Milliyetçi Hareket Partisi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Uygun şekilde referanslarını veya kaynaklarını belirterek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.
| Milliyetçi Hareket Partisi | |
|---|---|
 |
|
| Genel Başkanı | Devlet Bahçeli |
| Genel Sekreteri | M. Cihan Paçacı |
| Kuruluş tarihi | 1969 |
| Kurucusu | Alparslan Türkeş |
| Siyasi görüşü | Türk Milliyetçiliği |
| Eski Genel Başkanları | Alparslan Türkeş Muhittin Çolak (vekâleten) Tuğrul Türkeş (vekâleten) |
| Yeraldığı Hükümetler | |
| Öncülü | Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi |
| Ardılı | MHP |
| Web sitesi | mhp.org.tr |
Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Türk Milliyetçiliği fikrini ve Türk-İslam ülküsünü savunan milliyetçi muhafazakar parti.
Cumhuriyetçi Millet Partisi (CMP) ve Köylü Partisi’nin birleşmesiyle, 16 Ekim 1958’de kurulmuştur.
Konu başlıkları |
[değiştir] Kuruluş Tarihi
CMP Genel Başkanı Osman Bölükbaşı yeni partinin de başkanı seçildi. Bir süre sonra Osman Bölükbaşı ve onu destekleyen 29 milletvekili partiden ayrıldılar; ikinci kez Haziran 1962'de Millet Partisi’ni kurdular. Bunun üzerine CKMP genel başkanlığına önce Ahmet Tahtakılıç (1962), sonra da Ahmet Oğuz getirildi.
14'ler diye bilinen gruptan Ahmet Er, Muzaffer Özdağ, Dündar Taşer, Rıfat Baykal, Mustafa Kaplan, Numan Esin, Fazıl Akkoyunlu, Şefik Soyuyüce CKMP'ye girdi ve Alparslan Türkeş, 31 Mart 1965’te CKMP’ye katıldı. 1 Ağustos 1965’te genel başkan seçildi. Yöneticiler listesi ise şu şekildeydı:
- Alparslan Türkeş, genel başkan
- Necati Gültekin
- Dündar Taşer
- Mehmet Irmak
- Agah Oktay Güner
- Mustafa Kemal Erkovanlı
- Yaşar Okuyan
8-9 Şubat 1969 günlerinde Adana'da yapılan genel kongrede CKMP adını Milliyetçi Hareket Partisi, terazi olan amblemini de kırmızı zemin içerisinde üç hilal olarak değiştirdi.Dokuz Işık öğretisini yazdı. Antikapitalist, antikomünist, milliyetçi, laik ve dindar bir siyaseti savundu. Dokuz Işık şöyleydi: Milliyetçilik, ülkücülük, ahlakçılık, ilimcilik, toplumculuk, köycülük, hürriyetçilik, gelişmecilik, endüstricilik.
[değiştir] 1980 Öncesi Dönem
Suat Hayri Ürgüplü kabinesinde "Türkeşçi" olarak tanımlanan üç bakan vardı: Mehmet Altınsoy, Hazım Dağlı, Mustafa Kepir.
1965 seçimlerinde parti %2,2 oy aldı. Milli Bakiye sistemiyle 11 milletvekili çıkardı. 1 senatörü vardı. 1968'de 14'lerden dört kişi partiden istifa etti. 1969 seçiminde Alparslan Türkeş Adana'dan milletvekili seçildi, 1973'e kadar MHP mecliste bir kişiyle temsil edildi. 1973 seçiminde 3 milletvekiliyle meclise girdi. 1977'de 16 milletvekiliyle grup haline geldi, senatoda bir üyesi vardı. Milliyetçi Cephe hükümetlerinde koalisyon ortağı olan MHP 1975'den 12 Eylül 1980 askeri müdahalesine kadar bütün yurtta yaşanan terör olaylarında, Ülkü Ocakları'nın partiyle ilişkilendirilip suçlanmasıyla karşılaştı. MHP 1 Nisan 1975'de 1. MC (Milliyetçi Cephe) Hükümetine girdi. Alparslan Türkeş ve Mustafa Kemal Erkovan kabinede yer aldı. 22 Temmuz 1977'deki 2. MC Hükümetinde ise 5 bakanla temsil edildi. Alparslan Türkeş, Agah Oktay Güner, Cengiz Gökçek, Gün Sazak, Sadi Somuncuoğlu.
