Taekwondo
Z Wikipedii
| Nazwa koreańska | |
| Transkrypcja poprawiona | Taegwon-do |
| Transkrypcja McCune'a-Reischauera | T'aegwŏn-do |
| Transkrypcja polska | |
| Hangyl | 태권도 |
| Hancha | 跆拳道 |
| Wymowa | |
| IPA | ? |
| Przybliżona polska | |
Taekwon-do (hangyl: 태권도; hancha: 跆拳道) – narodowa sztuka walki Korei. Początkowo stworzona do celów militarnych, następnie zaadaptowana do użytku cywilnego.
Spis treści |
[edytuj] Nazwa
Nazwa taekwondo składa się ze słów języka koreańskiego tae (태/跆) oznaczającego uderzenie stopą lub nogą , kwon (권/拳) oznaczającego uderzenie pięścią oraz do (도/ 道) oznaczającego drogę lub filozofię życia.
Nazwę taekwon-do przyjęto 11 kwietnia 1955 r., za zgodą większości koreańskich mistrzów sztuk walki, w celu połączenia wielu zróżnicowanych stylów (takich jak kongsudo, taekkyon, kwonbop, subak, tangsudo) pod nazwą taesoodo. Za głównego twórcę tej sztuki walki uważa się mistrza Choi Hong Hi. On jest także autorem nazwy taekwondo obowiązującej od 1957.
[edytuj] Organizacje
Trzema największymi organizacjami taekwon-do o zasięgu światowym są:
- International Taekwon-do Federation (ITF), założona w roku 1966, w Polsce reprezentowana przez Polski Związek Taekwon-Do
- World Taekwondo Federation (WTF), założona w 1973, w Polsce reprezentowana przez Polski Związek Taekwondo Olimpijskiego (do 30.09.2006 Polski Związek Taekwondo WTF)
- Global Taekwon-do Federation (GTF), założona w 1990, w Polsce reprezentowana przez Polską Unię Taekwondo
Ponadto na kontynencie europejskim dość dużą rolę odgrywa działająca od lat 90. niezależna Euro Taekwondo Federation (ETF)z siedzibą w Niemczech.
Po śmierci gen. Choi Hong Hi federacja ITF podzieliła się na kilka odłamów. Dyskusje dotyczące osoby nowego prezydenta i kierunków działania doprowadziły do powstania trzech organizacji używających tej samej nazwy:
- ITF tzw. "północnokoreański", z prezydentem Chang Ung, z którym współpracuje Ogólnopolski Związek Taekwon-do ITF;
- ITF tzw. "wiedeński", z prezydentem Tran Trieu Quan, z którym współpracuje Polski Związek Taekwon-do;
- ITF tzw. "kanadyjski", z prezydentem Choi Jung Hwa (synem gen. Choi Hong Hi), skupiający obok organizacji narodowych także kluby i szkoły prywatne z różnych krajów.
Każda z tych organizacji prowadzi własny system rozgrywek sportowych, organizuje swoje mistrzostwa Europy i świata.
Wyrokiem Sądu w Wiedniu z 27 października 2005 r. potwierdzono, że legalnie działającymi władzami International Taekwon-Do Federation są:
- Prezydent Trân Triêu Quân
- Zastępca Prezydenta Pablo Trajtenberg
- Sekretarz Thomas MacCallum
- Skarbnik Wim Bos
Tym samym Sąd uznał przewodnictwo pana Chang Unga za niezgodne z prawem. Wyrok ten jednak został później uznany za błędny.
Wkrótce potem na stronie ITF "północnokoreańskiego" ukazał się dokument z przesłuchania sądowego 16 stycznia 2006, w którym wskazano na błędy związane z wydaniem wyżej przytoczonej decyzji. Tym samym należy się spodziewać dalszych rozstrzygnięć prawnych w bliskiej przyszłości.
Prezesem PUT czyli Polskiej Unii Taekwondo jest pan Piotr Gąsior.
