Almanya Türkçesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Almanya Türkçesi, Almanya'da yaşayan veya orada doğup büyüyen Türklerin Türkçe'yi konuştukları şekle verilen addır. Almanya'daki Türkler Türkiye Türkçesi ile konuşmaktadırlar. Ancak konuştukları Almanca etkisindeki Türkçe şekli, İngilizce ve Fransızca etkisi altındaki Türkiye Türkçesine göre bazı farklı özellikler arzeder. Türkçe konuşurken, gerek şivede, gerek vurgulamalarda, gerek deyim ve terimlerde bu etki görülebilir. Bu durumun Türkiye Türkçesi ile konuşanlar tarafından farkedilmesi mümkün olabilir. Kendi aralarında konuştuklarında, özellikle Almanya'da doğup büyüyen kuşak, Türkçe cümleye güncel hayata ait Almanca sözcükler karıştırırlarken Türkiye'deki kuşaklar ise Türkçe cümlelerine İngilizce ve Fransızca sözcükler karıştırırlar.

[değiştir] Özellikleri

Almanya Türklerinin anadili Türkçe'dir ve Anadolu ağzından tutun da, Karadeniz ağzına kadar birçok farklı ağız konuşulmaktadır. "Almancı Türkçesi" Almanca ile Türkçe kelimelerin karışımından oluşan, farklı bir lehçedir. Yer yer eleştirilen, Almancı Türkçesi üzerindeki en güçlü etkiler şüphesiz Almanya'ya göç eden Türklerin ekonomik ve eğitim düzeyleridir. Almanya'ya ilk göçler 'misafir işçi' alımı olarak gerçekleştiğinden daha çok gelir ve eğitim seviyesi düşük kesimleri içermiştir. Bu da orada doğan ve yetişen çocukların kullandığı dili etkilemiş ve yeni nesillerin dili kullanımında önceki nesillerin seviyesinden çok öteye gidememesine neden olmuştur. Ayrıca, iki dil ve kültür arasında kalmışlığı temsil eden bir dil edinimi deneyimi ortaya çıkmıştır. Yeterli derecede Türkçe öğrenemeyen çocuklar Almanca öğrenmekte de sıkıntılar çekmiş, böylece hiçbir dile yeterince hakim olamamışlardır.

Her iki dilin de diğerine göre daha kısa ve yerleşmiş sözleri olduğundan, insan aklı kendiliğinden en basit sözcüğe yönelir, yani en alışık olduğu sözcüğü telaffuz eder. Günlük hayatlarında karşılaştıkları kavramların pek çoğunun Türkçesini bilmemeleri ya da o an akıllarına gelmemeleri de bu lehçenin oluşumuna bir sebebtir.

Bazı tipik örnekler:

	Almanca	Almanya Türkçesi	Türkiye Türkçesi
İsimlerde:	Ich warte im Bahnhof	Bahnhof'ta bekliyorum	Tren garında bekliyorum
	Das Arbeitsamt ist heute geschlossen	Arbeitsamt bugün kapalı	İşçi Bulma Kurumu bugün kapalı
Fiillerde:	Schreibe doch auf!	Schreiben etsene!	Yazsana!
	Ich habe sie kennengelernt	Onu kennenlernen ettim	Onunla tanıştım
Fiil ve isimlerde:	Ich kaufe ein Handy	Handy kaufen edeceğim	Cep telefonu satın alacağım
	Ich habe einen Vertrag abgeschlossen	Vertrag abschließen yaptım	Sözleşme yaptım
	Der Arzt hat mich krank geschrieben	Doktor beni krank yazdı	Doktor bana rapor verdi

Bu lehçenin dikkat çekici bir diğer yanı da, Almanca cümleler ya da sözcükler doğrudan Türkçeye çevrildiğinde, Türkiye Türkçesine ters düşen terimler ortaya çıkabilmektedir:

Almanca	Almanya Türkçesi	Türkiye Türkçesi
Test schreiben	Test yazmak	Sınava girmek
Gitarre spielen	Gitar oynamak	Gitar çalmak
Film anschauen	Filme bakmak	Film seyretmek
weiter gehen	devam gitmek	gitmeye devam etmek

Bu lehçenin başka bir özelliği de, gerek Almanca'dan Türkçe'ye çevirilmiş, gerek Almanca'dan bozulmuş, yeni sözcükleri İngilizce ve Fransızca'dan alan Türkiye Türkçesinden farklı olan yeni sözcük üretimleridir:

Almanca	Almanya Türkçesi	Türkiye Türkçesi
Wasserkocher	'Wasserkocher' (söylenişi: [vasakoha]) veya 'su kaynatıcısı'	su ısıtıcısı
Handyakku	Handy aküsü	cep telefonu şarjı
Tastatur	tastatür	klavye
Termin	termin	randevu
Stress	stres (söylenişi: [ştres])	stres
Computer	Computer (söylenişi: [komputer] veya [kompüter])	bilgisayar
Sattellittenschüssel	Zatelit anteni	uydu çanak anteni
Asylantenheim	Asyller (söylenişi: [azüller]) binası	sığınmacılar yurdu
Kauf	Kauf	mağaza
Sahnetorte	Sahne'li pasta (söylenişi: [zağneli pasta])	kremşantili pasta
Brötchen	Brötchen (söylenişi: [broçün])	"ekmekçik" (kahvaltılık olarak kullanılır)
Euro	Euro (söylenişi: [oyro])	'Avro' ve 'Euro' (söylenişi: [yuro])

Diğer dikkat çekici bir şey de, Türkiye Türkçesinde kullanımı azalmış, ancak uzun yıllar önce yaygın olup, birinci kuşağın hala kullandığı ve böylece yeni kuşakların da tanıdığı eski terimlerdir: Lûgat (sözlük), mektep (okul), hoca (öğretmen), imtihan (sınav) gibi.

Bu farklı lehçenin ortaya çıkmasında değişik kültürde yetişme dışında bir diğer etken de, kuşkusuz okulda Türkçe eğitiminin yetersiz kalmasıdır. Bazı ilkokul ve ortaokullarda Türkçe eğitim haftada bir ya da iki saat olmak suretiyle verilmesine karşın bu yetersiz kalmaktadır. Özellikle bu eğitimden dahi yoksun kalan Türk çocukları, konuştuklarını Türk yazı diline aktaramamaktadırlar. Böylece zaman zaman 'Ş' yerine 'Sch', 'z' yerine 's' gibi Alman alfabesinden harfleri kullanmaktadırlar.^[1]

Ancak Türk televizyon ve gazeteleri sayesinde dildeki bu biçimlenmeden etkilenmeyen ya da daha az etkilenen insanlar da yok değildir. Özellikle eğitim seviyesi daha yüksek olanlar, gerek Türkçeyi gerekse Almancayı daha düzgün konuşabilmektedirler. Özellikle, "23 Nisan Çocuk Şenlikleri" kapsamında okunan Türkçe şiirler, söylenen Türkçe şarkılar da çocukların Türkçesini pekiştirmektedir.

Almanya'daki gurbetçiler Türkiye'de Türkçe'yi konuşma şekilleriyle de göze çarptıkları için, yolculuk esnasında bazı fırsatçı kişilerin sahtekarlıklarının kolayca kurbanı olabilirler.