Kerkük
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kerkük (1519'dan önce Gökyurt), Irak Federal Cumhuriyeti topraklarında bulunan ve Kürtler'in, Türkler'in, Iraklı Türkmenler'in, Araplar'ın, Asurlular'ın ve Ermeniler'in oluşturduğu ancak çoğunluğunun Türkmen olduğu bir şehirdir. Merkez Kerkük'tür. Tavuk, Havice, Tazehurmatu, Tisin, Altunköprü ilçeleri vardır. Ayrıca Yayçı, Leylan, Kara hasan, Kara İncir gibi bucakları vardır.
1519'da Osmanlı hakimiyetine girmeden önce Gökyurt olarak anılan Kerkük, 1926 yılında İngiltere ile yapılan Ankara Antlaşması'yla Irak'a devredilmiştir. Daha öncesinde şehir sırasıyla Musul Beyliği (1127 – 1233), Erbil Beyliği (1144 - 1209) Kerkük Beyliği (1230), Kara Koyunlu Devleti(1411 - 1470) ve Ak Koyunlu Devleti (1470 - 1508) hakimiyeri altında bulumuştur ve halen Misak-ı Milli sınırları içerisindedir.
[değiştir] Türk varlığı
Ünlü oryantalist J. H. Kramers, "12. yüzyılda Kerkük civarının, başkenti Erbil olan Türk beyliği Begtekinliler'in idaresinde" olduğunu İslam Ansiklopedisi'nde belirtmek suretiyle, bölgedeki Türk varlığının Osmanlı Devleti'nden önceye dayandığını vurgulamaktadır.
Mehmed Hurşid Paşa, Padişah'a sunulmak üzere, 1849 yılında kaleme aldığı ve resmi nitelik taşıyan raporunda Erbil ve Kerkük kasabaları ahalilerinin Türkçe konuştuklarını, civarlarındaki Kürt ve Araplardan dolayı da Kürtçe ve Arapça bildiklerini yazmaktadır. Raporunun geneline bakıldığında, bölgedeki bütün gurupların etnik özelliklerini vurgulayan Mehmed Hurşid Paşa, bu iki bölgede halkın Türkçe konuştuğunu belirttikten sonra, Kürt ve Arap ahaliden hiç söz etmemesi, bu iki kentin dahilinde 19. yüzyılın yarısında bile henüz Kürt ve Arap yerleşik nüfusun bulunmadığını göstermektedir. Nitekim, Irak'ın kuzeyi Türk hakimiyetinden çıkıncaya kadar, bu bölgedeki en etkili Türk idaresi Kerkük ve civarında bulunuyordu.
[değiştir] Osmanlı idaresinde Kerkük
Osmanlı İmparatorluğu döneminde (1918 yılına kadar) Musul Vilayeti ile Kerkük Müstakil Mutasarrıflığı halinde idare ediliyordu. Erbil şehri Kerkük'e, Hanekin şehri de Bağdat'a bağlı birer kara merkezi konumunda idi. 1957 yılından günümüze kadar gelen süreç içerisinde Irak iktidarları tarafından Türklerin yerleşim bölgelerinin idari şekilleri değiştirilerek, bölgenin demografik yapısının bozulmasına çalışılmıştır. 1957'de Türkmenlerin yerleştiği iller Musul, Kerkük, Erbil ve Diyala şehirleridir. Bağdat'ta da neredeyse Erbil şehri kadar bir Türk nüfusu yaşamaktadır. 1976'dan sonra Irak'taki idari yapı yeniden değiştirilmiş, yeni vilayetler ortaya çıkartılarak, Irak'ın il sayısı 18'e çıkartılmıştır. Bu yapılanmada Türklerin çoğunlukta olduğu bölgelerin parçalanması özellikle yapılmıştır.
