Siêu hình học

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Plato và Aristotle (phải), minh họa bởi Raphael (Stanza della Segnatura, Rome). Aristotle được xem như là "cha đẻ" của siêu hình học.

Siêu hình học ( Greek: μετά (meta) = "Sau", φυσικά (phisiká) = "Bản chất tự nhiên" bắt nguồn từ việc chỉnh soạn lại công trình của Aristotle trong thời cổ^[1]) là một nhánh triết học quan tâm đến việc giải thích bản chất của thế giới. Đây là một môn học về sự tồn tại hoặc sự thật. Nó quan tâm đến các câu hỏi như: Bản chất của sự thật là gì? Đâu là vị trí đầu tiên của con người trong vũ trụ? Màu sắc là chủ quan hay khách quan? Liệu thế giới có xuất hiện bên ngoài trí óc của chúng ta hay không? Bản chất của vật thể, sự kiện, nơi chốn là gì?

Một nhánh trung tâm của siêu hình học là bản thể học, sự khảo sát về những phạm trù của vật chất ở trên thế giới và những quan hệ của chúng với nhau. Những nhà nghiên cứu siêu hình học cũng cố gắng làm rõ những ý niệm mà con người hiểu được thế giới, bao gồm sự tồn tại, thực thể, cấu hình, không gian, thời gian, thuyết nhân quả, và xác xuất.

Gần đây hơn, thuật ngữ "siêu hình học" đã được dùng để nói đến những "đề tài vượt quá thế giới vật chất". Ví dụ, "Một cửa hàng bán sách siêu hình" không chỉ bán sách về bản thể học, mà còn về tâm linh, sự xoa dịu niềm tin, sức mạnh tinh thể, thuyết huyền bí, và những thứ tương tự như vậy.

Trước khi có sự phát triển của khoa học hiện đại, những thắc mắc khoa học đã được giải quyết bằng Siêu hình học trong nhánh triết học tự nhiên. Việc làm này đã tiếp diễn mãi cho đến thời Isaac Newton ( bản thân ông này cũng là một nhà triết học), thông suốt qua cả thế kỉ 18 (thuật ngữ "khoa học" chỉ có ý nghĩa là "kiến thức" vào trước thế kỉ 19). Tuy nhiên, kể từ thế kỉ 19 trở về sau, triết học tự nhiên trở thành khoa học, từ đó thay đổi định nghĩa của siêu hình học để chủ yếu có thể bao gồm những đề tài vượt quá thế giới vật chất. Triết học tự nhiên và khoa học vẫn có thể còn được xem như là những chủ đề của siêu hình học, tùy vào việc có hay không những giải thích qua trải nghiệm của những định nghĩa của thuật ngữ đó.

[sửa] Notes and references

1. ▲ Đó là, những bài viết về cái mà Aristotle gọi là "triết học cơ bản", và cái mà chúng ta gọi là siêu hình học sau này, là những bài viết xuất hiện sau những nhận định của ông ta về bản chất, những thứ được gọi là vật lý. Vì vậy, vì những công trình về "triết học cơ bản" xuất hiện sau những nghiên cứu vật lý, và đề tài của chúng được gọi là "siêu hình học".