Bozkurtlar veya komando olarak nitelenen gençlerin sol militanlarla çatışması birçok kaynakta ülkenin bir iç savaşa sürüklendiği şeklinde yorumlandı ve askerler darbeden sonraki bildirilerinde en çok buna vurgu yaptılar. Bozkurtların baş sloganı Tanrı Türk'ü Korusun şeklindeydi. Parti nasyonal sosyalistlikle suçlandı, sol tarafından faşistlikle itham edildi. MHP içindeki çalkantılarda ırkçı olarak tanımlananlar zamanla ayrılırlarken parti İslâmi yöne kaydı, 1977'de MSP (Milli Selamet Partisi)'den umudunu kestiğini açıklayan Necip Fazıl Kısakürek'in desteğini kazanmasıyla Türkçü-İslamcılığa ağırlık verdi. MHP'nin resmi günlük gazetesi Hergün gazetesiydi. Daha akademik olan Ortadoğu gazetesinde milliyetçi mukaddesatçı profesörler yazıyordu. Bayrak, Millet gazeteleri ve AP'nin yayın organları da partiye destek veriyordu. Töre (dergi)si partinin görüşlerini bilimsel tabanda araştırıyordu.
Milliyetçi Hareket Partisi MSP ile aynı seçmen tabanına seslendi. Tarikatlarla yakınlaştı. MSP ile farklılığı milliyetçilik ve laiklik üzerindeydi. MSP daha çok ümmetçi ve şeriatçı ilkelere yaslanırken, MHP Türklük vurgusunu öne çıkarıyor, İslam'ı dindarlık bağlamında sunuyordu. Alparslan Türkeş başbuğ olarak niteleniyordu. ÜGD, MİSK, Pol-Bir kuruluşlarıyla toplumsal örgütlenmeye gitti. Bir fark da MHP'nin şiddet konusunda tavizsiz oluşu, komünistlere karşı örgütlenmesiydi. Birçok MHP'li 1970'lerdeki çatışmalarda öldü. Gazeteci, yazar ve milletvekili İlhan Darendelioğlu, milletvekili ve bakan Gün Sazak, MHP İstanbul İl Başkanı Recep Haşatlı ve oğlu suikastlerde öldürüldüler.
[değiştir] 1980 Sonrası Dönem
| Dokuz Işık |
|
12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra 16 Ekim 1981'de MHP kapatıldı, mallarına el konuldu. Partiye yakın insanlar 7 Temmuz 1983’de Muhafazakâr Parti’yi (MP) kurdular. Bu parti, 1985 Kasım’ında Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) adını aldı. Kısa bir sürede teşkilatlanmasını tamamlayan MÇP, 1987 yılı içerisinde iki olağanüstü kongre yaptı. Birinci kongrede, Genel Baskan Ali Koç’un istifası ile, Genel Sekreter Yardımcısı Naci Kanburoğlu vekaleten Genel Başkanlığa getirilmiştir. İkincisinde ise 19 Nisan 1987 günü, MÇP Naci Kanburoğlu'nun başkanlığında, Ankara Selim Sırrı Tarcan Spor Salonu’nda olağanüstü kongreye giderek Abdülkerim Doğru'yu Genel Baskan seçmiştir. Bu kongrede Devlet Bahçeli Genel Sekreterlige, Ali Güngör, Hüseyin Abbas, Abdülhadi Toplu, Muzaffer Eriş, Mehmet Refet Eke, Şevket Bülent Yahnici ve Tuğrul Türkeş de Genel Başkan yardımcılıklarına getirilmişlerdir.
Alpaslan Türkeş’in siyaset yasağı 6 Eylül 1987’de kalkar kalkmaz 4 Ekim 1987’de MÇP Olağanüstü Kongreye giderek, Alpaslan Türkeş'i, MÇP Genel Başkanlığına seçmiştir. 27 Aralık 1992’de, 1979 yılındaki delegeleriyle toplanan MHP Kurultayı, Sadi Somuncuoğlu'nun tüm çabalarına karşın MHP’nin feshine karar vermiş, 24 Ocak 1993’te yapılan Olağanüstü Kongre’yle ise MÇP, MHP adına dönmüştür.
