Wodnik (postać mityczna)
Z Wikipedii
Ta strona dotyczy demona Wodnika.
Następujące strony, opisują inne
znaczenia słowa Wodnik:
- Wodnik – gwiazdozbiór
- galeon Wodnik – okręt
- ORP Wodnik – okręt
- wodnik – ptak (Rallus aquaticus)
Wodnik (cz. Vodník; Utoplec, Utopek w folklorze śląskim) – mityczny władca jeziora, stawu, strumienia, rzeki, a nawet kałuży. Wodnik siedział w wodzie i albo puszczał bąbelki, albo topił ludzi. Każdy, kto chciał się wykąpać musiał mu złożyć jakąś daninę, np. czarną kurę albo garść grochu.
Demon opiekuńczy dużych i małych śródlądowych akwenów wodnych. Zamieszkują we wszelkiego rodzaju rzeczkach, jeziorach, stawach a nawet w studniach i przydrożnych rowach.
Choć jako demon potrafił przybierać rozmaite postacie (najczęściej zwierząt związanych z ciekami wodnymi – ryby, jaszczurki, raki) zazwyczaj widywany jest jako człowieczek wysokości nieco ponad pół metra z rybimi, zabarwionymi na zielono oczami, pomarszczoną twarzą i długimi, rozczochranymi włosami oraz błona pławną między palcami. Ubierają się zazwyczaj na czerwono i w taki sposób, że czasem trudno ich odróżnić od zwykłej, niskiej osoby ludzkiej. Gdziekolwiek zaś staną zostaje po nich kałuża wody.
Wodnik w opowieściach ludowych jawi się jako postać raczej mało sympatyczna, którą łatwo zirytować i rozgniewać lub też czyniącą różne (zazwyczaj złośliwe) psoty. Wiązano go także z utonięciami ludzi – śmiercią, która wynikała z lekkomyślności. Głównie bowiem tylko prowokują nieostrożnych ludzi (rozwieszając po trzcinach kolorowe wstążki lub zaczepiając na wodorostach świecidełka), a tylko w skrajnych przypadkach (w sytuacji szczególnego naruszenia spokoju i naturalnego porządku akwenu wodnego) czynią to osobiście odznaczając się przy tym znaczną, niewspółmierną do swego wzrostu siłą. Jako, że ową siłę czerpią z żywiołu wody, im bardziej oddalą się od zamieszkiwanego przez siebie akwenu (szczególnie gdy nie pada deszcz) tym bardziej ich moc słabnie. Wodniki lubią wygrzewać się na brzegu albo przesiadywać na wszelkiego rodzaju kładkach i mostkach. Rzadko kiedy oddalają się jednak dalej od swych akwenów wodnych – susza jest dla nich szczególnym zagrożeniem, które doprowadzić może nawet do unicestwienia Wodnika na dłuższy czas w postrzeganym przez ludzi świecie. Większość z nich w opowieściach szkodzi ludziom, lecz niektóre mogą pomagać a wręcz nagrodzić za prawe i szlachetne uczynki. Zadawanie się z tymi demonami zawsze jednak wiąże się z ryzykiem. Bez wyraźnej przyczyny lepiej więc nie zakłócać im spokoju i omijać z daleka, a już w żadnym razie nie próbować wchodzić do wody w ich obecności.
Wiara w Wodniki była tak silnie zakorzeniona, iż wpisała się nawet w folklor chrześcijański. Według jednej z przypowieści Pan Bóg, pozrzucał nieposłuszne anioły z nieba – te, które wpadły do piekła zostały "diobłami", jeśli spadły do lasu – złymi duchami, anioły zrzucone do morza związały się z wodą, popłynęły do stawów i rzek, zostając Utoplcami.
Nie należy Wodnika mylić z Utopcem – duchami wodnymi lęgnącymi się z dusz niektórych topielców. Współcześnie terminy te często stosowane są błędnie jako zamiennie.
Zobacz: Mitologia Słowian.
