Web 2.0

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Tim O'Reilly 2005 Web 2.0 konferansında konuşurken.

Web 2.0, O'Reilly Media tarafından 2004'de kullanılmaya başlayan bir sözcüktür ve ikinci nesil internet hizmetlerini - toplumsal iletişim sitelerini, vikileri, iletişim araçlarını, folksonomileri- yani internet kullanıcılarının ortaklaşa ve paylaşarak yarattığı sistemi tanımlar. Kelimenin tam anlamı tartışmaya açıktır, Tim Berners-Lee gibi teknoloji uzmanları da kelimenin manasını sorgulamıştır.

Tim O'Reilly'e göre Web 2.0'ın kısmen tanımı şöyledir:

"Web 2.0 bilgisayar endüstrisinde internetin bir düzlem olarak ilerlemesiyle bir işletme devrimi ve bu düzlemin kurallarını başarı için anlamaya çalışmaktır. Bu kurallar arasında başlıcası şudur: Ağ etkilerini daha çok insanın kullanabilmesi için programlar kurmak."

Bu vesile ile basit bir dille, Web 2.0 Vikipedi, Youtube, MSN, ICQ, Ekşi Sözlük, arkadaşlık siteleri vb. gibi kullanıcıların diğer kullanıcılar için ziyaret ettikleri İnternet siteleri veya kullandıkları programlardır.

[değiştir] Giriş

Programların sürüm numaralarından esinlenen Web 2.0; World Wide Web'in gelişmiş bir biçimini temsil eder. Savunduğu blogların, toplumsal yer imi eklemelerin, vikilerin, podcastlerin, RSS'lerin, toplumsal programların, APIlerin, İnternet standartlarının ve İnternet hizmetlerinin İnternet kullanımını temsil ettiğidir.

Web 2.0 bunun yanı sıra, İnternet sitelerinin bilgi barınağı olmasından işleyen platformlara taşınmasına ve İnternet programlarını son kullanıcılarına hizmetine, kullanıcıların bir bilgi ya da uğraşı paylaşıp tekrar kullanmasına, gelişmiş organizasyon ve kategorilendirme, ve İnternet'in ekonomik değerinin yükselip alçalmasını da tanımlayabilir.

O'Reilly'nin Web 2.0 hakkındaki düşünce haritası

Web 2.0 ilk olarak kullanıldığında, sosyal ağ sitelerini; blog ve vikileri temsil ediyordu.

Web 2.0 ın bizlere kazandırdığı yeniliklerden biri de Etiket Bulutudur. Etiket Bulutu oluşturmak için bloglara, resimlere ve hatta forum lara etiketler yapıştırarak daha sonradan başka kullanıcıların bu yazılara ulaşmasını sağlamaktır.

İlk Web 2.0 konferansında ise; Tim O'Reilly ve John Battelle Web 2.0 prensiplerini şöyle sıraladı:

Bir platform (düzlem) olarak İnternet.
Verilerin üstün gücü.
Katılım mimarisi ile ağ etkileri.
Açık kaynak gelişimi.
İçeriğin ve servis sendikasının hafif yük getiren işletme modelleri.
Programların benimsenme döneminin sonları.
Tek bir aletin üstündeki yazılımlar.
İlk benimsenenler tarafından kolayca alınabilmesi.

Tim O'Reilly'nin verdikleri örnekler ve şirketler bu ilkeleri kısmen kabul etmiş ve Web 2.0leşmişlerdir. Kabul edenler güçlerini neredeyse tamamen insanlarla ilgili ilişkilerinden ve onların yaptırımlarından alırlar. Kademeleri de çevirim içi ve çevirim dışı özelliklerine değindir.

3. Kademe'de Web 2.0 kullananlar, çevirim dışı iken kullanışlı olmayan sadece çevirim içiyken kullanılabilenlerdir. Bunlar : Vikipedi, eBay, Skype, Youtube, craigslist, del.icio.us, dodgeball, ve Adsense gibi sitelerdir.

2. Kademe'de kullananlar çevirim dışı da hizmet edebilenler ancak çevirim içi avantajlarını kullananlardır. O'Reilly bu kademeye örnek olarak Flickr'ı örnek göstermiştir.

Google'dan Sergey Brin Web 2.0 konferansında

1. Kademe'de programlar ise çevirim dışı da kullanılabilen ama özelliklerini çevirim içiyken kazanabilenlerdir. O'Reilly buna örnek olarak Google Docs & Spreadsheets ve iTunes'u vermiştir.

0. Kademe'de ise çevirim dışı da hizmet edebilenlerdir. Buna örnek olarak O'Reilly MapQuest ve Google Maps gibi haritalandırma programlarını göstermiştir. Ancak, kullanıcıların da katılımlarını kabul edenler 2. kademede gösterilebilir. (Google Earth gibi)

İnternet sitesi odaklı olmayan, email, Anında mesajlaşma ve hatta telefon gibi uygulamalar da Web 2.0 internet hiyerarşisi içindedir.

[değiştir] Teknoloji

Web 2.0'ın karmaşık ve evrim geçiren teknolojinin şemasında hizmet sağlayıcı programları, içerik sendikaları, ileti gönderme iletişim kuralları, tarayıcıların için eklemeler ve yamalar, ve kullanıcı programları bulunmaktadır. Bu farklı ama birbirine bağlı yaklaşımlar Web 2.0'a bilgi depolama, yaratım, ve yayılma olanaklarını daha önceden İnternet sitelerinden beklenenden çok daha detaylıca yapabilmektedir.

