Torpedowiec
Z Wikipedii
 |
|
|
Torpedowiec - klasa niewielkich okrętów powstała pod koniec XIX w, przeznaczonych do wykonywania ataków torpedowych na duże okręty nieprzyjaciela.
Protoplastami torpedowców były kutry parowe uzbrojone w miny wytykowe albo holowane za okrętem. Bodziec tej klasie dało dopiero wdrożenie torped samobieżnych. Jednym z pierwszych torpedowców był norweski "Rap" zbudowany w brytyjskich zakładach Thornycroft w 1873, a uzbrojony w torpedy samobieżne w 1879.
Torpedowce końca XIX wieku zwykle miały wyporność od kilkudziesięciu do 100 ton, uzbrojenie w 1-2 wyrzutnie torped (często jedną stałą na dziobie) i ewentualnie małokalibrowe działka, prędkość od kilkunastu do 20 węzłów. W tym okresie torpedowce były postrzegane jako wyjątkowo groźna broń, zdolna zwalczać wielokrotnie większe i droższe pancerniki, stanowiące wówczas podstawę flot. W latach 90. XIX wieku wykształciły się z torpedowców większe okręty, o silniejszym uzbrojeniu, przeznaczone początkowo specjalnie do walki z torpedowcami i stąd nazwane klasą kontrtorpedowców, przekształconą następnie w niszczyciele.
Szybki rozwój torpedowców trwał do I wojny światowej. Torpedowce tego okresu miały do 200 ton wyporności i prędkość do 26 węzłów. Uzbrojenie torpedowców stanowiło 2 do 4 obrotowych wyrzutni torpedowych i działa kalibru początkowo 37 mm - 47 mm. Pod koniec wojny wyporność przekroczyła 300 t, a kaliber dział sięgnął 75 mm - 88 mm.
Po I wojnie światowej budowano już niewiele jednostek klasy torpedowców, zostały one wyparte z jednej strony przez silniejsze i bardziej uniwersalne niszczyciele, a z drugiej strony przez mniejsze i szybsze kutry torpedowe, stanowiące powrót do koncepcji torpedowców jako małych i tanich okrętów. Z drugiej strony, traktat londyński z 1930, ograniczający zbrojenia morskie, zezwalał na budowę torpedowców o wyporności do 600 ton bez ograniczeń, nakładając jednocześnie ograniczenia ilościowe na niszczyciele. W okresie II wojny światowej torpedowce były jeszcze używane w niewielkich ilościach głównie przez Niemcy, Włochy, Francję i Japonię, głównie do zadań drugorzędnych, np. eskortowych. Po II wojnie światowej klasa ta ostatecznie zanikła. Torpedowce okresu II wojny światowej miały do ok. 700-800 ton wyporności (jednostki niemieckie - do 900 ton), prędkość do 35 węzłów. Uzbrojenie torpedowców stanowiło do 6 obrotowych wyrzutni torpedowych i do 3 dział kalibru do 105 mm.
Polskie torpedowce (dawne niemieckie): ORP Kaszub, ORP Krakowiak, ORP Kujawiak, ORP Mazur, ORP Podhalanin, ORP Ślązak.
