Wanda Pawlik

Z Wikipedii

Wanda Pawlik (1926 - 1983)

Spis treści 1 ŻYCIORYS 2 TWÓRCZOŚĆ 3 BIBLIOGRAFIA 4 LINKI ZEWNĘTRZNE

[edytuj] ŻYCIORYS

Urodziła się 18 listopada 1926r. w Długosiodle koło Ostrołęki. Wojenną wędrówkę rodzina Pisarków zakończyła w Ostrowi Mazowieckiej, gdzie w 1946 r. Wanda ukończyła gimnazjum i zaczęła pracę w Nożewie koło Ostrowi jako nauczycielka. Po uzyskaniu matury w Liceum Ogólnokształcącym dla Dorosłych w Wieliczce w 1948r. rozpoczęła studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1952r. obroniła dyplom magistra polonistyki i podjęła pracę pedagogiczną w Zespół Szkół Rolniczych w Nysie. Z tą placówką była związana już do końca swego życia (przepracowała zawodowo 34 lata).

Niemal od początku pobytu w Nysie Wanda Pawlik włączyła się w różne inicjatywy społeczne i kulturalne, które miały na celu jak najszybsze podniesienie miasta z zapaści kulturalnej i przyspieszenie procesu integracji ludności przybyłej tu z różnych stron kraju. Te inicjatywy miały na celu pomóc ludziom odnaleźć w Nysie swoje miasto. Pisarka znalazła się w centrum życia kulturalnego i z grupą zapaleńców organizowała Towarzystwo Miłośników Ziemi Nyskiej (TMZN), w którym prowadziła sekcję historyczną. Pełniła także funkcję sekretarza Zarządu TMZN. Wychodziła z założenia, że łatwiej będzie ludziom uznać tę ziemię za swoją, gdy ukaże się im i udokumentuje polskość Nysy i Śląska. Celowi temu służyły wydawnictwa TMZN, a później Nyskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego. Między innymi i drobne publikacje Wandy Pawlik. Pomimo nawału pracy znalazła czas na realizację swych młodzieńczych planów - pracę literacką. Pierwsze próby pisarskie miała już za sobą. O dużym talencie literackim świadczą zachowane fragmenty „Pamiętnika" z lat wojennych. W 1969r. ukazała się jej pierwsza powieść „Spotkali się nad Nysą", osadzona w powojennych realiach opolskiej wsi. Autorka ukazuje trudne problemy procesu integracji, zachodzące między różnymi grupami etnicznymi, zmuszonymi do tworzenia na nowym terenie społecznej jedności. Bohaterowie powieści mają odrębne nawyki, obyczaje, wyznania, ale wspólną ojczyznę, problemy społeczne, rodzicielskie i gospodarcze.

W następnych latach ukazały się kolejne powieści: „Ciąg dalszy pisze Kofi", "Dziwny świat Tahunii Sasaki" i „Pług i kindżał”. W 1971r. została przyjęta do Związku Literatów Polskich. Już po jej śmierci ukazały się dwie kolejne powieści: „Tryptyku nyskiego" i „Decyzja”.

Śmierć zabrała ją 16 czerwca 1983 r. w okresie największych możliwości twórczych. Odeszła niepośledniej klasy pisarka, ofiarna nauczycielka, mądry, szlachetny człowiek.

Polska oświata i kultura, a zwłaszcza oświata i kultura Śląska Opolskiego poniosły wielką stratą. Za swą pracę pedagogiczną i społeczną, Wanda Pawlik odznaczona została Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, odznakami regionalnymi „Zasłużony dla Ziemi Nyskiej” i „Zasłużony Opolszczyźnie" oraz Nagrodą Ministra Oświaty i Wychowania I stopnia.

[edytuj] TWÓRCZOŚĆ

W twórczości nyskiej pisarki można wyróżnić dwa nurty:

• Jeden nurt dotyka spraw jakże nam wszystkim – nysanom – bliskich, spraw żywo nas interesujących, bo dotyczących historii Nysy i regionu nyskiego.

• Drugi nurt to wyraz tęsknoty za wielką przygodą, za nieznanym, za egzotyką.

Młoda nauczycielka szybko zaaklimatyzowała się w Nysie, która stała się jej drugą "Małą Ojczyzną". Szybko wtopiła się w środowisko i włączyła się w różne inicjatywy społeczne, które miały na celu zintegrowanie ludności, przybyłej tutaj po wojnie z różnych stron kraju. Swoją aktywność nakierowała na kształtowanie umiłowania do swojego miasta i właściwie pojętego patriotyzmu lokalnego. Celem jej było rozwijanie wiedzy o Nysie i znajomość historii miasta i regionu.

Do nurtu nyskiego zakwalifikujemy dwie powieści: „Spotkali się nad Nysą” „Tryptyk nyski”.

Nadmienić tutaj można też o niezrealizowanych planach literackich Wandy Pawlik, a dotyczących wielkiej trylogii ukazującej dzieje pogranicza polsko-czeskiego w ostatnich stuleciach.

W pierwszej ze swych powieści Wanda Pawlik powraca do pierwszych powojennych lat na terenach tzw. Ziem Odzyskanych. Tutaj los zesłał przesiedleńców i repatriantów z ludźmi mieszkającymi tu od dawna. Tematem powieści są trudne i burzliwe losy tych ludzi. Nieprzypadkowo akcja rozgrywa się na wsi nie opodal Nysy.

