İo (uydu)

Vikipedi, özgür ansiklopedi

İo
Diğer adları	Jüpiter I
Bulunuşu	Galileo Galilei 1610
Yörünge Özellikleri
Dolandığı cisim	Jüpiter
Yarı büyük eksen	421.700 km. 0,0028 AB
Enberi	420.000 km.
Enöte	423.400 km.
Yörünge dışmerkezliği	0,004
Yörünge eğikliği	0,04o
Dolanma süresi	1,769 gün 1 gün 18 saat 27 dak. 33,5 s.
Yörünge hızı ortalama	17,33 km/saniye
Bağlı bulunduğu grup	Galilei uyduları
Gözlem Özellikleri
Görünür parlaklık	5,0
Görünür çap	1,25 yay saniye
Fiziksel Özellikler
Ortalama çap/Boyutlar	3643 km.
Yoğunluk	3,53 g/cm3
Eksen eğikliği	0o
Dönme süresi	Eşzamanlı
Yerçekimi	0,183 x Yer 1,79 m/s2
Kurtulma hızı	2,6 km/saniye
Beyazlık (albedo)	0,62
Yüzey sıcaklığı ortalama	130 K

İo, Jüpiter'in doğal uydularından biridir. 1610 yılında Galileo Galilei tarafından bulunan dört büyük uydudan (Galilei uyduları) yörüngesi en içte bulunanıdır.Adını Yunan mitolojisinde Zeus'un sevgililerinden biri olan (Roma mitolojisinde "Jüpiter" olarak da bilinen)"İo"'dan almıştır.

[değiştir] İo'nun Keşfi ve Yapılan Gözlemler

Bu uydunun 7 Ocak1610 tarihinde Galileo tarafından keşfedildiği kabul edilir ancak, 1614'de yayımladığı Mundus Jovialis'inde Simon Marius,İo ile birlikte Jüpiter'in diğer uydularını 1609'da Galileo'nun keşfinden bir hafta önce ilk olarak gözlemlediğini iddia etmiştir.Galileo bu iddiadan şüphe etmiş ve Marius'un çalışmasını "çalıntı" olarak nitelendirmiştir.

20. yüzyılın ortalarında İo'nun kutup bölgelerinin kırmızı renkte olduğunu ortaya koyan gözlemler yapılmıştır.Uzay sondası Pioneer 11 1970'lerdeki geçişi sırasında kutup bölgesinin, ekvator bölgesinin beyazımsı renginin aksine turuncu renkte olduğunu ortaya koymuştur.Ancak Pioneer'in bulguları bundan öteye gidememiştir.

Uzay sondası Voyager 1 1979'da İo'nun yakınlarından ilk resimlerini gönderdiğinde, bilimadamları İo'nun yüzeyinde neredeyse hiç karater bulunmadığını gördüler.Voyager seyir mühendisi Linda Morabito resimler üzerinde çalışırken yüzeyden püsküren bir "sorguç" farketti.Bilimadamları olası bütün kraterleri örten yoğun volkanik aktivitenin neden olduğu oldukça genç bir yüzey buldular. Yüzeyde dokuz aktif volkan gözlemlemeyi başaran Voyager 1'in ardından Voyager 2 bunların sekizini gözlemledi.

Galileo uzayaracı 1995'te Jüpiter'e ulaştı ve 1999'un sonlarında İo'nun yanından geçti. Galileo, İo'ya diğer bütün sondalardan daha fazla yaklaştı,birçok fotoğraf çekti,püsküren volkanlar gözlemledi ve İo'nun Güneş Sistemi'ndeki kayaç iç gezegenler gibi büyük bir demir çekirdeği olduğunu keşfetti.

Güneş Sistemi
Gezegenler: Merkür - Venüs - Dünya - Mars - Jüpiter - Satürn - Uranüs - Neptün
Cüce gezegenler: Ceres - Plüton - Eris
Diğer: Güneş - Ay - Asteroit kuşağı - Kuyrukluyıldızlar - Neptün ötesi cisimler - Kuiper kuşağı- Oort bulutu
Diğer cisimler ve bölgeler için, güneş sistemindeki cisimlerin listesine bakınız.

Güneş Sistemi'nde üzerinde sürekli olarak gazlar ve lav püskürten yanardağlar bulunan tek uydudur.