Teodor Teofil Matecki

Z Wikipedii

Teodor Teofil Matecki (ur. 25 kwietnia 1810 w Poznaniu, zm. 15 maja 1886 w Poznaniu), lekarz, działacz społeczny, członek Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, inicjator wystawienia pomnika Mickiewicza w Poznaniu.

Kształcił się w poznańskim gimnazjum Marii Magdaleny, ale przerwał naukę i wziął udział w powstaniu listopadowym. Został wyróżniony odznaczeniem za dzielność. Przez władze pruskie został ukarany karą 3 miesięcy więzienia za udział w powstaniu. W 1833 zdał maturę we Wrocławiu i podjął na tamtejszym uniwersytecie studia medyczne. Stopień doktora medycyny uzyskał w 1837, następnie odbył staż w Berlinie. W 1838 osiadł w Poznaniu.

Pracę lekarza łączył z działalnością społeczną i polityczno-narodową. Jeszcze w czasie wrocławskich studiów działał w Towarzystwie Literacko-Słowiańskim. W Poznaniu należał do Towarzystwa Pomocy Naukowej, spółki Bazar, Kasyna i rady miejskiej. Biorąc za wzór Karola Marcinkowskiego jako lekarz koncentrował się na pomocy ubogim. Obok pracy organicznej współpracował także z konspiracją przygotowującą powstanie w Wielkopolsce, pomagając m.in. w magazynowaniu lekarstw. W 1846 został aresztowany; więziony w Poznaniu, Sonnenburgu, Hausvogtei i Moabicie, w procesie berlińskim otrzymał wyrok 6 lat twierdzy oraz grzywnę. Z więzienia uwolniły go wydarzenia rewolucji 1848, został wówczas koordynatorem służby lekarskiej w Komitecie Narodowym. Założył szpitale w Śremie, Wrześni i Miłosławiu (gdzie leczono powstańców), a w latach 1848-1849 przyczynił się do zwalczenia epidemii cholery. Opieką nad rannymi powstańcami zajmował się także kilkanaście lat później w okresie powstania styczniowego.

Po 1848 działał jako lekarz i popularyzator nauki. Był członkiem dyrekcji Towarzystwa Pomocy Naukowej, naczelnym chirurgiem w Szpitalu Przemienienia Pańskiego w Poznaniu, kierownikiem zakładu położniczego w Szpitalu Elżbiety w Poznaniu, zarządcą uzdrowiska wodoleczniczego w Dębnie, lekarzem i wykładowcą medycyny w poznańskim seminarium duchownym. Należał do szeregu towarzystw naukowych, m.in. Towarzystwa Naukowego w Krakowie i Towarzystwa Lekarzy Podolskich. Najaktywniej działał w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk (PZPN), należał do grona jego założycieli, w latach 1858-1875 pełnił funkcję skarbnika, następnie (do końca życia) wiceprezesa; kierował Wydziałem Przyrodniczym i Wydziałem (pierwotnie sekcją) Lekarskim towarzystwa oraz wchodził w skład wielu jego komisji, m.in. związanej z rocznicą 400-lecia urodzin Kopernika (1873). Był członkiem dyrekcji poznańskiego Bazaru oraz dysponentem akcji bazarowych PZPN. Wygłaszał referaty i odczyty, publikował liczne artykuły, poświęcone nie tylko medycynie, ale także chemii, fizyce, matematyce i astronomii. W 1884 wziął udział w II zjeździe lekarzy i przyrodników polskich w Poznaniu.

Pochowany został na poznańskim cmentarzu św. Marcina, po likwidacji cmentarza zwłoki przeniesiono na cmentarz zasłużonych na Wzgórzu Św. Wojciecha. Od 1840 jego żoną była Apolonia z Szumanów (1817-1884), siostra znanych działaczy wielkopolskich Henryka i Kazimierza Szumanów. Przez żonę spowinowacił się także z wybitnym filozofem i politykiem wielkopolskim Karolem Libeltem (z którym współpracował zarówno przy przygotowaniach do powstania przed 1848, jak i działalności Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk); Apolonia Matecka była siostrą drugiej żony Libelta, Marii.

[edytuj] Bibliografia

• Zdzisław Grot, Teodor Teofil Matecki, w: Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa-Poznań 1981
• Witold Jakóbczyk, Przetrwać na Wartą 1815-1914, 55. część cyklu "Dzieje narodu i państwa polskiego", Warszawa 1989