[edytuj] Technika
Podstawę taekwondo stanowią: system założeń filozoficzno-moralnych, techniki podstawowe (przede wszystkim nożne), ściśle określone układy formalne (w organizacji WTF jest 17 układów zwanych poomse, w ITF 24 układy zwane tul, w GTF ćwiczy się układy z ITF jak również układy specyficzne dla GTF). Współzawodnictwo sportowe obejmuje przede wszystkim walkę i układy formalne. Rozgrywa się również inne konkurencje, np. w federacji ITF są to techniki specjalne i testy siły.
[edytuj] Formy
Początkowo formami w WTF były Palgue, zbliżone do form karate. Obowiązywały w wymaganiach na stopnie od 8 do 1 kup:
- Palgue Il Jang
- Palgue E Jang
- Palgue Sam Jang
- Palgue Sa Jang
- Palgue O Jang
- Palgue Yuk Jang
- Palgue Chil Jang
- Palgue Pal Jang
Poomse taeguk (wymowa Te-gok) zastąpiły z czasem Palgue:
- Taeguk Il Jang
- Taeguk E Jang
- Taeguk Sam Jang
- Taeguk Sa Jang
- Taeguk O Jang
- Taeguk Yuk Jang
- Taeguk Chil Jang
- Taeguk Pal Jang
Poomse wymagane na poszczególne stopnie mistrzowskie noszą nazwy:
- Koryo
- Kumgang
- Taebek
- Pyongwon
- Sipjin
- Jitae
- Chonkwon
- Hansu
- Ilyo.
[edytuj] Układy formalne ITF
W ITF istnieją 24 układy formalne, mające symbolizować 24 godziny doby. Zdaniem gen. Choi Hong Hi nawet najdłuższe życie jest niczym jedna doba w obliczu wieczności. Ta grupa układów określana jest jako tul, Chang-Hon hyong lub Chon-ji (od nazwy pierwszego z nich), a ich autorstwo przypisuje się mistrzom Nam Tae Hi i Han Cha Kyo.
Układy wymagane na stopnie uczniowskie (10 – 1 Cup)
- Chon-ji Tul ("niebo-ziemia" symbolizuje początek świata, punkt początkowy w nauce taekwondo)
- Dan-Gun Tul (imię koreańskiego króla Tangun – mitycznego założyciela pierwszego państwa koreańskiego w 2333 r. p.n.e.)
- Do-San Tul (pseudonim patrioty Ahn Chang-Ho)
- Won-Hyo Tul (nazwisko antycznego mnicha, propagatora buddyzmu z dynastii Silla (VII w.))
- Yul-Gok Tul (pseudonim XVI-wiecznego filozofa i nauczyciela Yi-I, "Konfucjusza Korei")
- Joong-Gun Tul (nazwisko koreańskiego działacza politycznego An Jung-geun)
- Toi-Gye Tul (pseudonim średniowiecznego naukowca i filozofa Yi Huang żyjącego w XVI w.)
- Hwarang Tul (Hwarang grupa młodych arystokratów w dawnej Korei wychowywanych do późniejszej służby państwu.)
- Choong-Moo Tul (pseudonim admirała Yi Soong-Si, wynalazcy antycznej łodzi podwodnej – kobukson)
Podczas egzaminu na I Dan obowiązują te same układy co na 1 Cup.
Układy formalne na stopnie mistrzowskie (I-IX Dan):
- Kwang-Gae Tul (nazwisko XIX króla królestwa Koguryŏ Kwang-Gae-Toh-Wang, który odzyskał dla Korei dużą część dawnych terenów z Mandżurią włącznie). 39 ruchów odnosi się do dwu pierwszych cyfr daty 391 n.e., tj. roku jego wstąpienia na tron.
- Po-Eun Tul (pseudonim XIV-wiecznego poety i badacza natury Chong Mong-Chu), którego poemat: "nie będe służył obcemu władcy, choćbyście mnie ukrzyżowali tysiąc razy" jest znany każdemu Koreańczykowi. Diagram układu (--) symbolizuje jego wierność władcy, aż do końca dynastii Koryo.