Jeśli chodzi o drugie dzieło - "Tryptyk nyski”, który jest swoistą fabularyzowaną rozprawą naukową, to przenosi nas ona w czasy dość odległe. Autorka przybliża czytelnikowi wydarzenia mające miejsce w Nysie w XV i XVIw.

W zasadzie obydwie powieści można uważać też za książki historyczne. Pierwsza dotykała spraw historii najbliższej, zaś druga - okresu świetności Nysy.

[edytuj] BIBLIOGRAFIA

PUBLIKACJE KSIĄŻKOWE I ICH RECENZJE:

• Najcenniejsze zabytki architektoniczne Nysy w: Moja rodzinna Nysa, Wydawnictwo Towarzystwa Miłośników Ziemi Nyskiej, 1968r.

• Spotkali się nad Nysą (Powieść). W-wa: "PAX", 1969.

Recenzje:

• Krzysztof Mętrak, Powieść o osadnictwie, Książka dla Ciebie, W-wa 1969, nr 9,

• Słowo Powszechne1969 nr 206,

• Kazimierz Kowalski, Spotkali się nad Nysą, Trybuna Opolska, 1969 nr 330 s. 4,

• Horyzonty 1970 nr 172,

• Andrzej Graj, Wesela i integracja nad Nysą, Kierunki, W-wa 1970, nr 12, str. 8,

• Kultura 1970 nr 7,

• Nowa Szkoła 1970 nr 6,

• Witold Nawrocki, Kronika czy epopeja, Nowe książki, W-wa 1970, nr 9,

• Opole 1970 nr 1,

• Jan Pierzchała, Temat możliwości, Poglądy, Katowice 1970, nr 4,

• Polish Literature 1970 nr 1,

• Życie Literackie 1970 nr 31,

• Bogusław Żurakowski, Wanda Pawlik: Spotkali się nad Nysą (Powieść naprawdę współczesna), Szkice Nyskie, 1970, t. l,

• Kwartalnik Opolski 1971 nr 2,

• (Kos), Świadcząc Prawdzie przykładem życia, Zorza, W-wa 1971, nr 4.

• Ciąg dalszy pisze Kofi (Powieść). W-wa: "Pax" 1970.

Recenzja:

• Zbigniew Dolecki, Przygoda afrykańska, Kierunki, W-wa 1970, nr 44,

• Słowo Powszechne,1970 nr 210.

• Dziwny świat Tahunii Sasaki (Powieść). W-wa: "PAX" 1971.

• Pług i kindżał (Powieść). W-wa: "Pax" 1973, 204.

Recenzja:

• Rena Marciniak, Afgan w Lechistanie, Opole 1973, nr 12.

• Tryptyk nyski (Powieść). Opole: Instytut Śląski 1984.

• Decyzja (Powieść). W-wa: Verbinum – Wydawnictwa Księży Werbistów 1988.

PUBLIKACJE W CZASOPISMACH:

• Osiedleńcy (fragmenty trylogii „Gallickie lilie”). Nowiny Nyskie 1969.

• Jeszcze o młodej poezji. Opole 1970 nr 8.

• Gorzkie piwo (fragment „Tryptyku nyskiego”). Opole 1974 nr 8.

• Wesele Panny Świętochny (fragment „Tryptyku nyskiego”). Opole 1980 nr 6.

• Wesele Panny Świętochny. Trybuna Odrzańska1980 nr 72.

• U zarania Księstwa Nyskiego. Kalendarz Opolski 1982.

• Nyskie wodociągi (fragment trylogii „Gallickie lilie”). Kalendarium Opolskie 1983.

• Fragment pisanej powieści (fragment powieści „Decyzja”). Kalendarium Opolskie 1984.

OPRACOWANIA:

• Grażyna Zdanowicz, Spotkania nad Nysą - życie i twórczość Wandy Pawlik w: Sławni nysanie - nauka i kultura bogactwem historii regionu, Wydawnictwo Instytut Śląski, Opole 2004,

• Wiesław Bartelski, Polscy pisarze współcześni. Informator 1944-74, W-wa 1977, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe 1977.

• Leokadia Pośpiechowa, Pisarze Opolszczyzny, Opole Instytut Śląski 1976.

• Ryszard Wicz-Poluszyński, Wanda Pawlik - życie i twórczość (szkic wspomnieniowy), Szkice Nyskie, Opole 1986, t. 3.

• Ryszard Wicz-Poluszyński, W życiu i na kartach powieści, Nowiny Nyskie 1992, nr 29.

• Dorota Woźniak, Spotkali się nad Nysą - Życie i twórczość nyskiej pisarki Wandy Pawlik, praca magisterska napisana na Uniwersytecie Opolskim, 1998.

WYWIADY:

• Ryszard Wicz-Poluszyński, Ważne sprawy Śląska, dalekiego świata - Rozmawiamy z pisarką Wandą Pawlik, Słowo Powszechne W-wa 1973, nr 205.
• Krystyna Turwid, Oczekiwanie (Rozmowa z Wandą Pawlik), Trybuna Odrzańska 1980, nr 72.

[edytuj] LINKI ZEWNĘTRZNE

• Życie i twórczość W. Pawlik
• Nyski portal internetowy