ลานเซลอต บราวน์

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ลานเซลอต บราวน์ "ผู้สามารถ"

ลานเซลอต บราวน์ (Lancelot Brown -พ.ศ. 2259 – 6 กุมภาพันธ์, พ.ศ. 2326), รู้จักโดยทั่วไปในอีกชื่อหนึ่งว่า บราวน์ผู้สามารถ (Capability Brown) นักจัดสวนและภูมิทัศน์ชาวอังกฤษผู้ได้รับการกล่าวขวัญถึงว่าเป็น “ศิลปินที่สมราคาคนสุดท้ายแห่งคริสต์ศตวรรษที่ 18” และนับเป็นนักจัดสวนที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของอังกฤษ ได้ออกแบบสวนสาธารณะมากกว่า 170 แห่งและมีหลายแห่งที่ยังคงยั่งยืนอยู่ถึงปัจจุบัน

[แก้] ชีวประวัติ

ลานเซลอต บราวน์เกิดที่เมืองเคิร์กอาร์ล นอร์ธทัมเบอร์แลนด์ ได้รับการศึกษาที่โรงเรียนแคมโบ เริ่มทำงานด้วยการเป็นเด็กคนสวนอยู่กับเซอร์วิลเลียม ลอเรน และย้ายไปอยู่ที่ “วูตัน” ของริชาร์ด เกรนวิลล์-เทมเปิล เอิร์ลที่ 2 จากนั้นเข้าร่วมทำงานเป็นพนักงานสวนกับหลอร์ดค็อบแฮมที่สโตว์ บักกิงแฮมเชียร์ อยู่ภายใต้การดูแลของวิลเลียม เคนท์ ซึ่งถือกันว่าเป็นผู้บุกเบิกและวางรูปแบบของสวนอังกฤษ ในระหว่างที่ทำงานอยู่ที่สโตว์ บราวน์แต่งงานกับสตรีพื้นถิ่นชื่อบริเจ็ต วาเยต และมีบุตรคนแรกในสี่คนของเขา

ในฐานะผู้ชำนาญที่ขึ้นชื่อในสวนสไตล์อังกฤษ บราวน์ได้รับการเรียกหามากที่สุดจากเจ้าของที่ดิน เมื่อ พ.ศ. 2294 ฮอเรซ วอลโปล เขียนถึงงานของบราวน์ที่ปราสาทวอร์ริกไว้ว่า “ตัวปราสาทได้รับการเสริมให้งดงามขึ้น ทิวทัศน์ที่นี่สร้างความประทับใจข้าพเจ้ามากกว่าที่คาดไว้ แม่น้ำเอวอนไหลหลากลดหลั่นเป็นชั้นลงถึงฐานของมัน นับเป็นสวนที่ได้รับการจัดวางไว้อย่างดียิ่งโดยบราวน์ผู้เป็นผู้วางแนวคิดที่เคนท์และที่ฟิลิปส์ เซาท์โคท"

[แก้] การทำงาน

ประมาณว่าบราวน์เป็นผู้รับผิดชอบในการออกแบบสวนไม่น้อยกว่า 170 แห่งตามบริเวณบ้านและคฤหาสน์ที่งดงามที่สุดของประเทศอังกฤษ งานของบราวน์ยังคงปรากฏอยู่ถึงปัจจุบัน ซึ่งรวมถึงพระราชวังเบลนไฮม์ บ้านโบวูด มิลตันแอบเบย์ และมิลตัลแอบบาสที่อยู่ใกล้เคียงกัน และที่อื่นๆ อีกหลายแห่ง บุรุษผู้ปฏิเสธงานในไอร์แลนด์เนื่องจากยังทำงานในอังกฤษไม่แล้วเสร็จได้รับการขนานนามว่าบราวน์ “ผู้สามารถ” ก็เพราะเขามักบอกเจ้าของที่ดินผู้เป็นลูกค้าเสมอว่าที่ดินผืนนั้นมีขีดความ “สามารถ” สูงสำหรับงานจัดภูมิทัศน์

บ้านโบวูด คฤหาสน์ชนบทที่จัดวางภูมิทัศน์โดยลานเซลอต บราวน์ "ผู้สามารถ"