- Ge-Baek Tul (nazwisko generała z czasów księstwa Pekdze)
- Eui-Am Tul (pseudonim Son Byong Hi, przywódcy w walce o niepodległość narodową)
- Choong-Jang Tul (pseudonim generała Kim Dung Ryang z czasów dynastii Lee (XIV w.))
- Ju-Che Tul (pojęcie filozoficzne określające człowieka jako byt w pełni władający sobą i naturą)
- Sam-Il Tul (ruch narodowo-wyzwoleńczy zawiązany 1 marca 1919 r.)
- Yoo-Sin Tul (nazwisko generała Kim Yoo Sin, naczelnego wodza z czasów dynastii Silla)
- Choi-Yong Tul (nazwisko naczelnego dowódcy armii Choi Yong z czasów dynastii Koryo)
- Yon-Gae Tul (nazwisko generała z czasów księstwa Koguryŏ Yon Gae Somoon)
- Ul-Ji Tul (nazwisko generała Ul-Ji Moon Dok, któremu powiodła się obrona kraju przed armią wroga liczącą ok. 1 miliona żołnierzy)
- Moon-Moo Tul (imię 30. króla z dynastii Silla)
- So-San Tul (pseudonim mnicha Choi Hyong Ung z czasów dynastii Lee, twórcy klasztornych sił zbrojnych dla wsparcia działań wojennych zmierzających do odparcia najazdu Japończyków na półwysep
- Se-Jong Tul (nazwisko największego koreańskiego króla, wynalazcy alfabetu koreańskiego w 1443 r.)
- Tong-Il Tul (dosłownie "zjednoczenie", wyraża pragnienie zjednoczenia Korei)
[edytuj] Nadbudowa
Zasady etyczne taekwondo wg mistrza Choi Hong Hi:
- grzeczność, uprzejmość (koreańskie yeui)
- rzetelność, uczciwość (koreańskie yomchi)
- wytrwałość (koreańskie innae)
- samokontrola, opanowanie (koreańskie gukgi)
- nieugięty duch, odwaga (koreańskie baekjul boolgool).
Przysięga Taekwon-Do ITF:
- Będę bezwzględnie przestrzegał obowiązujących zasad w Taekwon-do.
- Będę szanował instruktora, wyższych stopniem i innych ćwiczących.
- Nigdy nie będę nadużywał swoich umiejętności.
- Będę bronił wolności i sprawiedliwości.
- Będę uczestniczył w budowie pokojowego świata.
Taekwondo jest szeroko rozpowszechnioną na świecie sztuką walki. Styl ten charakteryzuje duża ilość kopnięć (w tym szczególnie widowiskowych technik z wyskoku). Opanowany na wysokim poziomie gwarantuje on pełne wykorzystanie siły i szybkości, na jakie stać ludzkie ciało.
[edytuj] Stopnie
Stopień zaawansowania oraz umiejętności zawodnika taekwondo odzwierciedla noszony przez niego pas. Wyróżnia się 10 stopni uczniowskich (Kup), które zdobywa się od 10 Kup (najniższy) do 1 Kup, oraz 10 stopni mistrzowskich (Dan), które przydzielane są od 1 do 10 (w ITF – do 9). Kolory pasów mają symboliczne znaczenie:
- biały (noszony przez początkujących) oznacza czystość i otwartość na wiedzę;
- żółty symbolizuje świeżą glebę, na której wyrasta wiedza;
- zielony oznacza roślinę,która pnie się w górę.
- niebieski symbolizuje niebo – granicę, do której adept powinien dążyć;
- czerwony ostrzega potencjalnych przeciwników przed umiejętnościami adepta, których użycie w walce może być dla nich niebezpieczne, w przyrodzie kolor czerwony jest kolorem ostrzegawczym;
- czarny łączy wszystkie kolory i dlatego jest kolorem mistrzów.
[edytuj] Rywalizacja sportowa w taekwondo
[edytuj] Zasady rywalizacji sportowej w ITF
Rywalizacja sportowa odbywa się w następujących dyscyplinach:
- układach formalnych (tul) oddzielnie dla posiadaczy stopni uczniowskich i mistrzowskich
- walce sportowej (z podziałem na kategorie wiekowe i wagowe)
- testach siły
- technikach specjalnych
Dyscypliny są rozgrywane indywidualnie i drużynowo.
