Trần

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Xin xem các mục từ khác có tên tương tự ở Trần (định hướng).

Chữ Hán tự của "Trần" (陳; Chén)

Trần (Hán tự: giản thể 陈; phồn thể 陳; pinyin: Chén) là một họ ở Trung Quốc, Việt Nam, Đài Loan, Hồng Kông, Singapore và một số nơi khác trên thế giới. Đây cũng là tên của một triều đại của lịch sử Việt Nam và một triều đại khác ở Trung Quốc.

Theo thăm dò của Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, tháng 1 năm 2006, họ Trần đứng thứ 5 về số người tại Trung Quốc. Họ Trần phổ biến hơn tại miền Nam Trung Quốc. Tại Việt Nam, họ Trần cũng có nhiều khả năng là họ phổ biến thứ hai chiếm 11% ^[1], sau họ Nguyễn (38,4%). Tại Đài Loan, đây cũng là họ phổ biến nhất, chiếm 11% dân số ^[2].

Tại Singapore, họ này thỉnh thoảng được viết với ký tự Latinh là Chern. Theo tiếng Quảng Đông, họ này cũng được viết với ký tự Latinh là Chan. Một số cách viết Latinh khác (từ các phương ngữ khác nhau) cũng có thể bắt gặp là Tan (Tân) (tiếng Mân Nam), Tang, Ding (tiếng Hokchew), Chin (tiếng Khách Gia, tiếng Nhật), Chun hay Jin (tiếng Triều Tiên), Zen (giọng Thượng Hải). Ở Việt Nam, miền Bắc phát âm "tr" trong chữ "Trần" thành "ch"; miền Trung và miền Nam đọc theo chuẩn tiếng Việt.

Theo cách viết Hán tự, chữ Trần còn có thể đọc là Đông A. Khi nhà Trần tại Việt Nam thành công trong việc chống lại sự xâm lấn của nhà Nguyên, khí thế chiến đấu của quân dân nhà Trần còn được gọi là "hào khí Đông A".

[sửa] Lịch sử

Họ Trần bắt nguồn từ họ 媯 (pinyin: Gūi), một họ Trung Quốc cổ, hậu duệ của vua Thuấn, một trong Tam Hoàng Ngũ Đế. Khi Chu Vũ Vương thiết lập nhà Chu, ông đã dành vùng đất Trần cho các con cháu vua Thuấn thành lập quốc gia riêng. Để thể hiện sự kính trọng tới vua Thuấn, tiểu quốc Trần được xem là một trong ba khách quốc của nhà Chu (三恪, pinyin: Sān Kè), nghĩa là quốc gia này không bị lệ thuộc mà chỉ là khách. Tuy nhiên, về sau, lãnh thổ này bị nước Sở chiếm đóng sau thế kỷ 10 TCN. Từ đó, những người sống tại đây lấy Trần làm họ của mình.

Vùng đất Trần thời Chu Vũ Vương cũng là nơi Vĩ Mãn, con Ngu Yên, hậu duệ vua Ngu Thuấn, dựng cơ nghiệp và khởi sinh dòng họ Hồ. Sau này Hồ Quý Ly khi nắm quyền ở Việt Nam đổi quốc hiệu Đại Việt thành Đại Ngu, ý muốn nói về nguồn gốc này.