ยาระบาย

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ยาระบาย(อังกฤษ:laxative)เป็นตำรับยาที่กำจัดกากอาหาร (defecation)หรืออุจจาระ (feces) ออกจากร่างกาย ยาระบายส่วนใหญ่จะใช้รักษาโรคท้องผูก (constipation)โดยการกระตุ้น หล่อลื่น และสร้างปริมาณอุจจาระ ยาระบายแบ่งเป็นประเภมต่างๆดังนี้

สารบัญ 1 เพิ่มปริมาณอุจจาระ (Bulk-producing agents) 2 ยาประเภททำให้อุจจาระอ่อนนุ่ม (Stool softeners / Surfactants) 3 ยาประเภทหล่อลื่น (Lubricants / Emollient) 4 ยาประเภทเพิ่มปริมาตรน้ำ (Hydrating agents (osmotics)) 4.1 ยาประเภทน้ำเกลือ (Saline) 4.2 ไฮเปอร์ออสโมติก เอเจนต์ (Hyperosmotic agents) 5 ประเภทกระตุ้น (Stimulant / Irritant) 6 อื่นๆ 6.1 น้ำมันระหุ่ง (Castor Oil)

[แก้] เพิ่มปริมาณอุจจาระ (Bulk-producing agents)

• ตำแหน่งออกฤทธิ์ยา: ลำไส้เล็ก และ ลำไส้ใหญ่
• ช่วงเวลาออกฤทธิ์: 12 - 72 ชม.
• ยาประเภทนี้จะมีลักษณะดังนี้

1. กากอาหารไฟเบอร์ (dietary fiber)
2. สารที่เมื่อถูกน้ำแล้วจะเพิ่มปริมาตรเป็นเจล เช่น
   1. พซิลเลียม (psyllium)
   2. เมตามูซิล (Metamucil),
   3. เมตทิลเซลลูโลส (Citrucel),
   4. พอลิคาร์โบฟิล (polycarbophil)

[แก้] ยาประเภททำให้อุจจาระอ่อนนุ่ม (Stool softeners / Surfactants)

• ตำแหน่งออกฤทธิ์ยา: ลำไส้เล็ก และ ลำไส้ใหญ่
• ช่วงเวลาออกฤทธิ์: 12 - 72 ชม.
• ตัวอย่างยานี้คือ ดูคูเซต (docusate-Colace, Diocto).

[แก้] ยาประเภทหล่อลื่น (Lubricants / Emollient)

• ตำแหน่งออกฤทธิ์ยา: ลำไส้โคลอน (Colon)
• ช่วงเวลาออกฤทธิ์: 6 - 8 ชม.
• ตัวอย่างยานี้คือน้ำมันแร่ (mineral oil) ผลข้างเคียงจากการใช้ยานี้คือ ทำให้การดูดซึมไวตามินประเภทที่ละลายในน้ำมัน

เช่น เอ ดี อี และ เค น้อยลงอาจทำให้ร่างกายขาดไวตามินเหล่านี้ได้

[แก้] ยาประเภทเพิ่มปริมาตรน้ำ (Hydrating agents (osmotics))

• ตัวอย่างยาเหล่านี้คือ

1. มิลค์ออฟแมกนิเซีย (Milk of Magnesia)
2. เกลือยิปซั่ม (Epsom salt)

[แก้] ยาประเภทน้ำเกลือ (Saline)

• ตำแหน่งออกฤทธิ์ยา: ลำไส้เล็ก และ ลำไส้ใหญ่
• ช่วงเวลาออกฤทธิ์: 0.5 - 3 ชม.
• ตัวอย่างยาเหล่านี้คือ

1. โมโนเบซิก โซเดียม ฟอสเฟต (Monobasic sodium phosphate)
2. ไดเบซิก โซเดียม ฟอสเฟต (Dibasic sodium phosphate)
3. แมกนีเซียม ซิเตรต (Magnesium citrate)
4. มิลค์ออฟแมกนิเซีย (Milk of Magnesia)
5. แมกนีเซียม ซัลเฟต (Magnesium sulphate)
6. โซเดียม ไบฟอสเฟต (Sodium biphosphate)

[แก้] ไฮเปอร์ออสโมติก เอเจนต์ (Hyperosmotic agents)

• ตำแหน่งออกฤทธิ์ยา: ลำไส้โคลอน (Colon)
• ช่วงเวลาออกฤทธิ์: 0.5 - 3 ชม.
• ตัวอย่างยาเหล่านี้เป็นยาประเภทยาเหนบ (suppositories)ได้แก่

1. กลีเซอรีน (Glycerin)
2. แลคตูโลส (Lactulose)

[แก้] ประเภทกระตุ้น (Stimulant / Irritant)

• ตำแหน่งออกฤทธิ์ยา: ลำไส้โคลอน (Colon)
• ตัวอย่างยาเหล่านี้

ช่วงเวลาออกฤทธิ์	ชื่อยาระบาย
6 - 8 ชม.	Cascara Phenolphthalein (phased out because of carcinogenicity concerns)
6 - 10 ชม.	Bisacodyl tablets (Dulcolax) Casanthranol Senna (Ex-lax)
15 นาที - 1 ชม.	Bisacodyl suppository

[แก้] อื่นๆ

[แก้] น้ำมันระหุ่ง (Castor Oil)

• ตำแหน่งออกฤทธิ์ยา: ลำไส้เล็ก
• ช่วงเวลาออกฤทธิ์: 2 - 6 ชม.

Castor Oil acts directly on intestinal mucosa or nerve plexus and alters water and electrolyte secretion. It is converted into ricinoleic acid (the active component) in the gut.