Kategorie wiekowe i dyscypliny:
Młodzik (12-13 lat)
Wymagany stopień do uczestnictwa w zawodach: bez ograniczeń
konkurencje:
układy formalne
techniki specjalne
Junior młodszy (14-16 lat)
Wymagany stopień do uczestnictwa w zawodach: 6 cup
konkurencje:
układy formalne
walka sportowa
techniki specjalne
Junior (17-18 lat)
Wymagany stopień do uczestnictwa w zawodach: 4 lub 5 cup
konkurencje:
układy formalne
walka sportowa
techniki specjalne
Seniorzy (pow. 18lat)
Wymagany stopień do uczestnictwa w zawodach: 5 cup
Konkurencje:
wszystkie
Kategorie wagowe w walce sportowej
Junior młodszy (14-16 lat)
dziewczęta:
- mikro do 45 kg
- lekka 45-49 kg
- średnia 49-53 kg
- ciężka 53-57 kg
- superciężka powyżej 57 kg
chłopcy
- mikro do 48 kg
- lekka 48-54 kg
- średnia 54-60 kg
- ciężka 60-66 kg
- superciężka powyżej 66 kg
Junior (17 – 18 lat)
dziewczęta:
- mikro do 45 kg
- lekka 45-50 kg
- średnia 50-55 kg
- ciężka 55-60 kg
- superciężka powyżej 60 kg
chłopcy:
- mikro do 52 kg
- lekka 52-58 kg
- średnia 58-63 kg
- ciężka 63-70 kg
- superciężka powyżej 70 kg
Seniorzy (powyżej 18 lat)
kobiety:
- mikro do 52 kg
- lekka 52-58 kg
- średnia 58-63 kg
- ciężka 63-70 kg
- superciężka powyżej 70 kg
mężczyźni:
- mikro do 54 kg
- lekka 54-63 kg
- średnia 63-71 kg
- ciężka 71-80 kg
- superciężka powyżej 80 kg
[edytuj] Różnice w regułach walk
Najwidoczniejsza różnica między stylami walki reprezentowanymi przez trzy główne organizacje taekwondo jest taka, że regulaminy zawodów ITF i GTF pozwalają uderzać w twarz pięścią (w rękawicy), a regulamin WTF tylko nogą (pięścią można tylko w korpus – dlatego w WTF stosuje się głównie techniki nożne ). Poza tym na zawodach organizowanych przez ITF i GTF walczy się z lekkim kontaktem a przez WTF z pełnym kontaktem.
[edytuj] Różnice ITF-WTF
W regulaminie ITF walki eliminacyjne seniorów składają z dwóch dwuminutowych rund, w przypadku juniorów rundy trwają po 1,5 minuty. Według regulaminu WTF walki mężczyzn składają się z trzech trzyminutowych rund, walki kobiet i juniorów z 3 rund po 2 minuty. Przerwy między rundami w obu regulaminach trwają po 1 minutę.
W walkach ITF powierzchnie uderzające stanowią: przednia i wierzchnia część pięści (apjuomuk, dungjoomuk) oraz każda część stopy do wysokości stawu skokowego. W WTF są to: przednia część pięści (pa-run ju-mok) -- niezależnie od kąta, toru ruchu czy umiejscowienia pięści -- i część nogi poniżej kostki. W obu regulaminach nie są dozwolone ataki golenią lub kolanem.
W ITF powierzchniami punktowanymi są przednie oraz boczne powierzchnie głowy i szyi, a także przednie oraz boczne powierzchnie tułowia od szyi do kolców biodrowych górnych przednich. Jeśli chodzi o WTF, to tam dozwolone powierzchnie stanowią powierzchnie pokryte ochraniaczem tułowia oraz przód i boki głowy do uszu (bez szyi i potylicy); jednakże w głowę wolno uderzać jedynie stopą.