Web 2.0 internet sitesi genelde bir takım teknikleri içerebilir:

RIA teknikleri (AJAX bazlı olabilir)
CSS
XHTML (ve Mikroformatların kullanımı)
Temiz ve manalı URLler.
Folksonomilerin detaylı kullanımı.
Viki programının tamamen ya da bir bölümde kullanımı.
Bloglar
Mashup
REST ve XML gibi internet hizmeti APIler.

[değiştir] Web 2.0 ile ilgili gelişimler

[değiştir] İnternet bazlı programlar ve masaüstleri

AJAX'ın zengin kullanıcı tecrübesi İnternet sitelerinin kişisel bilgisayarlarda yazım, işlem, sunum, WYSISYG ve viki sitelerinin bir çok özelliğini bilgisayarla yapmalarını sağlamıştır. Halen diğer siteler proje yönetimi özelliklerini de kullanmaktadır. Java bir sitenin video sunumu yapmasına yardımcı olmuştur, Google bu konuda en tanınmış sitelerden biri olan Writely'i de satın almıştır.

Bir çok tarayıcı bazlı işletim sistemleri ya da çevirim içi masaüstleri de böylelikle oluştu. Temel olarak masaüstü programı olarak çalışmakta, tam olarak işletim sistemi olarak çalışmamaktadır. Bu servisler kullanıcıların işletim sistemi kullanır gibi kişisel bilgisayar ortamına benzer tecrübe edinmesine yardımcı olmuştur. Bunların karakteristikleri herhangi bir modern tarayıcıda kullanılabilmektedir.

Bir çok İnternet tabanlı programlar İnternet'in 1997 ile 2001 arasında şişmesi döneminde ortaya çıkmış ardından yokolmuştur, böylelikle önemli olan bir çok kullanıcıya ulaşma görevini yitirmişlerdir. 2005'de WebEx tanınan bu sitelerden Intranets.com'u satın almış, ödediği meblağ da altı yıl içerisinde toplam aldığı yatırıma yakındır.

[değiştir] RIA

Ajax, Adobe Flash, Flex ve OpenLaszlo gibi RIA teknikleri kullanıcıların tarayıcılarla yaşadığı tecrübeleri geliştirmektedir. Bu teknolojiler bir sitenin içeriğini kullanıcılardan aldığı talep doğrultusunda anında tüm siteye taşıyabilmektedir.

[değiştir] Sunucu programları

Web 2.0 RIA işlemleri İnternet sunucularının mimarisi üzerine kurulur ve beraberinde kullandığı programlar üzerinedir. Dinamik içerik yönetimi sunumu sendikasyondan daha farklıdır, ancak internet hizmetleri daha çok veritabanı ve işletim desteğine bağlıdır, ve intranet'in işleyişine oldukça benzer. Satıcı yaklaşımları ise, genel sunucu yaklaşmasıdır ve bir çok tek sunucu platformunun görevini üstlenir, ya da sunucunun eklenti yaklaşımı vardır bu da standart yayınlama yöntemlerini gelişmiş API arayüzleri ve diğer yöntemleri kullanır.

[değiştir] Kulllanıcı programları

Web 2.0'nin fazladan özellikleri kullanıcılara sunucuların veritabanındaki dosyalar üzerinde çalışmasına izin vermiştir. Bu bazen HTML sayfasında da olabilir, Javascript ile de olabilir, Java ya da Flash ile de olabilir. Bu metodlar sayesinde kullanıcılar sunucuların yükleme beklemeleri azalmıştır.

[değiştir] RSS

RSS sayesinde Araç Çubuğu'ndan Vikipedi ve Ekşi Sözlük gibi sitelerdeki son değişiklikler görülebilir.

Web 2.0'nın evrimindeki ilk ve en önemli adım sitenin içeriğinin sendikasyona uğramasıdır. Standartlaşmış protokollerin son kullanıcılar için sitenin dosyalarının diğer işlevlerine yardımcı olabilir. Sitenin başka bir siteye, taracıyı eklentisine veyahutta masaüstü programıyla bağı oluşabilir. Bu protokoller RSS (oldukça kolay sendikasyon) olanakları vermiştir; RDF ve Atom da XML'e yaramıştır. FOAF ve XFN gibi özellikli protokollerde sitelerin özelliklerini çoğaltır ve son kullanıcıların site bazlı uğraşmasına izin verir.

Bu trendlerin gelişiminden dolayı, bu protokolerin bir çoğu gayrı resmi standartlarda mevcuttur.

[değiştir] İnternet protokollleri

İnternet iletişim protokolleri Web 2.0 nin iç sistemi için anahtar görev taşırlar. Büyük protokller REST ve SOAP'u da içinde bulundurur.

REST (Representational State Transfer) sunucudaki dosyaların HTTP kullanarak GET, POST, PUT ve DELETE komutlarını gerçekleştirmesini sağlar.
SOAP ise XML mesajlarının POST komutunu kullanabilmesini ve sunuculardan gelen taleplerin kompleks ama tanımlanmış bir şekilde sunucuyu takip etmesini sağlar.

Her iki koşulda da API servise ulaşımı tanımlar. Çoğu zaman suncular kendilerine ait API ler kullanırlar, ama standard internet hizmeti sağlayan APIler (misal olarak bloglar) de kullanılmaktadır. İnternet hizmetleriyle de iletişim genelde herhangi bir XML formatında gerçekleşmektedir.

[değiştir] Kaynakça

[değiştir] Dış bağlantılar

"http://tr.wikipedia.org../../../w/e/b/Web_2.0.html"'dan alındı

Sayfa kategorisi: İnternet