งานของบราวน์มีสไตล์ที่เรียบง่ายเป็นสนามหญ้าที่เป็นเนินขึ้นลงตามลักษณะภูมิประเทศ และราบเรียบตรงไปสู่บ้านและกลุ่มต้นไม้ การวางต้นไม้กระจายอย่างธรรมชาติไม่เป็นแถวแนว ทางน้ำรูปแบบที่เคี้ยวคดได้รับการวิพากษ์วิจารณ์จากนักทฤษฎีสวนในสมัยนั้นเป็นอันมาก แต่ในขณะเดียวกัน สไตล์สวนอังกฤษแบบใหม่ของบราวน์ก็ได้รับการยกย่องเป็นอย่างมากเช่นกัน

งานภูมิทัศน์ของบราวน์นับเป็นงานบุกเบิกทางแฟชั่น และมีความแตกต่างขั้นพื้นฐานไปจากสวนรูปนัยที่กำลังถูกแทนที่ในยุคนั้นค่อนข้างมาก สวนที่เรียกว่า “สวนรูปนัย” (Formal garden) ของอังกฤษซึ่งเป็นแบบอย่างที่แพร่หลายอยู่ก่อนแล้วได้รับการวิพากษ์วิจารณ์จาก อเลกซานเดอร์ โปบ และบุคคลอื่นๆ ในช่วงคริสต์ศตวรรษ 1700 (พ.ศ. 2144-2243) เริ่มต้นถูกทดแทนในปี พ.ศ. 2362 โดยวิลเลียม เคนท์ และต่อมาโดยบราวน์ด้วยการจัดสวนในสไตล์ที่เป็นธรรมชาติมากขึ้น และ บราวน์เองนับได้ว่าเป็นผู้วางรูปแบบภูมิทัศน์อังกฤษที่มีรูปแบบละเอียดอ่อนและชัดเจนมากขึ้น

[แก้] ขั้นตอนการทำงาน

รัสเซล เพจ กล่าวถึงขั้นตอนการทำงานของบราวน์ไว้ว่า “โน้มน้าวและกระตุ้นให้ลูกค้าที่ร่ำรวยรื้อสวนแบบรูปนัยเดิมทิ้งและทดแทนด้วยการจัดให้มีสนามหญ้า กลุ่มต้นไม้ และสระและทะเลสาบที่มีรูปทรงอิสระ” ริชาร์ด โอเวน เคมบริดจ์ กวีชาวอังกฤษและนักเขียนเรื่องเสียดสีได้ประกาศว่าตนเองขอตายก่อนถึงยุคสวนของบราวน์เพื่อจะได้ “เห็นสวรรค์ก่อนที่จะถูกปรับปรุง” ซึ่งแสดงให้เห็นถึงการเล่าลือ ถกเถียงและการวิพากษ์วิจารณ์ผลงานของบราวน์ที่สามารถอยู่ยั่งยืนมานานได้มากกว่า 200 ปี แต่ในทางตรงกันข้าม ริชาร์ด บิสโกรฟ กล่าวถึงขั้นตอนงานของบราวน์ว่าเป็นการทำธรรมชาติให้สมบูรณ์ว่า

“การจัดวางรูปแบบที่สุขุมรอบคอบด้วยการใส่ต้นไม้ที่ตรงจุด หรือการปิดบังปากทางเข้าของทางน้ำที่ไม่น่าดู นับเป็นศิลปะของ¬บราวน์ที่เสริมรับกับรูปของพื้นผิวดิน น้ำ ต้นไม้ เหล่านี้ ได้กลายเป็นองค์ประกอบที่เป็นตัวสร้างรูปแบบอันเป็นอุดมคติของภูมิทัศน์อังกฤษ ...แต่ข้อที่ยากลำบากสักหน่อยก็ได้แก่ผู้เลียนแบบที่ด้อยความสามารถและไม่พิถีพิถัน พวกนี้มักจะมองความสมบูรณ์ของธรรมชาติไม่ออก ....เขาจะเห็นก็แต่สิ่งที่พวกเขาคิดว่าเป็นธรรมชาติที่เขาใส่ลงไปเท่านั้น”