W ITF, od roku 2006, punkty przyznaje się następująco: 1 punkt za atak ręką na dowolną strefę, 2 punkty za atak nogą na strefę środkową (tułów), 3 punkty za atak nogą na strefę wysoką (głowa). Stanowi to znaczne uproszczenie (i ułatwienie dla sędziów) wcześniej stosowanego systemu punktów w którym brany był pod uwagę fakt wykonania techniki ofensywnej w wyskoku. Uderzenia wielokrotne tą samą kończyną na tę samą strefę punktuje się jak pojedynczą technikę.
Rodzaje kar ITF:
- dyskwalifikacja przyznawana za: znieważenie honoru i prestiżu Taekwon-do, niepodporządkowanie się Regulaminowi zawodów i rozporządzeniom Dyrektora Zawodów, świadome i celowe spowodowanie urazu przeciwnika, niesportowe zachowanie, brak kontroli ciosów i bardzo silny kontakt, otrzymanie w jednej walce trzech punktów ujemnych, inne zachowania będące wyraźnym naruszeniem regulaminu.
- minus punkt (faul, koreańaskie Kyoung) orzeka się za: kontakt silniejszy niż dopuszczalny, atak leżącego przeciwnika, utratę samokontroli, atak kolanem, łokciem lub głową, obrażanie przeciwnika, przeklinanie i prowadzenie rozmów z przeciwnikiem w trakcie pojedynku, ignorowanie poleceń i komend sędziego, otrzymanie trzech ostrzeżeń, powtarzane, celowe ataki strefy niedozwolonej,
- ostrzeżenie, które można otrzymać za: atak strefy niedozwolonej, pchanie przeciwnika, upadek lub podparcie (dotknięcie podłoża inną częścią ciała niż stopy), atak i obronę bez kontroli wzrokowej, wykonanie techniki niedozwolonej (np. przytrzymywanie, chwytanie, rzut, podcięcie), wyjście poza pole walki (obiema stopami), celowe unikanie walki, atak i obronę bez kotroli wzrokowej lub odwracanie się i utrata kontaktu wzrokowego z przeciwnikiem, sygnalizowanie zdobytych punktów, atak po komendzie sędziego haechyo, sygnalizowanie niecelności trafienia przeciwnika (np. kopnięcie w rękę), celowe przedłużanie przerw w walce (np. poprawianie sprzętu, ospałe (powolne) reagowanie na komendy sędziego), podawanie ręki po komendzie sijak.
W WTF zawodnik otrzymuje 1 punkt za trafienie stopą w brzuch lub plecy, 2 punkty przy kopnięciu w głowę techniką okrężną lub prostą i 3 punkty za trafienie w głowę stopą z obrotu(ponad 180 stopni). Ponadto 1 punkt przyznawany jest, jeśli po udanym kopnięciu przeciwnik zostaje liczony. Dodatkowo można otrzymać półpunktowe kary za wychodzenie poza matę, upadanie, przytrzymywanie rywala itp.
[edytuj] Taekwondo na igrzyskach olimpijskich
Taekwondo WTF, dzięki jasnym zasadom i dużej widowiskowości, zawitało na olimpiadzie w Seulu (1988) jako dyscyplina pokazowa. Obecnie, od igrzysk olimpijskich w Sydney (2000), Taekwondo WTF jest pełnoprawnym sportem olimpijskim. W Atenach (2004) Polska była reprezentowana przez Aleksandrę Uścińską.
Walki olimpijskie w Taekwondo WTF odbywają się w następujących kategoriach wagowych:
kobiety: do 49, do 57, do 67 i powyżej 67 kg.
mężczyźni: do 58, do 68, do 80 i powyżej 80 kg.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona ITF (Prof. Chang Ung)
- Oficjalna strona ITF (Trân Triêu Quân)
- Oficjalna strona ITF (Choi Jung Hwa)
- World Taekwondo Federation (WTF)
- Kukkiwon – Światowe Centrum Taekwondo
- - Ogólnopolski Związek Taekwon-Do (ITF)
- budo.pl – Polski portal informacyjny o TAEKWONDO i innych wschodnich sztukach walki