Yine 1965 yılında milletvekili de seçilen Türkeş, 1969’da CMKP’nin adını ve programını değiştirerek Milliyetçi Hareket Partisi’ni (MHP) kurdu. Hazırlanan yeni tüzükle MHP’nin amblemi kırmızı zemin üzerine üç hilal, gençlik kollarının amblemi ise hilalli bozkurt olarak belirlendi. Partinin yeni programı Türkeş’in yazdığı "9 Işık" kitabındaki görüşler doğrultusunda değiştirildi. MHP’nin dogmaları haline getirilen 9 Işık arasında milliyetçilik en önemli yere sahipti. Tüm propagandalarında Türk milliyetçiliğini temel alan MHP ideolojisi anti-kapitalist ve anti-komünist bir söylem kullandı.
[değiştir] Seçimler ve Koalisyonlar
| Seçim Sonuçları | |
|---|---|
| 1969 | %3,02 |
| 1973 | %3,38 |
| 1977 | %6,42 |
| 1995 | %8,18 |
| 1999 | %17,98 |
| 2002 | %8,35 |
1965’ten, 1973’e kadar katıldığı genel seçimlerde büyük başarılar sağlayamayan MHP, 1977 yılında seçimlerinde oy oranı %3.4’ten, % 6.4’e çıkartarak mecliste 16 sandalye kazandı. 22 Temmuz 1977’de oluşturulan 2. Milli Cephe hükümetinde biri başbakan yardımcılığı olmak üzere beş bakanlık alarak büyük bir atılımda bulundu. 12 Eylül 1980 sonrasında diğer tüm partiler gibi MHP’nin de faaliyetleri yasaklandı. Darbe sonrası 4,5 yıl tutuklu kalan Alparslan Türkeş 1987’de kendisine getirilmiş olan siyaset yasağının bitmesiyle Milliyetçi Çalışma Partisi’ne (MÇP) girdi ve genel başkanlık koltuğuna oturdu. Türkeş’in liderliğinde Ekim 1991 genel seçimlerinde Refah Partisi (RP) ve Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) ile ittifak yapan MÇP’nin adının, 24 Ocak 1993 günü MHP olarak değiştirilmesine karar verildi. Aralık 1995 genel seçimlerinde % 8.2 oy alan MHP, % 10’luk seçim barajını aşamadığı için milletvekili çıkaramadı. . 18 Nisan 1999 genel seçimleri: 5 milyon 594 bin 375 oy ve 17.98 ile ikinci parti oldu. 129 milletvekili ile TBMM’ye girdi. Eylül 2002 'de TBMM’de 125 milletvekili bulunuyordu. 2003 seçiminde MHP parlamentoya giremedi.
Belirlenen iki aday, Alparslan Türkeş’in oğlu Tuğrul Türkeş ile Devlet Bahçeli ar sandalyeler havada uçtu. Yarışı Devlet Bahçeli kazandı ve 6 Temmuz 1997’de yapılan olağanüstü kurultayda genel başkanlığa seçildi. MHP, 18 Nisan 1999 milletvekili seçimlerinde % 17. 98 oy alarak DSP’nin ardından en çok oy alan ikinci parti oldu. Kurulan DSP-ANAP-MHP koalisyonunda, biri başbakan yardımcılığı olmak üzere 12 Bakanlık alarak, ikinci büyük koalisyon ortağı oldu.
Ecevit hükümetine girerken Rahşan Ecevit'le sorun yaşayan MHP koalisyonda uyumla çalıştı, ancak ekonominin çökmesi üzerine dışarıdan getirilen Kemal Derviş ile uyuşamadı. Daha sonra iktidarda iken Genel Başkan Devlet Bahçeli'nin aldığı 3 Kasım seçim kararı ile seçime gidildi. 3 Kasım seçimleri MHP için büyük bir yıkım oldu. Yüzde 18 olan oy oranı birden yüzde 9.7 düştü Ancak Genel Merkez'in, MKYK'nin ve tabanın MKYK kendisini yeniden aday gösterdi ve Bahçeli, tekrardan Genel Başkanlık koltuğuna oturdu
[değiştir] Genel Başkanları
- Genel Başkan: Alparslan Türkeş
- Genel Başkan: Muhittin Çolak (vekâleten)
- Genel Başkan: Tuğrul Türkeş (vekâleten)
- Genel Başkan: Devlet Bahçeli
