze względu na bogatą awifaunę (2/3 wszystkich polskich gatunków). Ponadto, w regionie z ciekawszych miejsc można wyróżnić, rezerwat mięczaków w Żerkowsko-Czeszewskim Parku Krajobrazowym, stanowiska długosza królewskiego i kraski w lasach baszkowskich, oraz stanowiska żółwia błotnego w okolicach Sośni (reintrodukcja).
[edytuj] Zasięgi drzew wg W. Szafera
Północny zasięg jodły opiera się o linię Baryczy (Jodły Ostrzeszowskie), północny zasięg świerku przebiega wzdłuż linii Krotoszyn-Pleszew, a wschodni zasięg buka sięga na północ po linię Koźmin-Pleszew.