การตบแต่งอย่างชำนิชำนาญนี้ไม่เพียงแต่ไม่ได้รับการยอมรับในสมัยของบราวน์เองเท่านั้น คำไว้อาลัยที่เขียนโดยผู้ไม่ได้ลงชื่อกล่าวถึงงานของบราวน์ไว้ว่า “น่าเสียดายที่ผลงานจากความความชาญฉลาดของ¬บราวน์ที่ทำให้เขาเป็นผู้ที่มีความสุขที่สุดนั้นจะกลับกลายเป็นสิ่งที่ทำให้มีคนจำเขาได้เพียงชั่วครู่เท่านั้น ทั้งนี้ก็เนื่องจากการเลียนแบบธรรมชาติมากเกินไปนั่นเองที่ทำให้งานของเขาผิดพลาด” ความเป็นที่นิยมชมชอบบราวน์ลดน้อยลงอย่างรวดเร็วหลังการตายของเขา เพราะคนทั่วไปมองว่าเป็นการลอกเลียนธรรมชาติมากไป ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 19 บราวน์ได้ถูกวิพากษ์วิจารณ์ค่อนข้างหนักจากทุกๆ คน แต่สถานการณ์นี้กลับกลายเป็นตรงกับข้ามเมื่อกาลเวลาได้ล่วงถึงคริสต์ศตวรรษที่ 20 ความนิยมชมชื่นบราวน์ได้กลับคืนมาดังเดิม ทอม เทอร์เนอร์ได้แนะว่าเป็นเพราะเนื่องมาจากงานเขียนของมารี-หลุยส์ กอเธียน เรื่อง “ประวัติศาสตร์ศิลปะของสวน” (History of garden art) ที่เน้นให้เห็นถึงความเป็นอัจฉริยะของบราวน์ รวมทั้งความเห็นเชิงบวกในผลงานของบราวน์ในงานเขียนเรื่อง “งามดังภาพวาด” (The Picturesque) ของคริสโตเฟอร์ ฮัสเซย์

[แก้] บั้นปลายชีวิต

บราวน์เสียชีวิตในปี พ.ศ. 2326 ที่ถนนเฮิร์ทฟอร์ด ในนครลอนดอน ตรงธรณีประตูบ้านของบริเจ็ตบุตรสาวที่แต่งงานกับสถาปนิกชื่อเฮนรี ฮอลแลนด์ โฮเรซ วอลโปล เขียนจดหมายถึงเลดีออโซรีเกี่ยวกับบราวน์ไว้ว่า “คุณหญิงครับ นางไม้คงต้องเข้าไปอยู่ในถุงมือดำเสียแล้ว เพราะแม่ยายของพวกนาง คือสามีคนที่สองของคุณนายธรรมชาติได้ตายไปเสียแล้ว” ศพของบราวน์ได้รับการฝังไว้ที่สนามหญ้าของโบสถ์เซนต์ปีเตอร์และเซนต์พอลซึ่งเป็นโบสถ์ประจำถิ่นที่คฤหาสน์เฟนสแตนตันขนาดเล็กของบราวน์ตั้งอยู่

ลานเซลอต บราวน์ มีชีวิตอยู่ตรงกับระหว่างรัชสมัยของสมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ ๙ (พระเจ้าท้ายสระ) ในสมัยกรุงศรีอยุธยาและพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ปีแรกในสมัยต้นรัตนโกสินทร์

[แก้] สวนและอุทยาน

งานสวนและอุทยานจำนวนมากของบราวน์ผู้สามารถที่ยังคงเหลือปรากฏให้เข้าชมได้ในปัจจุบัน ข่างล่างนี้คือรายการบางส่วนของงานภูมิทัศน์ของบราวน์

Alnwick Castle
Aske Hall
Audley End House
Aynhoe Park
Blenheim Palace
Bowood House
Broadlands
Burghley House
Burton Constable Hall
Castle Ashby
Charlecote Park
Chatsworth House
Chillington Hall
Clandon Park
Clumber Park
Corsham Court
Euston Hall
Grimsthorpe Castle
Harewood House
Highclere Castle
Holkham Hall
Ickworth House
Longleat
Packington Park
Petworth House
Prior Park Landscape Garden
Ragley Hall
Schloss Richmond (Richmond Palace) in Braunschweig, Germany
Scampston Hall
Sheffield Park Garden
Sherborne Castle
Sledmere House
Stowe Landscape Garden
Syon House
Temple Newsam
Trentham Gardens
Warwick Castle
Weston Park
Wimbledon Park
Wimpole Hall
Wrest Park Gardens

[แก้] อ้างอิง

วิกิพีเดียภาคภาษาอังกฤษ[1]
Morrow, Baker H., A dictionary of Landscape Architecture.The University of New Mexico, 1987

[แก้] เอกสารแนะนำ

Thomas Hinde, Capability Brown: The Story of a Master Gardener (W. W. Norton, 1987)
Roger Turner, Capability Brown and the Eighteenth Century English Landscape (Rizzoli, 1985)
Dorothy Stroud, Capability Brown (Faber and Faber, 1975)