Bao báp

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Bao báp

Cây bao báp châu Phi

Phân loại khoa học

Giới (regnum):	Plantae
Ngành (divisio):	Magnoliophyta
Lớp (class):	Magnoliopsida
Bộ (ordo):	Malvales
Họ (familia):	Malvaceae
Chi (genus):	Adansonia

Các loài

Xem văn bản.

Bao báp là một chi của 8 loài cây thân gỗ có kích thước từ vừa đến lớn, trước đây được coi là thuộc họ Gạo (Bombacaceae), hiện nay được coi là thuộc phân họ Gạo (Bombacoideae), có nguồn gốc từ châu Phi (Madagascar với 6 loài, thảo nguyên nhiệt đới Đông Phi 1 loài và Australia 1 loài). Các loài cây này có chiều cao 5-25 mét (ngoại lệ tới 30 mét), đường kính gốc cây 7-11 mét (hay chu vi gốc cây là 22-35 mét, ngoại lệ có cây lên tới 50 m). Chúng được chú ý vì có khả năng lưu trữ nước bên trong thân cây to phình ra, với dung tích lưu trữ tới 120.000 lít nước để đảm bảo tồn tại trong các điều kiện khô cằn cao cụ thể trong từng khu vực [1]. Tất cả chúng đều có thể có mặt trong các khu vực khô hạn theo mùa. Là các loại cây sớm rụng lá, chúng rụng lá trong mùa khô. Một số cây được coi là đã sống hàng ngàn năm, tuy nhiên do gỗ của chúng không sinh ra các vòng tăng trưởng hàng năm nên không thể kiểm chứng điều này và chỉ có một số ít các nhà thực vật học tin vào điều này.

[sửa] Các loài

Adansonia digitata - Bao báp châu Phi (khu vực đông bắc, trung và miền nam châu Phi)
Adansonia grandidieri - Bao báp Grandidier (Madagascar)
Adansonia gregorii (đồng nghĩa A. gibbosa) - Bao báp Australia (tây bắc Australia)
Adansonia madagascariensis - Bao báp Madagasca (Madagascar)
Adansonia perrieri - Bao báp Perrier (Madagascar)
Adansonia rubrostipa (đồng nghĩa A. fony) - Bao báp Fony (Madagascar)
Adansonia suarezensis - Bao báp Suarez (Madagascar)
Adansonia za - Bao báp Za (Madagascar)

Tên gọi Adansonia được đặt để thể hiện lòng kính trọng đối với Michel Adanson, một nhà tự nhiên học và nhà thám hiểm người Pháp, do ông là người đã miêu tả A. digitata.

[sửa] Công dụng

Lá của chúng được dùng một loại rau ăn trong khu vực phân bổ tại châu Phi đại lục, bao gồm Malawi, Zimbabwe và Sahel. Nó được dùng dưới cả hai dạng là rau tươi và bột khô. Tại Nigeria,người dân địa phương gọi lá của nó là kuka và dùng nó để nấu món xúp kuka. Cùi thịt khô của quả, sau khi tách khỏi các hạt và sợi, được ăn ngay hoặc trộn lẫn với cháo yến mạch hay sữa. Hạt được dùng chủ yếu như chất làm đặc cho các món xúp, nhưng cũng có thể được lên men thành gia vị hay nướng để ăn trực tiếp hoặc giã nhỏ để chiết dầu thực vật. Thân cây còn là nguồn cung cấp sợi, thuốc nhuộm và dùng làm củi.

Bao báp Australia (tiếng Anh: boab) được thổ dân dùng làm nguồn cung cấp nước và thực phẩm còn lá được dùng làm thuốc. Họ cũng tô vẽ và chạm khắc phần bên ngoài của quả và đeo chúng như là đồ trang sức. Một cây bao báp lớn, rỗng thân ở miền nam Derby, tây Australia đã được sử dụng trong thập niên 1890 như là nơi giam giữ các tù nhân là thổ dân trên đường đưa họ tới Derby để tử hình. Cây bao báp này hiện vẫn còn và hiện nay nó là nơi thu hút khách du lịch.

[sửa] Khía cạnh văn hóa

Bao báp là cây quốc gia của Madagascar.

Trong chuyện The Little Prince (Hoàng tử nhỏ) của Antoine de Saint-Exupéry, hoàng tử nhỏ đã rất lo lắng là các cây bao báp (được miêu tả như là "các cây to như những con bò") có thể mọc trên tiểu hành tinh rất nhỏ của mình, chiếm hết toàn bộ không gian và thậm chí tách nó ra thành nhiều mảnh.

Rafiki, nhân vật trong The Lion King (Vua Sư tử), làm nhà của mình trên cây bao báp.

[sửa] Linh tinh

Tại Việt Nam cũng có một số cây bao báp. Theo http://www.tienphongonline.com.vn thì tại đây có 6 cây, trong đó 1 tại thị xã Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang, 1 tại Huế và 4 tại thành phố Hồ Chí Minh.

[sửa] Tham khảo và liên kết ngoài

[sửa] Thư viện ảnh

Phân họ: Rosidae (Hoa hồng) - Bộ: Malvales (Cẩm quỳ) - Họ: Malvaceae (Cẩm quỳ) - Phân họ: Bombacoideae (Gạo) - Chi: Adansonia L. Loài: Adansonia digitata L.

[sửa] Cây

Adansonia gregorii ở Australia	Cây bao báp ở công viên Kruger, Nam Phi, năm 2003	Cây bao báp ở Senegal	Cây bao báp ở Senegal
Lưu ý đến người đứng trước cây để có khái niệm về kích thước của nó.	Cây bao báp tại Nísia Floresta, Brasil.	Cây bao báp tại Gambia	Cây bao báp ở miền nam
Cây bao báp ở miền bắc	Khu họp chợ ở Serekunda, Gambia	Cây bao báp tại quần đảo James, Gambia	Cây bao báp ở Zanzibar