Szymon Zacjusz
Z Wikipedii
Szymon Zacjusz, właściwie: Szymon Żak (ur. w 1507 w Proszowicach, zm. około 1591 w Bochni) - pastor kalwiński, propagator reformacji na Litwie i w Małopolsce.
Dzieciństwo spędził w Proszowicach. W latach 1523-1526 studiował w Akademii Krakowskiej, a trzy lata później uzyskał stopień bakałarza. Po zakończeniu studiów kierował szkołą zamkową na Wawelu. Należał do najwybitniejszych ówczesnych humanistów, znał biegle język łaciński, grecki i hebrajski. Po 1535 ujawnił się jako zwolennik kalwinizmu. Spotkały go za to ostre represje - musiał wyjechać na Litwę na dwór Mikołaja Radziwiłła Czarnego, gdzie został jednocześnie przełożonym kalwińskich zborów w jego majątkach. W latach 1540-1548 był naczelnym pastorem w Krzyżanowicach koło Bochni. Tam ożenił się z Katarzyną Przeklotówną, która urodziła mu 2 córki. Dorobił się znacznego majątku (domy, majątki ziemskie i kram solny w rynku); część dochodów przeznaczał na propagowanie kalwinizmu, głównie wśród górników z żup bocheńskich. Mimo że był postacią kontrowersyjną (miał opinię niszczyciela kościołów katolickich na Litwie), to cieszył się pod koniec życia powszechnym szacunkiem i popularnością. Na starość cierpiał na chorobę nóg, która uniemożliwiła mu chodzenie (był wożony w specjalnej kolasie). Jako kalwinista nie mógł być pochowany na miejscowym cmentarzu katolickim i pochowano go w ogrodzie jego domu w Bochni przy ulicy Białej. W 1956 podczas budowy nowego domu odkryto szczątki Zacjusza oraz jego żony i córki.
